Euthanasie Netwerk Palliatieve Zorg Waasland Dr. Johan Van den Eynde Medisch coördinator

Code Medische Plichtenleer art. 96 Wanneer het levenseinde van de patiënt nadert en hij nog in enige mate bewust is, moet de geneesheer hem moreel bijstaan en de middelen aanwenden die nodig zijn om zijn geestelijk en fysiek lijden te verzachten en hem waardig te laten sterven.

Code Medische Plichtenleer art. 97 Over de houding die hij zal aannemen in de sub 96 vermelde gevallen en over het (…) beëindigen van een behandeling zal de geneesheer beslissen nadat hij de raad van tenminste één collega heeft ingewonnen, de patiënt of desgevallend diens nabestaanden of wettelijke vertegenwoordiger daarover heeft ingelicht en zijn (hun) mening heeft gevraagd.

Code Medische Plichtenleer art. 37 Stelt strafbaar het veroorzaken of het onderhouden van toxicomanie Alinea c: “De bepalingen van dit artikel zijn niet van toepassing op de behandeling en de palliatieve zorgen van patiënten in naderend levenseinde.”

Medisch handelen Elke medische behandeling vereist een geïnformeerde toestemming Art. 5 conventie van mensenrechten: wilsbekwame persoon kan op ieder moment vragen een behandeling te stoppen. (bijv. beademing)

Medisch handelen dat geen uitzicht biedt niet kan genezen leven niet kan verlengen kwaliteit van leven niet kan bevorderen heeft geen therapeutisch nut is niet afdwingbaar door de patiënt.

Zinloos medisch handelen Effectiviteit / werkzaamheid van een behandeling  kansloos Medisch oordeel informatieplicht (codex) Disproportionele behandeling: burden/benefit Waarde oordeel participatie patiënt

Weigering van een (levensreddende) behandeling Recht op fysieke integriteit art. 8 EVRM art. 22 GW art. 9 EVRM: vrijheid van godsdienst en overtuiging art. 5 Conventie van Mensenrechten: toestemming tot een medisch behandeling kan steeds herroepen worden. (inkeerrecht)

Geldigheidsvereisten voor weigering behandeling Arts-patiënt: behandelingsovereenkomst Arts:- informatieplicht - overredingsrecht - geen behandelrecht Weigering van behandeling door patiënt - van patiënt zelf afkomstig - zonder ongeoorloofde beïnvloeding - met kennis van zaken - vreemd of onjuist ¥ wilsonbekwaam

Medisch handelen Het nalaten of staken van een medisch zinloze behandeling vereist geen toestemming Het aanhouden van een medisch zinloze behandeling kan eerder als een inbreuk op de fysieke integriteit beschouwd worden.

Pijnbestrijding: juridisch 1. Normaal medisch handelen (~codex) mogelijk levensverkortend effect = indirect, eventueel of mogelijk opzet intentie is belangrijk geen disproportionele verhouding nastreven 2. Onopzettelijke of opzettelijke doding

Euthanasie: definitie Opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op diens verzoek. Wet 22 mei 2002, staatsblad 22 juni 2002 Geldig vanaf 22 sept 2002

Euthanasie: voorwaarden ~geen misdrijf 1. Meerderjarige, ontvoogde minderjarige die handelingsbekwaam en bewust is 2.Verzoek = vrijwillig, overwogen en herhaald, zonder externe druk. 3.Medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet kan gelenigd worden, als gevolg van een ernstige en ongeneeslijke aandoening

Euthanasie: Procedures 1. Patiënt inlichten over gezondheidstoestand en levensverwachting Met patiënt overleg plegen over zijn verzoek, verdere therapeutische mogelijkheden en palliatieve zorg Met de patiënt tot de overtuiging komen dat er geen andere oplossing is en dat zijn verzoek berust op volledige vrijwilligheid

Euthanasie: procedure 2 Zich verzekeren van –aanhoudend fysiek of psychisch lijden –duurzaamheid van het verzoek –in meerdere gesprekken, over een redelijke periode gespreid Een andere arts raadplegen en op de hoogte brengen Andere arts: –dossier inzien, pt. onderzoeken, verslag opstellen –=onafhankelijk t.o.v arts en patiënt en bevoegd om over die aandoening te oordelen

Euthanasie: procedure 3 Het verzoek bespreken met het verplegend team Op verzoek van pt, de naasten inlichten Zich ervan verzekeren dat pt zijn verzoek met andere gewenste personen kon bespreken

Euthanasie: Verzoek Verzoek w. opgesteld, gedateerd en ondertekend door de patiënt zelf Verzoek kan altijd herroepen worden Verzoeken, handelingen, resultaat, verslagen bewaard in medisch dossier. Fysiek onbekwaam: pt. wijst een meerderjarige (die geen materieel belang heeft) aan, vermelden van reden + arts moet aanwezig zijn.

