Werkloosheid en arbeidsvoorziening Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Administratieve organisatie Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) Beoordelen van de werkloosheidsaanvragen en het vergoeden van werklozen Is onderverdeeld in diverse gewestelijke werkloosheidsbureaus Beslissingen worden genomen door de directeurs van deze gewestelijke werkloosheidsbureaus Toezicht op de toepassing van de reglementering en controle op de door de uitbetalingsinstellingen gedane betalingen RVA voert onderzoek en legt administratieve sancties op Beheerd door een paritair samengesteld Beheerscomité Met vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Administratieve organisatie Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) Staat in voor arbeidsbemiddeling, training, opleiding en loopbaanbegeleiding van werklozen en werknemers Werkzoekenden zijn verplicht in te gaan op werkaanbiedingen van de VDAB Arbeidsbemiddeling is gewestmaterie. Tegenhangers van de VDAB zijn: ACTIRIS (Brussels Gewest) FOREM (Wallonië) ADG (Duitstalige gemeenschap) Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Administratieve organisatie Uitbetalingsinstellingen Openbare Hulpkas voor Werkloosheidsvergoeding (HVW) Werkloosheidsdiensten van de drie representatieve vakbonden ABVV, ACV en ACLVB Werkloosheidsverzekering is historisch gegroeid uit de werkloosheidskassen van de vakbonden van voor de Tweede Wereldoorlog Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Algemeen Toepassingsgebied is hetzelfde als de RSZ-wet Daarenboven zijn er nog 2 soorten voorwaarden: Toelaatbaarheidsvoorwaarden om toegang te krijgen tot het systeem Voldoende tewerkstelling als werknemer Of een beëindigde studie of leertijd Of een vroegere toelating tot het systeem Toekenningsvoorwaarden om vergoedbaar te blijven Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Voltijdse uitkeringen slechts voor wie voltijds werkte Normale contractuele arbeidsduur is de maximale arbeidsduur in de onderneming Loon stemt overeen met loon van een volledige werkweek In bepaalde omstandigheden worden deeltijdse arbeidsovereenkomsten gelijkgesteld met voltijdse Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Toelaatbaarheidsvoorwaarden Bewijs van een voldoende aantal arbeidsdagen of daarmee gelijkgestelde dagen Arbeidsdagen verricht in een beroep in loondienst Met een bezoldiging die minstens gelijk is aan het minimumloon Met inhoudingen voor de sociale zekerheid Sommige dagen worden met arbeidsdagen gelijkgesteld zoals: Vergoede ziektedagen Ziektedagen gedekt door gewaarborgd loon Betaalde vakantiedagen Enz. Te bewijzen aantal dagen: zie hierna volgende tabel Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Leeftijd Te bewijzen aantal dagen en referteperiode Jonger dan 36 jaren Ofwel 312 dagen gedurende de 18 voorafgaande maanden Ofwel 468 dagen gedurende de 27 voorafgaande maanden Ofwel 624 dagen gedurende de 36 voorafgaande maanden Van 36 tot 49 jaar Ofwel 234 dagen gedurende de 27 voorafgaande maanden plus 1.560 dagen tijdens de daaraan voorafgaande 10 jaar Ofwel 312 dagen gedurende de 27 voorafgaande maanden plus voor elke dag die ontbreekt om aan 468 dagen te komen, 8 dagen tijdens de daaraan voorafgaande 10 jaar Vanaf 50 jaar Ofwel 312 dagen gedurende de 36 voorafgaande maanden plus 1.560 dagen tijdens de daaraan voorafgaande 10 jaar Ofwel 416 dagen gedurende de 36 voorafgaande maanden plus voor elke dag die ontbreekt om aan 624 dagen te komen, 8 dagen tijdens de daaraan voorafgaande 10 jaar Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Wachttijd na het beëindigen van studies of leertijd Jongeren die nog geen 30 jaar oud zijn en niet of onvoldoende lang gewerkt hebben kunnen onder bepaalde voorwaarden wel toegelaten worden Studies