Samenwerkingsvaardigheden bij coöperatief leren: de ontwikkeling van een observatie-instrument Eddie Denessen* Henny van der Meijden* Lisanne Martens* Iris Verbruggen* Karen Krol** * Radboud Universiteit Nijmegen ** Universiteit van Amsterdam

Coöperatief Leren Definitie: onderwijssituatie waarin leerlingen in kleine groepen op een gestructureerde manier samenwerken aan een gemeenschappelijke taak. CL Positieve effecten op cognitieve en sociale ontwikkeling van leerlingen Onderzoek naar effecten van CL gericht op de cognitieve ontwikkeling

Samenwerkingsvaardigheden Effecten van CL afhankelijk van samenwerkingsvaardigheden Tweeledige rol: leerlingen hebben samenwerkingsvaardigheden nodig om te kunnen samenwerken, de ontwikkeling van samenwerkingsvaardigheden wordt gestimuleerd door toepassing van CL Weinig onderzoek

Onderzoek naar samenwerkingsvaardigheden: speciale instrumenten voor speciale doelgroepen Effecten van bepaalde vormen van instructie op het verwerven van samenwerkingsvaardigheden Putnam, Rynders, Johnson & Johnson (1989) Prater, Bruhl, & Serna (1998) Archer-Kath, Johnson & Johnson (1994)

Doel onderzoek Bijdrage leveren aan het ontwikkelen van een observatie-instrument voor het meten van samenwerkingsvaardigheden bij Coöperatief Leren

Ontwikkeling observatie-instrument Basis samenwerkingsvaardigheden: 1.Op een ordelijke en gedisciplineerde manier in de groep gaan zitten 2. Bij de groep blijven 3. Rustig praten en andere groepjes niet storen 4. Elkaars naam gebruiken 5. Anderen aankijken 6. Handen en voeten thuis houden 7. Inbreng hebben 8. Elkaar laten uitpraten 9. Zo duidelijk praten dat anderen je kunnen verstaan 10. Materiaal met elkaar delen 11. Aan de taak doorwerken totdat deze af is 12. Aanwijzingen opvolgen 13. Reageren op wat een ander zegt 14. Elkaar of elkaars activiteiten observeren

Voortgezette vaardigheden 15. Elkaar herinneren aan de opdracht 16. De tijd in de gaten houden 17. Het werk plannen 18. Elkaar aanmoedigen 19. Complimenten geven 20. Hulp vragen 21. Hulp aanbieden 22. Helpen om materialen te organiseren 23. Elkaar vragen hardop te denken 24. Kritiek formuleren op ideeën, niet op personen 25. Vragen stellen aan elkaar 26. Inhoudelijk of regulatief reageren op wat een ander zegt 27. Verschil van mening accepteren 28. Met elkaar conflicten oplossen 29. Overeenstemming met elkaar bereiken 30. Een ander vragen of hij het begrijpt 31. Een ander om zijn mening vragen 32. Initiatief nemen om iets te gaan doen 33. Je inleven in de gevoelens van een ander 34. Naar bevestiging vragen

Betrouwbaarheid instrument Frequentiesysteem Interacties van 2 duo’s onderzoek Krol (2005) 152 gedragingen: 86.8% interbeoordelaarsovereenstemming Cohen’s Kappa = .83 Ratingsysteem gewogen Cohen’s Kappa =.39 Correlaties scores van gedragingen gescoord door beide systemen (frequentiesysteem en ratingsysteem) relatief hoog

Validiteit instrument Op basis van beschrijvende gegevens, inter-itemcorrelaties en Op basis van totaalscores met externe criteria zoals een scholingsprogramma geslacht leerlingen leerprestaties bereidheid tot CL waardering van CL

Componentladingen van 13 samenwerkingsvaardigheden Samenwerkingsvaardigheid lading Elkaar laten uitpraten Elkaar herinneren aan de opdracht Het werk plannen Kritiek formuleren op ideeën, niet op personen Vragen stellen aan elkaar Inhoudelijk of regulatief reageren op wat een ander zegt Overeenstemming met elkaar bereiken Een ander om zijn mening vragen Initiatief nemen om iets te gaan doen Naar bevestiging vragen Inbreng hebben Materiaal met elkaar delen Elkaar of elkaars activiteiten observeren -.83 .69 .37 .79 .83 .42 .45 .55 .67 .62 .57 .35 .46

Externe criteria Scholingsprogramma: Kinderen die afkomstig waren van scholend die het scholingsprogramma van Krol (2005) gevolgd hadden, beschikken over meer samenwerkingsvaardigheden Geen verschil in samenwerkingsvaardigheden tussen jongens en meisjes Geen samenhang tussen de samenwerkingsvaardigheden en de bereidheid om samen te werken en de waardering van samenwerken Geen samenhang tussen samenwerkingsvaardigheden en de leerprestaties (cito toetsen van verschillende leergebieden) van de leerlingen

Discussie Het is mogelijk om de door ons onderscheiden samenwerkingsvaardigheden op een eenduidige wijze te observeren Twee opmerkelijke bevindingen: Geen onderscheid basis en voortgezette vaardigheden Elkaar niet uit laten praten: positief Samenhang tussen samenwerkings-vaardigheden en andere constructen is anders dan theoretisch wordt verondersteld Validiteit laat te wensen over

Toekomst Meer onderzoek Andere taak Andere coöperatieve setting Met andere woorden: Nog veel te doen voordat een betrouwbaar en valide instrument voorhanden is dat algemeen inzetbaar is