Wat is innovatie? Een economisch perspectief Matthijs H.M. Hammer Senior lecturer Innovative Entrepreneurship School of Commerce & Entrepreneurship Research center of Innovative Entrepreneurship

Introduction Background Chemical Environmental Laboratory sciences, Quality Management Experience Consulting company, Research centre of coating & surface technology Today Saxion, university of applied sciences; Senior lecturer Innovative Entrepreneurship; School of Commerce & Entrepreneurship Eindhoven university of technology; PhD Researcher; Faculty of Industrial Engineering & Innovation Sciences; department of, Innovation Technology, Entrepreneurship & Marketing Venturelab Twente; venture coach European Council for Small Business and entrepreneurship; Country vice presedent for The Netherlands

Inhoud Wat is innovatie? Een economisch perspectief. Geschiedenis van de economie Ontwikkeling van de samenleving Hoe is innovatie te duiden? Hoe gaat dat dan?

Activiteit INDIVIDUELE OPDRACHT SAMENWERKEN NIET TOEGESTAAN Neem een leeg vel papier. Neem een pen of potloot. Teken innovatie

Eerste tekenen van handel Glazen speerpunten, BC uit Nieuw Guinea

200 BC, handelsroutes

Verdere ontwikkeling van eco-systemen Rond Eufrat ontstonden BC de eerste steden in Sumeria (Irak) met inwoners en arbeidsverdeling. Onstaan van een soort geld (zilveren ringen, specie genaamd BC AC, de westerse wereld begon zich te ontwikkelen. 1470, begin kapitalisme: groei populatie, steden en handel. Het ‘schuld’ principe werd geïntroduceerd. 1820, arbeidsverdeling neemt toe; drift naar efficiency. 1971, afschaffing systeem van Bretton Woods; ontkoppeling waarden geld en goud.

Aantal multinationals VOC

Industriële evolutie

Industriële evolution Cyber Physical Systems

Golven van innovatie Samenleving zoekt naar oplossingen voor steeds complexer wordende technologische ontwikkelingen ( o.a. Toffler et al., 1981) Voor de 4e golf worden veel alternatieven gegeven, o.a. ondernemerschap (o.a. Mayard, 1996). 21 st Century Skills worden ook genoemd (e.g. Brown et al., 2001)

Wat is economie? Twee dominante benaderingen Macro-economische benadering O.a. Amerikaanse Marginalistische School en scholen van Lausanne en Cambridge: – “The wealth of nations” van Adam Smith ( ) – Vilfredo Pareto [welvaartstheorie] ( ) – Walras [evenwichtsmodel] ( ) Rationele keuzes als verklarende factor economische Ontwikkeling. Door de economische ontwikkelingen te kunnen verklaren, kun je ze beheersen.

Twee dominante benaderingen Macro-economische benadering Begrippen: – Winstmaximalisatie – Monetaire groei – Welvaartseconomie Hoge mate van causaliteit Positivistische wetenschapsfilosofie (generiek) (individueel) marktbehoefte  bedrijfsconcept  businessplan  resources vergaren  start bedrijf  succes

Twee dominante benaderingen Micro-economische benadering O.a. de Oostenrijkse school – Carl Menger [grondlegger] (1840 – 1921) – Max Weber [sociologie] ( ) – Joseph Schumpeter [entrepreneur] (1883 – 1950) – Friedrich von Hayek [prijssignaal]( ) Subjectieve keuzes van individuen als persoonlijke kennisniveau, verwachting, tijd, als verklarende factor voor economische ontwikkeling. Door economische ontwikkelingen te begrijpen kun je beïnvloeden.

Twee dominante benaderingen Micro-economische benadering Begrippen: – Nut-optimalisatie – Opportunity-cost – Co-creatie lage mate van causaliteit Interpretivistische wetenschapsfilosofie (Sociaal consructivisme) (individueel) (generiek) Bestaande resources  kans creëren  bedrijfsmodel  start bedrijf  waarde  niewe ontw. ↑ ↑ Technologische ontwikkeling

Mogelijkheden voor nieuwe waarde creëren Nieuwe waarde kan gecreëerd vanuit bijvoorbeeld: technologische ontwikkeling efficiëntere productiemethode een nieuwe vorm van samenwerken slimme ruiltransactie Vaak spelen meerdere aspecten een rol.