met volledig leerplan van de hogere secundaire cyclus of de lagere secundaire cyclus met technische of beroepsvorming voltooid hebben Elk studie-, leertijd- of opleidingsprogramma met volledig leerplan stopgezet hebben Een wachttijd doorlopen van: 135 dagen indien jonger dan 18 op moment van de aanvraag 233 dagen indien tussen 18 en 26 jaar oud 310 dagen inden tussen 26 en 30 jaar oud Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Toekenningsvoorwaarden Zonder arbeid zijn Principe: verbod van arbeid Arbeid voor zichzelf Arbeid voor derden Toegelaten arbeid: onder voorwaarden kunnen bepaalde activiteiten toch uitgevoerd worden met behoud van de uitkering Vrijwillige en gratis activiteit Voordien reeds uitgeoefende bijkomstige activiteit Politiek mandaat of mandaat in OCMW Uitoefening van een artistieke activiteit Vrijwilligerswerk Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Zonder loon zijn Vrij ruim begrip “loon” Het volstaat dat er recht is op dat loon om de aanspraak op uitkeringen te verliezen Vb.: ontoereikende opzeggingsvergoeding of –termijn Onvrijwillig werkloos zijn Werkloos zijn wegens omstandigheden onafhankelijk van de wil van de werkloze Situaties waarin de werkloze geacht wordt vrijwillig werkloos te zijn geworden Verlaten van een passende dienstbetrekking zonder wettige reden Ontslag dat het gevolg is van een foutieve houding van de werknemer Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Weigering van een passende dienstbetrekking Niet-aanmelding bij de VDAB of bij een werkgever Weigering, stopzetting of doen mislukken van een begeleidingsplan of inschakelingsparcours Weigeren van outplacementbegeleiding Criteria van de passende dienstbetrekking Functie Bezoldiging Arbeidsweg Arbeidsduur Niet relevante criteria: Persoonlijke voorkeur of afkeer van de werkloze Overwegingen van familiale aard, inzonderheid kinderlast, tenzij ze een zwaar beletsel vormen Het feit eerstdaags een andere dienstbetrekking te hervatten Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Gevolgen van werkloosheid wegens omstandigheden afhankelijk van de wil Uitsluitingen gedurende een bepaalde periode Verlies van het recht op uitkeringen Verwittiging en uitstel van de uitsluitingsbeslissing Beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt Ingeschreven zijn als werkzoekende en actief zoeken naar werk Arbeidsgeschikt zijn Leeftijdsvoorwaarden Minimumleeftijd: niet meer voltijds leerplichtig zijn Maximumleeftijd: eerste dag van de maand volgend op 65ste verjaardag Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Verblijfsvoorwaarden Hoofdverblijfplaats van de werkloze moet in België zijn Effectieve verblijfplaats moet ook in België zijn Uitzonderingen: Maximum 4 weken vakantie Grensarbeiders Zoeken naar werk in een lande van de EU Voldoen aan de controleverplichtingen Aangifte en controle van activiteits- en werkloosheidsperiodes Controlekaart bezitten, bij zich bewaren, invullen, voorleggen, ondertekenen en overmaken aan de uitbetalingsinstelling Stempelcontrole is afgeschaft sinds 15 december 2005 Ingaan op uitnodigingen of oproepingen van controleurs Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Voldoen aan de voorwaarden in het kader van het actief zoekgedrag naar werk Opvolgingsprocedure via gesprekken met “facilitator” van RVA Beroepsmogelijkheden Bij de NAC (Nationale Administratieve Commissie) Bij de arbeidsrechtbank Vrijstelling van bepaalde toekenningsvoorwaarden Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Bedrag van de werkloosheidsuitkeringen Begrip voltijdse werknemer De normale contractuele arbeidsduur moet gelijk zijn aan de maximale arbeidsduur in de onderneming Loon moet voldoende hoog zijn (referteloon) Aantal uitkeringen Volledige werkloosheid Per dag één