“De Turkse patiënt bestaat niet..” Over culturele competenties bij GGZ hulpverleners Door: Kitty Riedewald. Supervisor: Prof. dr. Joop de Jong Referent: drs. Migalda Sarucco

Inhoud Migratie Vingnet Wat is culturele competentie? Hoe wordt de hulpverlener cultureel competenter? Leidt culturele competentie tot beter behandelresultaat? Discussie Take home message

Inleiding Migratiegeschiedenis: -’60: gastarbeiders mediterrane gebied -’70: gezinshereniging -’80: deskundigheidsbevordering beroepsbeoefenaars -’90: aantal nationaliteiten >100. -’00: Oost Europa Bron: Kortmann. Interculturele Geestelijke Gezondheidszorg in Nederland (2003)

Migratie Migratie is het gedurende enige tijd veranderen van woonplaats door een persoon. Acculturatie: proces van cultuuroverdracht door persoonlijke contacten tussen individuen en/of groepen. Bron: De Jong & Van den Berg. Transculturele Psychiatrie en Psychotherapie. (1996)

Acculturatieproces Integratie: interetnisch contact met behoud van eigen culturele identiteit Assimilatie: interetnisch contact zonder behoud eigen culturele identiteit Bron: De Jong & Van den Berg. Transculturele Psychiatrie en Psychotherapie. (1996)

Vingnet Collega aios psychiatrie Geneeskunde in Maastricht “ een Hollander” Minder hartelijk bejegend Niet echt “thuis” gevoel Eindhoven -> Amsterdam: ander gevoel

Vraagstellingen Wat wordt verstaan onder culturele competentie? Wat is er nodig om GGZ hulpverleners cultureel competenter te maken? Leidt het cultureel competenter maken van GGZ hulpverleners tot beter behandelresultaten?

Wat wordt verstaan onder culturele competentie? Het beschikken over de attitude, de kennis en de vaardigheden om met culturele diversiteit in contacten om te gaan. Het vermogen van individuen om een effectieve interpersoonlijke relatie en werkrelatie aan te gaan die cultuurverschillen overstijgt. Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie. (2010)

Interculturele competentie: drie gebieden Bekendheid met de eigen culturele achtergrond. (awareness/ attitude) De wereldvisie van de ander leren kennen en gebruiken. (knowledge/ kennis) Strategisch kunnen hanteren van cultuurspecifieke interventies. (skills/ vaardigheden) Bron: Sue & Sue: Counseling the Culturally Diverse. (2003)

Etnocentrisme De impliciete en onbewuste natuurlijke neiging van ieder mens om de normen en waarden, de doelen en oplossingen zoals die in de eigen cultuur bestaan, als vanzelfsprekend op te leggen aan iemand uit een andere cultuur. “Superieur” vs. “inferieur” Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie p. 295 (2010)

Wat maakt de GGZ hulpverlener competenter? Met andere woorden: - Wat maakt hulpverleners competenter om aan patiënten met een andere etnische of culturele achtergrond dan zijzelf adequate zorg te leveren?

Interculturalisatie Raad voor Volksgezondheid en Zorg: - “Een regulier zorgaanbod waarin alle hulpverleners in staat moeten zijn om alle cliënten, ongeacht etnisch culturele achtergrond, adequaat te begeleiden en behandelen.” Is een proces van wederkerigheid: - Gezamenlijke definities van sociale structuren zoeken. Bron: Kortmann. Interculturele Geestelijke Gezondheidszorg in Nederland. (2003)

Cultuur competenter maken van GGZ hulpverlener door.. Het bevorderen van deskundigheid van medewerkers. - Onderwijsmodule Transculturele Psychiatrie - Cursussen en studiedagen - Interculturele competentie trainingen (nieuwe) medewerkers - Bij- en nascholing Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie. P ( 2010)

Cultuurcompetenter maken van GGZ door.. Het aantrekken van ‘allochtoon’ personeel. - Herkennings- en identificatiemogelijkheid - Taal, culturele achtergrond, leefsituatie - Drempelverlaging toegang GGZ ‘Ethnic matching’ -> grotere patiënt tevredenheid -> minder drop outs Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie. P ( 2010)

Cultural matching vs. Indentity matching S. Sue (1998) - Pleit voor cultural matching: etnic matching en cognitive matching. A. Lucassen (2008) - Etnic + Identity matching: gemeenschappelijke noemers vb.: leeftijd, geslacht, religie etc. Bron: S. Sue: in search of cultural competence in Psychotherapy and Counseling Bron: A. Lucassen: een visie van hulpverleners op interculturele psychiatrie

Cultuurcompetenter maken van GGZ door.. Het aanpassen van zorgaanbod en werkwijze. -behandelvoorwaarden -behandelinstrumenten aanpassen: - Handleidingen/ protocollen/ richtlijnen - Cultural Formulation of Diagnosis - Culturele Interview - behandelmodulen -specifieke zorgvoorzieningen -categoraal organiseren Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie. P (2010)

Leidt cultureel competenter maken van hulpverleners tot beter behandelresultaat? Diverse studies hebben aangetoond dat: - Kennis, attitude en vaardigheden ten gunste beïnvloedt worden - Positief effect patiënt tevredenheid Echter beter behandelresultaat? Bron: De Jong & Colijn. Handboek culturele psychiatrie en psychotherapie. P 100 (2010)

Literatuurbespreking Does Cultural Competency Training of Health Professionals Improve Patient Outcomes? A Systematic Review and Proposed Algorithm for Research Lie et al. J Gen Intern Med; Doel: - Systematische literatuur review tav gemeten effecten van culturele competentie training/ interventies op patiënt uitkomsten.

Methoden Elektronische database ; Engels Inclusie: - Originele onderzoeken met hulpverleners/ hulpverleningsdiensten en patiënten. - Culturele competentie training/ interventies - Gemeten uitkomsten patiënten specifiek en/of gezondheidszorg diensten. Meetinstrumenten tbv kwaliteit van de studies

Resultaten N= 7 4 RCT’s; 3 pre/ post field study 2 somatische artsen 3 GGZ hulpverleners 2 studenten

Resultaten Drie studies: positief effect patiëntuitkomsten: -> verbeterde vaardigheden en culturele sensitiviteit -> toegenomen patiënt tevredenheid -> verbeterde behandelresultaat werd niet aangetoond.

Conclusie Beperkt aantal onderzoeken dat een gemeten positieve relatie aantoont tussen culturele competentie training en verbeterde patiënt uitkomsten. Tot op heden geen bewijs voor verbeterde behandelresultaten.

Beantwoording vraagstellingen Het beschikken over de attitude, de kennis en de vaardigheden om met culturele diversiteit in contacten om te gaan. Diverse interventies/ methodieken op personeelsniveau en beleidsmatig niveau om hulpverleners cultureel competenter te maken. (Nog) Geen bewijs voor beter behandelresultaat bij cultureel competenter maken van hulpverleners.

Discussie Vormgeving culturele competenties trainingen? Culturele competentie training: beter patiënt tevredenheid, echter geen behandeleffect? Zorg categoraal indelen of niet?

Take Home Message Een ieder is cultureel competent. Vermijd vooroordelen en stereotypering. De basis is contact leggen! Een open en nieuwsgierige houding is gewenst. De Turkse patiënt bestaat niet…of toch wel?

Bedankt voor uw aandacht.

Waardeoriëntaties

Awereness/ Attitude Bewust en sensitief t.o.v. de eigen culturele bagage en waarderen en respecteren van verschillen. Bewust van eigen waarden en vooroordelen en hoe deze effect hebben op minderheden. Comfortabel zijn met verschillen tussen therapeut en patiënt t.a.v. geslacht, ras, seksuele oriëntatie. Sensitief zijn t.a.v omstandigheden waartoe besloten wordt de patiënt te verwijzen naar een therapeut van zijn eigen socio-demografische groep. Erkent en bewust zijn van eigen racistische, seksistische en heteroseksistische attitudes, opvatting en gevoelens. BRON: SUE & SUE: COUNSELING THE CULTURALLY DIVERSE. 2003

Knowledge/ kennis Beschikken over specifieke kennis en informatie over de specifieke groep waarmee je werkt. Goed besef hebben van hoe het sociaal-politieke systeem opereert t.a.v. de behandeling van grote groepen in de maatschappij. Het hebben van duidelijke en expliciete kennis en begrip t.a.v. de kenmerken van therapie. Bewust van institutionele barrières die voorkomen dat sommige patiënten geen gebruik maken van de geestelijke gezondheidszorg. Bron: Sue & Sue: Counseling the Culturally Diverse. 2003

Skills/ Vaardigheden Genereren van grote variëteit aan verbale en non verbale responsen. Het accuraat verzenden en ontvangen van (non) verbale berichten. Uitvoeren van interventie vaardigheden ten dienste van de patiënt mits geschikt. Bewust van hulpstijl; herkennen van de beperkingen en de impact op de cultureel verschillende patiënt en daarop kunnen anticiperen. Verschillende rollen innemen gekenmerkt door een actieve systemische focus, wat tot omgevingsinterventies leidt. Bron: Sue & Sue: Counseling the Culturally Diverse. 2003