Evolutie in economische ontwikkeling Nieuwe bedrijven, MKB en ondernemerschap zijn belangrijke factoren voor economische groei. (Ahmad & Seymour, 2008; Gries & Naudé, 2009; Schumpeter, 1934; Sijgers, Hammer, ter Horst, Nieuwenhuis, & van der Sijde, 2005; Thurik & Wennekers, 2004; Wennekers & Thurik, 1999). Joseph Alois Schumpeter (1883 – 1950) "creative destruction" in economics Business Cycles; zonder innovatie geen nieuwe wave: held is de entrepreneur

Evolutie in economische ontwikkeling Herbert Alexander Simon (1916 – 2001) A behavioral model of rational choice (1955) The Sciences of the Artificial (1969) Nobel prijs (1978) Alle impulsen (realistisch of symbolisch) dragen bij tot besluitvorming. Machines, systemen en modellen kunnen koude cognitie 1 repliceren, warme 2 niet. 1: redeneren, planning, waarnemen, en beslissen. 2: pijn, plezier, verlangen, en andere emoties.

Evolutie in economische ontwikkeling Scott Shane Sankaran Ventakaraman 2000: Ondernemerschap als proces van handelingen

Entrepreneurial process VALUE CREATION Opportunity recognition Opportunity preparation Opportunity exploitation Value creation process (Shane & Venkataraman, 2000)

Typen van ondernemerschap In veel situaties wordt over ondernemerschap gesproken, met ieders een eigen dynamiek (Wennekers, 2013)

Hoe innovatie duiden? Jan Buijs ( ) Innovation can be taught (1986) Delft Innovation Method (2003) New Theory X (1989) Definitie van innovatie Proces van innovatie Onderscheid Innovatio vs traditio

Definitie innovatie Het maken van sprong-achtige veranderingen (leap-like change) in Product/Markt/Technologie combinaties voor een specifieke organisatie teneinde een duurzaam concurrentievoordeel te behalen. Drie niveaus van sprong-achtige verandering: 1.PMT-combinaties 2.Emotionele verandering (weerstand te veranderen) 3.Behoefte nieuwe kennis (Buijs, 2012)

Proces van innovatie

Traditio vs Innovatio incrementalradical exploitationexploration routinenew normaldifferent efficiencyeffectiveness obey ruleschange rules past & presentfuture & more controlchaos operationstrategy structuredfuzzy mechanisticorganic predictionserendipity stabledynamic certaintyrisk managementleadership (Buijs, 2012)

Samenhang InnovatieTraditie Innovatie

Samenvattend InnovatieTraditie Micro-economischMacro-economisch Interpretivisme Positivisme Ontstaan Groei Subjectieve keuzes Rationele keuzes Vanuit begrijpen Vanuit verklaren Kort cyclisch Lineair Ontwerpgericht onderzoekUitzoekonderzoek Design thinking Markt denken OndernemerschapCommercie Effectuation Causation Vanuit technologie D.m.v. technologie Vanuit “ik” naar omgevingVanuit omgeving naar binnen

Hoe innoveren?

… en hoe dan? Tot zover de theorie. Welk gedrag past daarbij?

De praktijk

Voorbeeld Weten waar het te vinden is. Succesvol toepassen van kennis

But remember ….. Vision without Action without Vision Daydream Nightmare

Samenvatting Innovatie kenmerkt zich door procesmatige handelingen, uitgevoerd door mensen. Innovatie is niet lineair/voorspelbaar. Innoverende ondernemers werken graag met anderen (co- creatie). Innoverende ondernemers houden van een dynamische omgeving, wat door niet-ondernemers als risico wordt ervaren. Innoverende ondernemers beslissen anders dan managers. Innoveren is niet beter of slechter dan traditioneel wereken; anders; beide zijn nodig voor een duurzame ontwikkeling van een bedrijf, economie en samenleving.