uitkering, behalve op zondag Tijdelijke werkloosheid Uren van de tijdelijke werkloosheid worden omgezet in uitkeringen Hoogte van de uitkeringen Bedrag wordt bepaald door de gezinstoestand, de duur van de werkloosheid en het loon Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Gezinstoestand Categorie “A” Werknemers met gezinslast (“gezinshoofden”) 60% van het geplafonneerde loon gedurende volledige periode van werkloosheid Categorie “N” Alleenstaande werknemers 60% van het geplafonneerde loon tijdens eerste jaar werkloosheid 53% na afloop van het eerste jaar Categorie “B” Andere werknemers (“samenwonenden”) 40 % na afloop van het eerste jaar gedurende 3 maanden plus 3 maanden per jaar in loondienst Daarna forfaitair minimumbedrag indien geen 20 jaar beroepsverleden Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Duur van de werkloosheid Eerste periode: voor alle werklozen de eerste 12 maanden vanaf de datum van de aanvraag voor uitkeringen 60% van het geplafonneerde laatst verdiende brutoloon Tweede periode: vanaf het begin van de dertiende maand Geldt onbeperkt in duur voor gezinshoofden (60%) en alleenwonenden (53%) Duurt voor samenwonenden (40%) 3 maanden, maar wordt verlengd met 3 maanden per gewerkt jaar Derde periode Geldt enkel voor samenwonenden, en is onbeperkt in duur Forfaitaire minimumuitkering (behalve enkele uitzonderingen) Bepaalde gebeurtenissen kunnen het verloop van een periode opschorten Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Terugkeer naar de eerste periode is mogelijk Vb. na een tewerkstelling van 12 maanden over een periode van 15 maanden Schematisch overzicht werkloosheidsperiodes Gezinshoofden Alleenwonenden Samenwonenden Eerste periode 60% Tweede periode 53% 40% Derde periode Forfaitair minimum Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Berekeningsbasis: het loon RVA vertrekt van het loon dat de werknemer ontving gedurende zijn laatste tewerkstelling bij eenzelfde werkgever gedurende minstens 4 aaneengesloten weken en waarop RSZ-bijdragen betaald werden Indien dit niet mogelijk is: forfaitair minimumreferteloon Loon wordt echter in de hoogte begrensd via 3 loongrenzen Hoogste loongrens gedurende eerste 6 maanden van de eerste periode van werkloosheid Intermediaire loongrens gedurende de volgende 6 maanden Basisloongrens vanaf de tweede periode van werkloosheid Bedrijfsvoorheffing: principieel 10,09% (uitzonderingen mogelijk) Vermindering van het bedrag bij toegelaten cumulatie Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijds werklozen Enkele bijzondere uitkeringen en toeslagen Anciënniteitstoeslag Inkomensgarantie-uitkering Werkhervattingstoeslag Toeslag voor het volgen van een beroepsopleiding Opleidingstoeslag Mobiliteitstoeslag Kinderopvangtoeslag Jeugdvakantie-uitkering Seniorvakantie-uitkering Integratie-uitkering Werkbonus Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking Deeltijdse werknemer met behoud van rechten Voorwaarden In een deeltijdse arbeidsregeling stappen die niet gelijkgesteld kan worden met een voltijdse arbeidsregeling en voldoen aan de 1/3e regel (of een toegelaten afwijking van die regel) Aanspraak kunnen maken op uitkeringen als voltijdse werknemer Uitkeringen Na het einde van de deeltijdse betrekking “met behoud van rechten” wordt de werknemer gelijkgesteld met een voltijdse werknemer en krijgt hij voltijdse uitkeringen Tijdens de deeltijdse betrekking is er eventueel recht op een aanvullende uitkering “inkomensgarantie-uitkering” Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking Inkomensgarantie-uitkering (IGU): voorwaarden VDAB inlichten dat men deeltijds werkt Ingeschreven blijven als voltijdse werkzoekende Beschikbaar zijn voor de voltijdse arbeidsmarkt Normaal gemiddeld recht hebben op een bruto maandloon