Kerk 2025 PV, mei 2016

Hoe het allemaal begon …

Uit: ‘De Hartslag van het leven’ (visienota 2012): De kerk moet zich concentreren op waar het allemaal om draait  De belangrijkste vraag die wij ons moeten stellen: waarvoor deden wij dit ook al weer? Want: veel inhoud gaat verloren in structuren en organisatie, in vergaderen en regelen  De kerk moet ‘back to basics’

Daarom: Kerk Waar een Woord is, is een weg (november 2015) 2. Een stap verder (april 2016)

Kern van Kerk 2025:  Inhoudelijke verdieping ‘Back to basics’ (Waar een Woord is, is een weg) > leidt tot:  Afslanking kerkstructuur ‘ Kerk 2025, een stap verder ’  Afslanking dienstenorganisatie (volgt de kerk) (en moet , x 20% bezuinigen)

Kerk 2025 resultaat van consultatie Regiegroep heeft velen geraadpleegd: - Kerkleden (enquête) - Regio’s (tientallen CV’s en kerkenraden) - Colleges - Synodeleden - Medewerkers DO - Mensen van buiten de kerk

Resultaten van de consultatie De jas is te ruim, de organisatie wordt topzwaar Bemensing wordt problematisch Er zijn ook andere typen gemeenten nodig: regionaler, kleiner, beweeglijker Inzet van predikanten en kerk. werkers verandert: flexibeler, mobieler, gericht op samenwerking  En vooral: de krimp dwingt ons na te denken over de kern: waarom kerk, waarom geloof: herijking, verdieping

De kerk in een veranderingsproces

De kerk verandert … Dat is goed protestants: Ecclesia Reformata Semper Reformanda (‘de kerk die gereformeerd is, moet steeds weer gereformeerd worden’)  GS april 2016 aanvaardt unaniem ‘Kerk 2025, een stap verder’  Niet alle wijzigingen al tot achter de komma ingevuld  Wel de synode heeft op hoofdlijnen besloten  Kerkordewijzigingen volgen nog

Wat gaat er veranderen in de kerk? ‘Kerk 2025, een stap verder’ = 6 hoofdstukken: 1.Kerk zijn met elkaar (Regionale CV) 2.Voorzitter Regionale CV 3.Kerkelijke presentie 4.Predikant en mobiliteit 5.Vereenvoudiging kerkorde 6.Kerkelijke rechtspraak

12 1.Kerk zijn met elkaar Hart van de kerk klopt in de plaatselijk gemeente Maar: kerk is meer. Kerk is katholieke (algemene) kerk, wereldwijd lichaam van Christus  Komt tot uiting in de verbondenheid van gemeenten PKO: “CV geeft gestalte aan verantwoordelijkheid van gemeenten voor elkaar en voor de gehele kerk”  Classis is onopgeefbaar en wordt dan ook NIET opgeheven, wel over groter gebied > dat kan ook omdat taken veranderen

13 3 kerntaken van de Regionale CV 1.Ontmoeting: gemeenten stimuleren tot onderlinge ontmoeting en bijstand bv in huidige CV, ook werkgemeenschappen, evt. andere verbanden = maatwerk: kan per regio verschillen 2. Toezien: episkopè. taak die de Reformatie bij de bisschop weghaalde en bij de classis neerlegde Geen inspectie, maar ondersteunen, stimuleren, inspireren en signaleren wat misgaat (conflicten)

14 3 kerntaken van de CV (vervolg) 3. Verder: -presentie waar kerk geen gemeenten meer heeft -oecumene -contacten met overheid en media Geen taak: alle bestuurlijke taken van BMCV nu: approbaties, preekconsenten, emeritaatsverklaringen etc.  Er komt een aanzienlijke vereenvoudiging regelgeving

15 Voorzitter van de Regionale CV Geen bestuurder, geen manager Vgl. Barnabas: ‘Iemand vol van Geest, een gelovig mens’ (Hand 11: 24) Kerk 2025: concentratie op de inhoud van geloof en getuigenis  Voorzitter Regionale CV is iemand die juist daaraan bijdraagt, aan het wezen van de kerk  Representeert in persoon de Regionale CV, is het ‘gezicht’  Verkozen voor 5 jaar, met eenmaal verlenging  Vrijgesteld (kerk investeert!)

16 Taken voorzitter van de Regionale CV Bezoek aan gemeenten en predikanten, min. 1 x per 4 jr (vgl. reguliere visitatie) Gesprekken over de ‘basics’ van kerk-zijn Denkt mee, inspireert, stimuleert > inhoud van kerk zijn Denkt mee over mobiliteit van de predikant Kan interveniëren: mediation, begeleiding aanbevelen Tijdelijke maatregelen bij conflicten etc.

17 Regionaal College voor de Visitatie Visitatoren gekozen door Regionale CV, plm. 8 leden Voorzitter deels vrijgesteld (tenzij er bv een capabele emeritus-pred. beschikbaar is) Taak: buitengewone visitaties Geeft leiding aan de ontmoeting van gemeenten (bv in huidige classis) Vz is vaste adviseur van moderamen van Regionale CV.

18 Regionale CV Groot genoeg voor verscheidenheid Maar klein genoeg om echt een inhoudelijk gesprek te voeren leden, gekozen uit gemeenten (door cluster: bv huidige CV) Ambten evenredig vertegenwoordigd Verkiezen 5 afgevaardigden naar GS Verkiezen leden Reg. College voor Visitatie en RCBB Moderamen van 5 leden

19 11 Regionale Class. Vergaderingen Criteria: Zoveel mogelijk huidige regio’s Min of meer gelijke verdeling aantalen gemeenten en predikanten 1. Groningen-Drenthe 2. Friesland 3. Overijssel 4. Gelderland 1 ( Apeldoorn, Ede, Harderwijk, Hattem en Nijkerk) + Flevoland

20 11 Regionale Classicale Vergaderingen (vervolg) 5. Gelderland 2 (Achterhoek Oost en West, Arnhem, Nijmegen, Tiel en Bommel) 6. Noord-Holland 7. Utrecht 8. Zuid-Holland 1 (Delft, Den Haag, Katwijk, Leiden, Rotterdam en Schiedam) 9.Zuid-Holland 2 (Alblasserdam, Alphen, Dordrecht, Gorinchem, Gouda en Zoetermeer) 10. Zeeland en Zuid-Holland Zuid ( Barendrecht en Brielle) 11. Brabant-Limburg

21 2. De naam van de voorzitter van de Regionale CV Voor de naam ‘bisschop’ spreekt dat hiermee de taak van de voorzitter het zuiverst is omschreven: toezien (Grieks: episkopè) Komt in NT al voor, ook in vroege kerk, verder in oecumene (ook protestants) Tegen ‘bisschop’ spreekt de suggestie van hiërarchie, en andere associaties  Het profiel pleit voor ‘predikant-bisschop’, maar vanwege gevoeligheid koos GS voor regio- predikant

22

23 3. Kerkelijke presentie Territoriale beginsel niet meer vanzelfsprekend. Realiteit in Protestantse Kerk: (wijk)gemeenten verschillen in profiel, geloofsbeleving, modaliteit, liturgie > op dit moment is er vrijwel altijd op papier nog wel een territoriale indeling 2025: ook dit moet losgelaten kunnen worden: indeling op ‘kleur’ > mits er een goede regeling voor inschrijving inkomende leden is

24 Open plekken Soms is gemeente te zwak om te kunnen voortbestaan (bestuurlijk en/of financieel) > fusiereflex: samenvoegen Maar: 1. daardoor kunnen zeer grote gemeente ontstaan 2. nieuwe vormen van kerkelijke presentie worden in de weg staan > huisgemeente, pioniersplek  opheffen van een gemeente wordt mogelijk  geen landelijke dekking meer

25 Opheffen, en dan? In principe vrijwillig, maar indien bestuurlijk en/of financieel onverantwoord > door Regionale CV Leden naar landelijk register Vermogen naar Regionale CV MAAR: bestemd voor missionaire en pastorale arbeid in dat gebied Ruimte ontstaat voor ‘lichtere vormen’ kerk-zijn: huisgemeente, pioniersplek

26 4. Predikant en mobiliteit Mobiliteit hoort bij de kerk en predikantschap Ambt is voor het leven, binding aan gemeente is tijdelijk > Cultuur van mobiliteit is gewenst, waarbij de voordelen van stabiliteit ook gezien worden Mobiliteit predikanten vraagt ook flexibiliteit gemeenten (bv samenwerking, ruil) Overleg over kwaliteit en duur van verbintenis in driehoek vz Reg. CV – predikant – kerkenraad

27 Gesprek driehoek vz Regionale CV – predikant – kerkenraad Minimaal eenmaal in vier jaar Openhartig en pastoraal gesprek over functioneren van predikant en gemeente Vraag of de verbinding de komende 4 jaar nog vruchtbaar zal zijn 12 jaar is een goede termijn voor gemeente en predikant om een nieuwe start te maken

28 Na 12 jaar, en dan? 2 opties ter synode Scenario A Na 12 jaar eerst 18 maanden uitlooptijd Na 12 jaar en 18 maanden volgt wachtgeld  Voordeel: duidelijkheid: na 12 jaar weer een nieuwe predikant  Nadeel: verandering arbeidsrechtelijke positie van de predikant + nadelig effect welbevinden predikant

29 Scenario B Na 12 jaar geeft predikant in een plan bij Regionale CV aan hoe hij of zij nastreeft andere gemeente te vinden Wanneer dit – ook na aansporing – niet tot resultaten leidt, kan dit reden zijn voor losmaking via ord Anders blijven predikant en gemeente aan elkaar verbonden  Voordeel: ingrijpen in arbeidsrechtelijke positie van de predikant is niet nodig + geen dwang + kosten beperkt  Nadeel: kan opgevat worden als ‘boterzacht’: de predikant komt niet in beweging

30 Besluit synode over mobiliteit Scenario A is afgevallen Scenario B wordt verder uitgewerkt: - er wordt niet alleen naar de predikant gekeken, ook naar bijdrage van de gemeente (mobiliteit vraagt flexibiliteit) - onderzoek vindt plaats “in een breder kader van flexibiliteit, werkgelegenheid en teamwork”  Nader overleg met belanghebbenden (beroepsgroep, BNP)  Voorstel voor besluitvorming uiterlijk op GS april 2017

31 5. Vereenvoudiging kerkorde & beheer Kerk 2025: transparantie, ruimte en eenvoud, ook voor kerkorde Ordinanties: beperkt aantal algemeen geldende kaderbepalingen Verplichtingen op detailniveau in generale regelingen > Minder consideraties nodig > Huidige kerkorde hoeft niet helemaal vervangen: herziening is voldoende

32 Kerkenraad Absolute minimum = 4 leden (alle ambten) M.h.o. kwaliteit de lat hoger = 7 leden Bij structureel minder dan 7 leden overleg met Regionale CV Maximale ambtsperiode blijft 12 jaar PR: volgens model van de kerk, maar meer dan nu mogelijk om – binnen algemene kaders – af te wijken Akr-Wkr: een van beide centraal, kan binnen huidige kerkorde

33 Beheer 1 RCBB per Reg. CV Huidige regeling voor verscherpt toezicht (11-9-1) voldoet niet RCBB krijgt meer mogelijkheden om in te grijpen bij onverantwoord beheer Waarschuwing, daarna bevoegdheid om gedelegeerde beheerders te benoemen

34 6. Kerkelijk Rechtspraak De kerk kent een eigen rechtspraak, gerespecteerd door de burgerlijke rechter (BW, art. 2: 2) Principieel onderscheid Opzicht – Bezwaren en Geschillen Opzicht: belijdenis en wandel van leden en ambtsdragers  Primair gericht op opbouw, behoud en verzoening Bezwaren (besluiten van kerkelijke lichamen) en Geschillen (competentiekwesties)  Primair gericht op het onderhouden van het recht Ook nog: GC Ambtsontheffing en RCBB over beheerszaken

35 Kerkelijk Rechtspraak (vervolg) Nu: zowel Opzicht als Bezwaren en Geschillen aparte colleges, zowel regionaal als generaal 2 x 8 regionaal + 2 generaal = 18 colleges, allen volledig bemensd Besluit: 1 college voor zowel Opzicht als Bezwaren en Geschillen regionaal, wel verschillende kamers. 2 generale colleges: GCO en GCBG Voordelen: - efficiëntie - meer ervaring voor de leden - bundeling van krachten: kwaliteit - leden colleges reizen > rechtstoegang gegarandeerd

36 Hoe nu verder? Beoogde invoerdatum van alle wijzigingen Daartoe worden de besluiten van GS vertaald in kerkordewijzigingen Tekstvoorstellen van GCKO Eerste lezing in GS vanaf november 2016 Gemeenten en CV considereren Tweede lezing in GS vanaf april 2017 Als niet helemaal haalbaar is, is op onderdelen kleine uitloop mogelijk

37 Kritische vragen Gaan we (inhoudelijk) werkelijk ‘back to basics’? Gaat het ‘tussenniveau” wel werken: afstand gemeenten - Regionale CV? Krijgen we een meer congregationalistische kerk, sterk lokaal gekleurd? Ligt het tempo van de transformatie niet erg hoog? Is wel haalbaar?

38