Recht in Gedwongen Kader WIGK Recht Docent: Mireille Gommans mail: gommans.m@hsleiden.nl Les 2 WIGK

Wat gaan we doen Korte terugblik vorige les Actualiteit Basisbegrippen familierecht Samenlevingsvormen Scheiding Alimentatie Kinderen en scheiding

Terugblik Waarom Recht? Functie van recht is ordening: dat er geen chaos ontstaat. Het recht geeft spelregels Recht omvat een stelsel van regels waaraan zowel de overheid als de burger zich aan moet houden Regels zijn in beginsel gericht op rechtvaardigheid (Jordy) WIGK

Recht in gedwongen kader De vindplaats van recht zijn de rechtsbronnen Wet – en regelgeving Jurisprudentie (interpretaties van de regels door de rechter in individuele gevallen) Gewoonte recht (ongeschreven regels; niet in strijd met het recht) Verdragen (tussen twee of meer staten) WIGK

Recht in gedwongen kader Rangorde in regelingen van hoog naar laag Verdragen Grondwet Overige wetten Algemene maatregelen van bestuur Ministeriele regelingen en richtlijnen Provinciale verordeningen Gemeentelijke verordeningen

Welke regel geldt? Lex specialis, Lex superior Lex specialis – Speciaal voor algemeen Artikel 351 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht zegt: Mishandeling wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie. Artikel 41 van het Wetboek van Strafrecht: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding.

Lex superior – Hoger voor lager Buurvrouwplus http://www.npo.nl/nieuwsuur/22-09-2014/VPWON_1220804 Jeugdwet – artikel 2.3 lid 1 Jeugdwet

Jeugdwet – artikel 2.3 lid 1 Jeugdwet 1 Indien naar het oordeel van het college een jeugdige of een ouder jeugdhulp nodig heeft in verband met opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen en voor zover de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen ontoereikend zijn, treft het college ten behoeve van de jeugdige die zijn woonplaats heeft binnen zijn gemeente, voorzieningen op het gebied van jeugdhulp en waarborgt het college een deskundige toeleiding naar, advisering over, bepaling van en het inzetten van de aangewezen voorziening, waardoor de jeugdige in staat wordt gesteld: a. gezond en veilig op te groeien; b. te groeien naar zelfstandigheid, en c. voldoende zelfredzaam te zijn en maatschappelijk te participeren, rekening houdend met zijn leeftijd en ontwikkelingsniveau.

Recht in gedwongen kader Objectief en subjectief recht Objectief recht = het geheel van rechtsregels (rechtsbronnen) Subjectief = een bevoegdheid, een aanspraak die een rechtssubject in een concreet geval aan een regel van het objectief recht verkrijgt. Afgeleid van objectief recht (het proces om je recht te halen of om aan je plicht te voldoen)

Recht in gedwongen kader Grondrechten zijn aanspraken en vrijheden van de burger tegen over de overheid. Staat in Grondwet; hoogste wet in Nederland Klassieke grondrechten: bieden de burgers met name bescherming tegen de overheid, gaat over vrijheden, zoals het vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst. – Het beperkt de macht van de overheid… Sociale grondrechten leggen opdrachten voor de overheid vast om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, zoals de zorg van de overheid voor de bescherming van het milieu. Grondrechten zijn niet absoluut…. – bij wet kunnen deze rechten worden beperkt.

Saskia ontvangt een bijstandsuitkering Saskia ontvangt een bijstandsuitkering. Om na te gaan of Saskia niet samenwoont met haar vriend Tyron, betreedt de sociaal rechercheur Toren, de woning van Saskia met een valse sleutel. Welk grondrecht? Klassiek of sociaal?

Basisbegrippen familierecht Wettelijke bepalingen van het personen en familierecht staan in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek. Een persoon is iemand die rechten en plichten heeft (art 1:1 BW) - door geboorte – Naamrecht

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Uitzondering: art. 1:2 BW Een ongeboren kind wordt als geboren beschouwd, als dit in het belang is van het kind en als vaststaat dat het kind later levend ter wereld komt. Opmerking: Indien een ongeboren kind beschermd moet worden tegen het gedrag van de zwangere moeder, kan er Kinderbeschermingsmaatregel worden opgelegd. (In Nederland vanaf 24 weken van de zwangerschap) – zoek jurisprudentie

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding In de keuze van voornaam zijn ouders vrij. Het mag alleen geen ongepaste naam zijn of hetzelfde als de achternaam. De achternaam geeft aan tot welke familie iemand hoort. De keuze van de achternaam moet bij het eerste kind worden gemaakt. Broers en zussen die later geboren worden krijgen dezelfde achternaam.