dat lager ligt dan een bepaald grensbedrag Wekelijks maximaal 4/5 van een voltijdse werknemer werken Een verzoek bij de werkgever ingediend hebben om een vacante voltijdse betrekking te verkrijgen Verklaren een herziening van het arbeidsregime aan te vragen bij verrichten van bijkomende uren bij de werkgever Geen recht meer hebben op een verbrekingsvergoeding van de vorige werkgever waar men voltijds werkte Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking Carenzperiode zonder IGU De eerste drie maanden na de opzeggingsperiode of de door een verbrekingsvergoeding gedekte periode worden er geen IGU betaald Berekening van de IGU: Nettoloon van een bepaalde maand wordt in mindering gebracht van de referteuitkering voor die maand, vermeerderd met een uurloontoeslag Berekeningsprogramma op www.rva.be Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking Vrijwillig deeltijdse werknemer Wie? Werknemer is geen voltijdse werknemer en voldoet niet aan de voorwaarden van deeltijds werknemer met behoud van rechten Uitkeringen Geen recht op IGU tijdens deeltijdse betrekking Enkel uitkeringen voor de uren waarop hij gewoonlijk werkte, omgezet in een aantal halve uitkeringen per week Formule = (wekelijkse arbeidsuren x 12)/voltijdse arbeidsregeling Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Wachtuitkering en overbruggingsuitkering Bedoeld voor jonge werknemers die deeltijds leerplichtig zijn en tijdelijk werkloos worden Wachtuitkering Jongeren die niet of nog niet voldoende lang gewerkt hebben om werkloosheidsuitkeringen te kunnen krijgen Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Wachtuitkering en overbruggingsuitkering Voorwaarden voor de jongere: Niet meer onderworpen zijn aan de (vol- of deeltijdse) leerplicht Niet ouder zijn dan 30 jaar Bepaalde studies of leertijd voleindigd hebben Limitatieve opsomming van toegelaten studies Voleindigd = studieprogramma tot 30 juni hebben doorlopen Studies stopgezet hebben Wachttijd doorlopen die afhangt van de leeftijd Niet reeds 3 maal door eigen toedoen werkloos geworden zijn Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Wachtuitkering en overbruggingsuitkering Bedrag van de wacht- en overbruggingsuitkeringen Bedrag is afhankelijk van de leeftijd en de gezinssituatie Alleenwonenden Jonger dan 18, tussen 18 en 21, en vanaf 21 jaar Samenwonenden Jonger dan 18 en vanaf 18 jaar Bevoorrechte samenwonenden (wiens partner slechts over een vervangingsinkomen beschikt) Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Begrip Arbeidsovereenkomst van een werknemer wordt tijdelijk, geheel of gedeeltelijk geschorst Om reden van: Overmacht Collectieve jaarlijkse vakantie Technische stoornis Slecht weer Economische redenen Staking of lock-out Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Regeling Geen wachttijd Controleformulier C3.2A bezitten en correct invullen Soorten tijdelijke werkloosheid Overmacht Zowel bedienden als arbeiders Veronderstelt een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen, die de uitvoering van de arbeidsovereenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt Bijzonder geval: medische redenen Sluiting van de onderneming wegens jaarlijkse vakantie Werknemer heeft onvoldoende betaalde vakantiedagen Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Technische stoornis Regeling kan enkel voor arbeiders ingevoerd worden Gewaarborgd loon voor de eerste zeven dagen vanaf de datum waarop de stoornis zich voordeed Slecht weer Enkel voor arbeiders Specifieke regeling voor bouwnijverheid Definitie slecht weer in arbeidsovereenkomstenwet Ongunstige weersomstandigheden (regen, vorst, hitte…) Werkgever moet specifieke mededeling doen aan de RVA Weersomstandigheden moeten van dien aard zijn dat de uitvoering van het werk onmogelijk