WOORDENBOEK VAN DE VLAAMSE DIALECTEN (WVD) Universiteit Gent Vakgroep Taalkunde - Nederlands

Wat is het WVD? Dialectwoordenboekproject, met als doel : verzamelen, bewaren (digitaliseren), publiceren en bestuderen van de traditionele dialectwoordenschat in het huidige West-, Oost-, Zeeuws- en Frans- Vlaanderen (~ het oude Graafschap Vlaanderen)

Gebiedsindeling van de regionale woordenboeken

Zusterprojecten Woordenboek van de Brabantse Dialecten (WBD) Woordenboek van de Limburgse Dialecten (WLD) samengesteld aan KULeuven en Radboud Universiteit Nijmegen, vanaf 1960 Allebei afgerond (resp en 2008) Parallelle opzet en methodologie

Waar / wie? WVD gestart aan de vakgroep Nederlandse Taalkunde van de Universiteit Gent Huidige promotoren : prof. dr. Jacques Van Keymeulen em. prof. dr. Magda Devos Redactie van 2 à 4 woordenboekschrijvers

Nut? Achteruitgang van dialectkennis en -gebruik = onomkeerbaar > Archiveren en ontsluiten van oraal erfgoed > WVD = wetenschappelijk betrouwbare schatbewaarder van onze traditionele dialecten

Thematische opzet Geen alfabetisch woordenboek, maar wel thematisch De dialectwoorden worden verzameld en regelmatig gepubliceerd in afleveringen, verdeeld over drie thema’s : 1. Landbouwwoordenschat bv. Het erf, Het Rund, Teelt en oogst van gewassen 2. Vaktaalwoordenschat bv. De Molenaar, De Zeevisser, De Timmerman 3. Algemene woordenschat bv. Fauna, Flora, School en Kinderspelen, Voeding

Thematische opzet Binnen elke aflevering worden de dialectwoorden gepresenteerd per begrip: bv. Welke woorden worden in de Vlaamse dialecten gebruikt om het begrip SCHOMMEL te benoemen? Biezebijs Jutekako Renne Rijdekakoke Ritsekoker Touter …

Resultaat van 41 jaar WVD 26 woordenboekafleveringen Bijna behandelde begrippen Bijna 2 miljoen verwerkte dialectwoorden = ongeveer twee derde van het totale werk

De concrete samenstelling 1. Dialectwoorden verzamelen = enquête 2. Dialectwoorden invoeren in digitale database 3. Dialectwoorden bewerken en publiceren in woordenboekafleveringen

1. Verzamelen van dialectwoorden Vooral schriftelijke enquêtering: 1 à 2 x per jaar worden thematische vragenlijsten (bv. Het Konijn: 29 vragen; Kinderspelen: 300 vragen) rondgestuurd naar 350-tal informanten in ons gebied Elke informant vult de vragenlijst voor één plaats in en stuurt ze terug naar redactie, waar ze bewaard wordt tot ze klaar is voor verwerking Informant moet ook al zijn/haar persoonsgegevens goed invullen (bv. geboortedatum en -plaats)

1. Verzamelen van dialectwoorden Enquêtering is zo goed als afgerond, maar ! MOGELIJKHEID VOOR VRIJWILLIGERSWERK 1. Navraag: dialectvragenlijsten mondeling opvragen bij oudere dialectsprekers in Oost-, West-, Zeeuws- of Frans- Vlaanderen (alleen voor regio’s met weinig gegevens) = veldwerk

2. Invoeren van dialectwoorden Als de verzameling over één thema afgerond is, worden de dialectwoorden uit de binnengekomen vragenlijsten ingevoerd en systematisch bewaard in een digitale database Soms grote tijdspanne tussen enquêtering en invoer Invoer van dialectwoorden uit vragenlijsten is intensief werk en vraagt ook nogal wat voorbereiding

2. Invoeren van dialectwoorden ! MOGELIJKHEID VOOR VRIJWILLIGERSWERK 2. Voorbereidend werk doen voor de invoer van de dialectwoorden, bv. vragenlijsten ordenen, plaatscodes toevoegen 3. Persoonsgegevens van de informanten invoeren in de database 4. Papieren vragenlijsten inscannen / digitaliseren = administratief werk ter plaatse (kan op korte termijn)

2. Invoeren van dialectwoorden ! MOGELIJKHEID VOOR VRIJWILLIGERSWERK 5. Dialectwoorden invoeren in de digitale database i.v.m. Algemene Woordenschat = inhoudelijk werk dat thuis kan gebeuren, op basis van de gescande vragenlijsten = pas mogelijk vanaf september

2. Invoeren van dialectwoorden Dialectwoorden worden per plaats ingevoerd Elke plaats heeft een unieke plaatscode : Bv. Gent = I241 Sint-Amandsberg = I242 Ledeberg = I247 Gentbrugge =I248

2. Invoeren van de dialectwoorden Informanten proberen op de vragenlijsten de uitspraak van het dialectwoord na te bootsen. In de database moeten de woorden ingevoerd worden in vernederlandste vorm Bv. sjchuuflette in Veurne > schuifelet plosj in Aalst > plaats tèèel in Aalter > tingel skoapeskeiërdre in WV> schapescheerder

2. Invoeren van de dialectwoorden Erg belangrijk dat invoer zorgvuldig en consistent gebeurt Maar is niet altijd makkelijk: bv. onleesbaar handschrift, onduidelijk over welk dialectwoord het gaat en dus moeilijk te vernederlandsen > vraagt beetje inzicht in de klankstructuur van de Vlaamse dialecten > is m.a.w. een “uitdaging” Verdere praktische en inhoudelijke uitleg over de invoer volgt later

3. Publiceren van dialectwoorden Op basis van ingevoerde dialectmateriaal wordt een woordenboekaflevering geschreven = werk voor de WVD-redactie

Ter afronding Welke mogelijkheden ? Geografische verspreiding van de dialectwoorden kan getoond worden op een woordkaart : Alleen voor WVD-gebied Voor het hele Zuid-Nederlandse taalgebied

Woordkaart uit de Kinderspelen-aflevering

Bedankt voor uw aandacht!