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Als ouders geen keuze maken, gelden binnen het huwelijk de achternaam van de vader. Buiten het huwelijk geldt de achternaam van de moeder. Naamwijziging is mogelijk door een meerderjarige en indien een kind en de verzorgende ouder niet meer willen dat het kind de naam van de niet- verzorgende ouder houdt. Het verzoek richt men tot de min. Van Veiligheid en Justitie

Geweigerd na 1970 Dienaar van God (Rechtbank Noord-Nederland, 17 december 2013) Jeanne d’Arc (in 1945 en door Rechtbank Amsterdam 30 september 2009 geweigerd, door Gerechtshof Amsterdam 22 april 2010 geaccepteerd) B’Elana (Rotterdam 2005, later alsnog toegestaan) Yannick Janssen (2004, zoon van Anky van Grunsven, werd Yannick) Tsjakkalotte (2001, dochter van Emile Ratelband) Pietersz. (door Rechtbank Den Haag 22 november 1999 alsnog geaccepteerd) TomTom (Venray 1999, later wel geaccepteerd) Philipsdochter (door Rechtbank Amsterdam 25 augustus 1998 alsnog geaccepteerd) F (door Rechtbank Amsterdam 30 juni 1998 alsnog geaccepteerd) Miracle of Love (Rechtbank Amsterdam 30 juni 1998, werd Miracle-of-love) Maastricht (Maastricht 1993) Sujez Chtristhus (Rechtbank Utrecht 15 juli 1992, Suzej Christus door Hof Amsterdam 14 december 1992 wel geaccepteerd) Tonio Rotenstreich (Amsterdam 1988, zoon van A.F.Th. van der Heijden, werd Tonio) Gerszoon (door Hof Amsterdam 14 januari 1985 alsnog geaccepteerd) Pauluszoon (door Rechtbank Den Bosch 1985 alsnog geaccepteerd) Geisha (Groningen ca. 1985, in 1990 wel geaccepteerd) Adriaanszoon (Rechtbank Zutphen 20 januari 1981) Frans Rolls Royce (Arnhem 1977, zoon van Emile Ratelband) IJsbrandszoon (door Rechtbank Dordrecht 9 mei 1973 alsnog toegestaan) Willemszoon (Hoge Raad 4 februari 1971, bestaande achternaam die niet als voornaam gebruikelijk is) Stephenson (Rechtbank Den Haag 24 april 1970)

Biologisch verwantschap en juridisch verwantschap Bloedverwantschap: de betrekking die bestaat tussen personen die rechtstreeks van elkaar afstammen – moeder, vader, broer, zus, opa om etc. Biologisch ouderschap Juridisch ouderschap Aanverwantschap: de betrekking ontstaat door het huwelijk en geregistreerd partnerschap.

Casus Mevrouw Luit, is een alleenstaande vrouw. Zij heeft een dochter Desiree. Desiree is 6 jaar. De relatie met de vader van Desiree is voor de geboorte van Desiree verbroken. De vader van Desiree heeft haar niet erkend. Mevrouw Luit krijgt een vriend, de heer Beer. De heer Beer erkent haar kind.

Juridisch ouderschap - Ouder en kind worden elkaars erfgenamen - Kind kan de naam van vader krijgen - Verplichting tot betaling in de kosten van verzorging en opvoeding (verplichting bestaat ook voor biologische vader die geen juridisch ouder is) - Recht op contact Hoe krijg je juridisch ouderschap (afstammingsband) Huwelijk of geregistreerd partnerschap Ja Nee Automatisch juridisch Erkenning, verkrijg je ouderschap en wettelijke juridisch ouderschap vertegenwoordiger (gezag) wettelijk vertegenwoordiger - extra handeling

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Voor de uitoefening van je rechten en plichten en het deelnemen aan het rechtsverkeer = woonplaats van belang. * Kind heeft een afhankelijke woonplaats * Iemand die onder curatele staat, heeft de woonplaats van de curator. De woonplaats van iemand bepaalt welke rechter er ingeschakeld moet worden bij familierechterlijke besluiten en welke instantie (zoals voorzieningen van jeugdhulp) ingeschakeld moet worden bij opvoedings- en andere vraagstukken.

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Er bestaan verschillende samenlevingsvormen al dan niet op wettelijke basis: Huwelijk tussen man en vrouw Huwelijk tussen personen van gelijke sekse Geregistreerd partnerschap Samenwonen Register van de burgerlijke stand 1:17 BW – belangrijke gebeurtenissen vastgelegd in akten WIGK

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Huwelijksvereisten (zie pagina 167) Art. 1:31 en verder…. Simone is 16 jaar en smoorverliefd op Michael 17 jaar. Simone is zwanger en Michael en Simone willen heel graag trouwen mag dat? Rechtsgevolgen huwelijk (zie pagina 169) Rechtsgevolgen geregistreerd partnerschap (p.171)

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding 1998- Geregistreerd partnerschap tussen man en vrouw en voor twee mannen of twee vrouwen. April 2001- huwelijk mogelijk tussen partners van gelijk geslacht

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Geregistreerd partnerschap De rechtsgevolgen van geregistreerd partnerschap zijn vrijwel gelijk aan huwelijk.