is Rechtstreeks oorzakelijk verband tussen slecht weer en de uitvoering van de werkzaamheden Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Economische oorzaken Arbeidsovereenkomst wordt tijdelijk volledig of gedeeltelijk geschorst wegens economische redenen Werknemers blijven in dienst maar arbeidsovereenkomst wordt voor een beperkte tijd geschorst wegens economische redenen Als werkloosheid structureel karakter krijgt kan de RVA de tijdelijke werkloosheid niet langer erkennen Regeling voor arbeiders Volledige schorsing: Maximum vier opeenvolgende weken, verplicht te volgen met een volledige arbeidsweek alvorens een nieuwe periode van volledige schorsing kan aanvatten Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Gedeeltelijke schorsing: arbeidsdagen worden afgewisseld met dagen van werkloosheid Grote schorsing: minder dan 3 arbeidsdagen per week of minder dan 1 week per 2 weken Kan voor maximum drie maanden aangevraagd worden Kleine schorsing: tenminste 3 arbeidsdagen per week of minstens 1 week per 2 weken Kan voor langer dan 3 maanden aangevraagd worden Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Regeling voor bedienden Volledige schorsing voor max. 16 weken per kalenderjaar Gedeeltelijke arbeid (min. 2 werkloosheidsdagen per week) voor max. 26 weken per kalenderjaar Onderneming moet bewijs van economische moeilijkheden leveren Invoering gebeurt via cao (sector of onderneming) of goedgekeurd ondernemingsplan Verplichte toeslag (vanaf 1 januari 2012) Werkgever is verplicht om bij tijdelijke werkloosheid van de arbeider of bediende een supplement te betalen van minstens 2 euro per dag tijdelijke werkloosheid Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Tijdelijke werkloosheid Staking en lock-out Werkloosheidsuitkeringen kunnen slechts toegekend worden na de toestemming van het Beheerscomité van de RVA indien de werkloosheid van de arbeiders of bedienden rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van de staking of lock-out Uitkeringen Werknemers met gezinslasten en alleenstaanden krijgen 75% van hun begrensd gemiddeld loon Samenwonenden 70% Bedrijfsvoorheffing van 10,09% Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Sancties en uitsluitingen Administratieve sancties Verhoor Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Procedure Aanvraag Verjaring Herziening Betwisting Werkloze moet zelf de uitkeringen aanvragen via een uitbetalingsinstelling Verjaring Termijn is 3 jaar, bij bedrog of arglist 5 jaar Herziening Door directeur van de RVA Eventueel met terugwerkende kracht Betwisting Bij arbeidsrechtbank, binnen de 3 maanden na de betwiste beslissing Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Arbeidsvoorziening – Bevordering van de werkgelegenheid Algemeen Enkele voorzieningen en maatregelen Plaatselijk werkgelegenheidsagentschap (PWA) Startbanen Dienstencheques Beroepsopleiding Door de VDAB Individuele beroepsopleidingen (IBO) Outplacement Herstructurering Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Faillisementsverzekering voor zelfstandigen Algemeen Vervangingsinkomen voor gefailleerden en ex-zelfstandigen Geen echte “verzekering”, dus geen bijdragebetaling Inhoud van de tegemoetkoming Maandelijkse uitkering gedurende 12 maanden Kosteloos behoud van rechten op kinderbijslag en geneeskundige verzorging gedurende 4 maanden Voorwaarden voor de tegemoetkoming Voorwaarden voor het behoud van rechten Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening

Faillissementsverzekering voor zelfstandigen Toepassingsgebied Aanvraag en uitbetaling Bij het sociaal verzekeringsfonds waar men was aangesloten Voor het einde van het kwartaal volgend op de faling Einde van de rechten Socialezekerheidsrecht - Hoofdstuk 4 Werkloosheid en arbeidsvoorziening