Krachtgericht werken als krijtlijn Kristin Nuyts

Samenleving evolueert

Andere tijden, andere vragen … Complexiteit Globalisering Diversiteit Dualiteit Werkloosheid Multiculturaliteit Individualiteit Assertiviteit Veiligheid Medicalisering NIMBY/NIVEA

Sociaal werk (re)ageert

Zoekt antwoorden op uitdagingen Begin 20 ste eeuw : paternalisme Jaren ‘70 en ‘80: empowerment Jaren ‘80 en ‘90: deskundigheid, professionaliteit, specialiteit, fragmentering, protocollering. Eind jaren ‘90 en ‘00: vraaggestuurd, context, strenght-based (Rapp & Gosha)/Bindkracht en empowerment (K.Driessens; Tine Van Regenmortel), presentietheorie, outreachend, leefwereldgeörienteerd… Evolueert vandaag naar gemeenschapsgerichte en krachtgerichte zorg

Beleid kadert

Duidelijke tendensen Nationaal en internationaal Van verzorgingsstaat naar civil society, burgerschap Rechten en plichten Vermaatschappelijking

Decreet IJH Art 2. bepaalt dat de jeugdhulp “maximaal de eigen krachten inzet van minderjarigen, ouders of opvoedingsverantwoordelijken en de betrokken personen uit de leefomgeving, en hen daarin versterkt”. Gekoppeld aan de doelstelling om “in te zetten op de vermaatschappelijking van de jeugdhulpverlening”. Dit moet leiden tot het vermijden van de instroom in de hulpverlening, meer participatie in de jeugdhulpverlening en het stimuleren van emancipatie en participatie in de samenleving. Daartoe moeten methodieken ingezet worden die tot doel hebben de jeugdhulpverlening “zo inclusief mogelijk te organiseren”, door in dialoog een ‘ondersteuningsplan’ op te stellen, dat ‘flexibiliteit waarborgt en dat hun bestaande sociale netwerk inzet en versterkt of dat voor hen een sociaal netwerk creëert”.

Vermaatschappelijking van de hulp Wat: Maximale aandacht voor de eigen krachten in netwerk, familie, maatschappij Hefbomen: Gebruik maken van aangepaste methodieken Verslag doen van krachtgericht werken bij stap naar toegangspoort of naar gemandateerde voorzieningen Doelstellingen Integrale Jeugdhulp Vermaatschappelij king van de jeugdhulp Tijdige toegang tot de jeugdhulp Hulp continuïteit waarborgen Op een gepaste wijze omgaan met verontrusting Voorzien in een aanbod crisisjeugd hulp Maximale participatie van de minderjarige en zijn gezin

Maximale participatie van de minderjarige en zijn context Doelstellingen Integrale Jeugdhulp Vermaatschappelij king van de jeugdhulp Tijdige toegang tot de jeugdhulp Hulp continuïteit waarborgen Op een gepaste wijze omgaan met verontrusting Voorzien in een aanbod crisisjeugd hulp Maximale participatie van de minderjarige en zijn gezin

Jongeren zelf

Hulp zoeken is om problemen vragen! Een vertrouwenspersoon: iemand die ze kennen en waar ze terecht kunnen Begrip en respect Iemand die luistert Vertrouwen en vertrouwelijkheid Controle over het eigen leven: meedenken en meebeslissen

Krachtgericht werken met sociale netwerken

D. Saleeby Ref. : Dennis Saleeby, Power in the people: strenghts and hope, in Advances in Social Work Vol. 1 No. 2, Indiana University School of Social Work, 2000.

Krachtgericht sociaal werk Saleeby definieert 6 criteria voor een krachtengerichte praktijk : 1.Het is doel-georiënteerd: welke doelen willen cliënten in hun leven realiseren? Sociaal werk helpt hen die doelen te formuleren. Toekomstgericht. 2.Het brengt de aanwezige krachten in beeld, wat al werkt en hoe de cliënt nu (niet in het verleden) met problemen omgaat. 3.De hulpbronnen in de directe omgeving worden optimaal benut. 4.Om de krachten van de cliënt en diens omgeving te mobiliseren, moet het sociaal werk expliciete methodes inzetten. 5.De relatie tussen de sociaal werker en de cliënt genereert ‘hoop’. 6.Het draait om betekenisvolle keuzes, die de cliënt zelf moet kunnen maken. Sociaal werk helpt om keuzemogelijkheden te verruimen en te verduidelijken.

6 Basisprincipes Empoweren: cliënten hebben maximale zeggenschap over beslissingen die hun eigen leven aangaan. (Meer) Regie over hun eigen leven (krijgen of herwinnen). Besluitvorming en sturing! Activeren: De mensen die we ondersteunen zijn de experts op het gebied van wat ze willen. Gezinnen en mensen die zij belangrijk vinden zijn de deskundigen over hun eigen (gezins)leven. Respecteren: is het erkennen van andermans autonomie; dus acceptatie dat je de ander nooit helemaal zult begrijpen. Gelijkwaardigheid.