Huwelijk of geregistreerd partnerschap Sinds 1 januari 2002 geldt dat als een kind wordt geboren binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee vrouwen, dat dan die twee vrouwen van rechtswege gezamenlijk gezag over het kind hebben, tenzij er nog een andere juridisch ouder in het spel is, bijvoorbeeld een donor die het kind heeft erkend.

Geen huwelijk of geregistreerd partnerschap   Geen huwelijk of geregistreerd partnerschap Indien een kind wordt geboren binnen een relatie van twee vrouwen die niet met elkaar zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, heeft in beginsel slechts de biologische moeder het gezag. Sinds 1 april 2014 is het veel eenvoudiger om gezamenlijk gezag te verkrijgen. De meemoeder kan het kind namelijk (desgewenst al vóór de geboorte) erkennen, waardoor de moeders beiden de juridische ouders zijn. Door dit gezamenlijk juridisch ouderschap hebben de moeders de mogelijkheid om na de geboorte van het kind hun gezamenlijk gezag te laten aantekenen in het gezagsregister van de Rechtbank, zonder dat daar een rechterlijke beslissing aan vooraf gaat. 

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Samenwonen Bij samenwonen is er geen onderhoudsplicht voor partner of kinderen. Willen partners rechtsgevolgen verbinden aan hun relatie, dan moeten ze een samenlevingsovereenkomst opmaken (een notariële akte).

Recht in gedwongen kader Les 2 Samenlevingsvormen en scheiding Een huwelijk wordt beëindigd door: Overlijden Vermist verklaring Ontbinding van het huwelijk – scheiding door rechter Omzetting van huwelijk in geregistreerd partnerschap (flitsscheiding) http://vara.nl/media/301673

Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige echtscheiding Ouderschapsplan is verplicht gesteld * Gehuwde ouders, * Ouders met een geregistreerd partnerschap en * Samenwoners met gezamenlijk gezag over minderjarige kinderen kunnen pas scheiden wanneer bij het scheidingsverzoek een gezamenlijk ouderschapsplan wordt ingediend.   Zonder ouderschapsplan wordt een verzoek tot echtscheiding in beginsel niet in behandeling genomen. (art. 815 leden 2,3,6 Rv) niet ontvankelijk

CASUS Vader medisch specialist, moeder part time lerares, twee kinderen een meisjes van 3 en 5 jaar oud. Beiden komen uit families met een zeer goede naam; nooit iets aan de hand geweest. De vader is een zachte, vriendelijke man, sociaal actief en bij zijn collega’s gerespecteerd. Van de een of de andere dag zet moeder de vader de deur uit en beschuldigt hem van seksueel misbruik. Van een omgangsregeling is geen sprake.   De ouders van de vader proberen te bemiddelen bij zijn schoonouders, maar die weigeren alle contact en staan pal achter hun dochter. De kinderen worden duidelijk opgezet tegen hun vader. Heeft vader recht op omgang? Is het van belang of vader het gezag heeft over de kinderen om recht op omgang te hebben?

Omgang 1:377a BW het kind heeft het recht op omgang met zijn ouders en met degene die in een nauwe persoonlijke betrekking tot hem staat. De niet met het gezag belaste ouder heeft het recht op en de verplichting tot omgang. 1:377a lid 3 BW de ontzeggingsgronden Uitgangspunt is dat er omgang plaats vindt.

Informatie en consultatie 377b plicht van de gezaghebbende ouder om de niet gezaghebbende te informeren over gewichtige aangelegenheden mbt persoon en vermogen minderjarige en te raadplegen 377c derden beroepshalve over informatie beschikken - desgevraagd informatie verstrekken niet gezaghebbende ouder (377b plichten/rechten op informatie en consultatie – niet met het gezag belaste ouder)

Bijzonder curator Benoeming bijzonder curator art 1:212 BW In zaken van afstamming wordt het minderjarige kind, optredende als verzoeker of belanghebbende, vertegenwoordigd door een bijzondere curator daartoe benoemd door de rechtbank die over de zaak beslist. art. 1:250 BW * Zaken mbt verzorging en opvoeding, dan wel het vermogen van de minderjarige * Belangenstrijd tussen ouder/voogd en de minderjarige Niet alleen de minderjarige zelf kan om een bijzondere curator vragen. Ook anderen kunnen dat voor hem, zoals de (advocaat van de) (groot)ouders of pleegouders van een minderjarige. Een broer of zus kan dat niet.