Wilsverklaring: Door meerderjarige of ontvoogde minderjarige Aanduiden van meerdere vertrouwenspersonen in volgorde, deze brengen de arts op de hoogte Behandelende en geraadpleegde arts en verplegend team = geen vertrouwenspersoon Schriftelijk, 2 meerderjarige getuigen (min. 1 geen materieel belang) Iedereen ondertekend, ook vertrouwenspersonen

Wilsverklaring: Fysiek onbekwaam –Door meerderjarige zonder materieel belang –2 meerderjarige getuigen (min. 1 geen materieel belang), –Iedereen ondertekend, ook vertrouwenspersonen –reden van onbekwaamheid in verslag –attest van geneesheer bevestigt onbekwaamheid Max. 5 jaar geleden opgesteld of bevestigd

Euthanasie bij wilsonbekwamen met wilsverklaring: Ernstige en ongeneeslijke aandoening Onbewust Toestand medisch onomkeerbaar Andere arts raadplegen, vertrouwenspersoon, verplegend team, ev. naasten inlichten Wilsverklaring, handelingen, resultaat, verslagen bewaard in medisch dossier.

Aangifte Door de arts Binnen de vier werkdagen Tweedelig registratiedocument Aan de Federale Controle- en Evaluatiecommissie

Federale Controle- en Evaluatiecommissie “de commissie” 16 leden: kennis en ervaring in de materie 8 artsen (4 prof) 4 prof in rechten of advocaten 4 uit kringen problematiek van ongeneeslijk zieken onverenigbaar met wetgevend mandaat elke taalgroep levert min. 3 mand. van elk geslacht 4j, hernieuwbaar, Nederl.en Franstalige voorzitter 2/3 aanwezig zijn voor geldige stemming

“de commissie”, effectieve leden Dokters: W.Distelmans, J. Vermylen, R. Mathys, O.Van der Vloed Juristen: F.Van Neste, W. De Bondt Anderen: S. Bauwens, J. Ter Heerdt Medecins: M. Englert, D. Bron, P. Maassen, J. Vandeville R. Lallemand, Y.H.Leleu J. Herremans, F.F.Mabrouk

“de commissie”, plaatsvervangers Dokters: S. Van Belle, B.Van den Eynden, L.Proot, M.Van Emelen Juristen: F.Keuleneer, M.Magits Anderen:,A.Geuens, M.L. Van Houdt Medecins: N.Clumeck, B.Figa, J.Bury, J.Brouckenaere Chr.Panier, P.Gothot N. De Voght G.Magnette

Registratiedocument, deel 2 1. Geslacht, geboorte-datum-plaats patiënt 2. Datum, plaats en uur van overlijden 3. Aard van ernstige en ongeneeslijke ziekte 4. Aard van de aanhoudende en ondraaglijke pijn 5. Redenen waarom dit leed niet kon gelenigd w. 6. Staving dat verzoek vrijwillig, overwogen en herhaald is, en niet door externe druk

Registratiedocument, deel 2 7. Patiënt binnen afzienbare termijn zou overlijden 8. Of er een wilsverklaring is opgemaakt 9. De procedure die de arts gevolgd heeft 10.Gegevens geraadpleegde arts, advies + data 11.Hoedanigheden van geraadpleegde personen+data 12.De wijze van euthanasie en gebruikte middelen

Registratiedocument, deel 1 verzegeld 1. Naam, voornamen en woonplaats patiënt 2. Gegevens behandelende geneesheer. 3. Gegevens geraadpleegde geneesheren + data 4. Gegevens geraadpleegde personen + data 5. Bij wilsverklaring: de vertrouwenspersonen Verzegeld, niet voor algemene evaluatie Na stemming met gewone meerderheid ev. geopend worden, binnen 2 maand beslissing

Bijzondere bepalingen Verzoek en wilsverklaring zijn niet dwingend Zowel naar arts als andere personen Arts informeert patiënt over weigering –persoonlijk –medisch: nota in medisch dossier Patiënt/vertrouwenspersoon kan verzoeken dossier over te maken aan geneesheer van zijn keuze Model IIIC: Natuurlijke dood

Euthanatica: hulp bij zelfdoding oraal Amobarbital: 8g Pentobarbital: 8g Phenobarbital: 6g (Gardenal® 20 tabl 100mg) 1 dag tevoren met hoge dosis anti-emeticum niet snel, niet zeker, steeds bespreken met pt.

Euthanatica Barbituraten –SC of IM: Phenobarbital 5g, pijnlijk, slechte resorptie –IV: Penthothal® 10 vials 1g/20ml Natriumthiopental 20ml/kg lichaamsgewicht premedikatie: Dormicum® 2x15g best Optiva of Venflon catheter plaatsen Morfine: mg bij opiaat-naïeve, anders inefficiënt Diazepam (Valium®) 20mg IV + 100mg Morfine onvoorspelbaar

Specifieke Euthanatica Altijd eerst inductie met barbituraten of midazolam Curare (spierverslapper) –Pavulon® pancuroniumbromide IV 10 x 4mg/2ml dosis: 20mg = 5amp –Norcuron® vecuroniumbromide IV 10 x 4mg/1ml dosis: 20mg = 5amp Kaliumchloride 2 g IV Insuline