6 Basisprincipes Motiveren: Motiveren is een werkwoord: een tekort aan motivatie van gezinnen is een uitdaging voor professionals. Vertrouwen: Bouw een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid op. Zoek een evenwicht tussen verantwoordelijkheid geven en krijgen. Veiligheid: Zoek naar uitzonderingen op veiligheid (bijv. op verwaarlozing en mishandeling). Kracht van sociale controle.

Werken met het sociaal netwerk Meer dan het sociale netwerk in kaart brengen: er actief mee werken De kring groter maken, meer (draag)kracht: sociale steun en sociale controle. Eigen kracht’ ≠ ‘trek uw plan’: vitale coalitie tussen hulpverlening en netwerk. Doel: brug formele en informele; systeemwereld en leefwereld om ervoor te zorgen dat wat er gebeurt ook ‘echt werkt’

Uitkomst: ‘Eigen plan’ Een plan waarin staat wat de jongeren/ familie zelf wil en zal doen; de eigen krachten die ze inzetten. Waar nodig wordt aanvullende professionele hulp ingeschakeld. Sturing ligt bij het netwerk Veiligheid & wettelijkheid

Visie vereist geen indicatiestelling Het begrip ‘zorg’ wordt in dit krachtenparadigma vervangen door het begrip ‘ondersteuning’ en ‘dienstverlening’ Kenmerkend: uitgangspunt, geen indicatiestelling! Ondersteuning gegeven wordt vanuit: –het sociale netwerk –het sociale vangnet (reguliere hulp-, zorg- en dienstverlening en de specifieke hulp-, zorg- en dienstverlening) Het sociale netwerk krijgt voorrang op het sociale vangnet

De veranderende maar blijvende rol van hulpverleners Vertrouwde werkwijzen en eigen oplossingen loslaten; ‘helpende deskundigheid’ loslaten – ondersteunende deskundigheid “Geloof” in de eigen krachten Creativiteit Plan accepteren als richtinggevend Ondersteuning bij opmaak en uitvoering

Waar fietsen we naar toe? De weg is lang…

Nieuwe werkvormen ‘sociale netwerken’/’leefwereld’ De opkomst en opmars van tal van “nieuwe” krachtgerichte, sociale netwerkstrategieën: Eigen Kracht Conferenties, Familienetwerkberaad, Persoonlijke toekomstplanning (vzw PLAN), Signs of Safety, Youth at Risk (YAR), HERGO, Columbusproject, Outreach….

Voorbeeld: Eigen Kracht conferenties Aanmelding: aanmeldingsformulier Voorbereiding: onafhankelijke coördinator (OC) samen met betrokken gezin/jongere (6 tot 8 weken) Contacteren en motiveren van deelnemers Formuleren conferentievraag Praktische organisatie (op maat v familie) Contacteren hulpverleners Eigenlijke Conferentie: éénmalig, 3 delen, kinderen/jongeren maximaal aanwezig 1) Delen van informatie (geleid door OC) 2) Besloten gedeelte (enkel netwerk) 3) Presentatie & scherp stellen plan; ’contactgroep’ Elke deelnemer en betrokken HV krijgt een kopie van plan Opvolging: samenwerking netwerk/hulpverlening

Waarin zit de kracht van “eigen kracht” ? Een plan op maat van de cliënt Cultuursensitief Eigen keuzes werken beter Continuïteit (ook pijler IJH) Plannen zijn automatisch integraal Energyboost Appèl op de menselijke solidariteit Procesgericht ‘Cement’ van dagelijks leven Preventieve slagkracht ….

Krachtgerichte paradoxen Bezuinigingsmaatregel Verplichten van ‘mantelzorg’? Mantelzorgers inzetten ≠ eigen regie! Professionaliseren van vrijwilligers Hedendaagse SL: vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid –In de ogen van zorgvragers in individuele samenleving: terug moeten vallen op sociaal netwerk maakt afhankelijk en lijkt minder zelfredzaam. Professionals worden er voor betaald en dan is de ‘schuld’ meteen ingelost. –Wederkerigheid in sociale relaties is belangrijk! Mensen uitdagen in hun capaciteiten van wat ze kunnen ‘terugdoen’. –Handelingsverlegenheid (bij mede-burgers, bij HV) –Informele zorg komt niet (steeds) uit de lucht gevallen, ze IS er wel

Krachtgerichte paradoxen Ideaal nuanceren: ‘eigen kracht’ niet verwarren met ‘eigen verantwoordelijkheid of eigen schuld! Ruimte voor kwetsbaarheid en afhankelijkheid. Structureel werk! En toch: breek je hoofd er niet over, ga ermee aan de slag!

Het is niet simpel… Beleid: managements- versus krachtgericht denken Opdracht ‘krachtgericht’ versus ‘controle’ Visie Vormgeving van organisaties en tussen organisaties Vormgeving van werkprocessen “Vraag is niet of we het plan goedkeuren, MAAR hoe we ons kunnen organiseren om het te accepteren en ondersteunen. “

Ja, maar….. Oefening

Meer info Eigen Kracht-conferenties: zie flyer en – klik door bij onderwerpen naar Eigen Kracht conferentieswww.steunpunt.be – (Vlaamse partner) – (veel film- en onderzoeksmateriaal) Vzw PLAN Lieve Cottyn, Via INFORMANT: –M. Vandenberghe, –LIGAND: