Integraal gezondheidsbeleid dr Joop ten Dam Nationaal Gezondheidsinstituut, NIGZ

1.Overgewicht (ongelijk verdeeld) 2.Integraal Gezondheidsbeleid (IGB) 3.Drie instrumenten IGB

Overgewicht komt vaker voor bij lager opgeleiden

Gezondheidsverschillen: kerncijfers

Mobiliteitsbeperkingen naar opleiding

Lokale gezondheidsbevordering Groepen met een achterstand in gezondheid zijn moeilijk te bereiken. Om deze groepen tóch te kunnen bereiken is een ander paradigma nodig. Deze paradigma-wisseling is nu gaande: van de ‘klassieke’ GVO naar lokale gezondheidsbevordering en naar integraal gezondheidsbeleid.

Model van Lalonde (1974) 1.Biologische factoren (geslacht, leeftijd, etniciteit) 2.Fysieke omgeving (wonen, werken, milieu) 3.Sociale omgeving (sociale positie, vrienden, familie) 4.Leefwijzen (voeding, bewegen, roken, drinken) 5.Gezondheidszorg (toegang, prijs, kwaliteit)

Voorbeelden Historische gezondheidswinst door Riolering en waterleiding Huisvuil ophalen Verbetering arbeidsomstandigheden Sociale woningbouw

Afgelopen decennia: Rookontmoedigingsbeleid Woonbeleid (campagnes ventilatie) Verkeersbeleid (valhelm)

Definitie van integraal gezondheidsbeleid Beleid dat buiten de strikte volksgezondheidssfeer valt, maar dat toch ten doel heeft de gezondheid te bevorderen en/of gezondheidsschade te voorkomen

Kenmerken van integraal gezondheidsbeleid Samenwerking tussen de sector volksgezondheid en één of meerdere andere sectoren; Gericht op beïnvloeding van meerdere determinanten (factoren) in onderlinge samenhang; Expliciete betrokkenheid van de lokale of landelijke overheid; Mogelijke andere betrokkenen: buurtbewoners, patiënten- en consumentenorganisaties, bedrijven en instellingen.

Beleid: elk(e) sector/thema heeft raakvlakken met overgewicht

Voorbeelden beleidsterreinen RO: verbeter wandel- en fietspaden, verbod honden op speelvelden. Sport: sportieve activiteiten en voorzieningen, coördinator voor samenwerking sectoren sport en school. Onderwijs: stimuleren van meer sport en bewegen op school, meten overgewicht. Zorg & welzijn: deskundigheidsbevordering, stimuleren gebruik JGZ aanbod en oudercursus gezonde voeding.

Wat kunnen gemeenten doen? Voorbeeld overgewicht bij de jeugd Verkeersbeleid: veilig fietsen Onderwijsbeleid: gezonde voeding Ruimtelijke ordening: speelruimte Sociaal beleid: sportpas

Beleidsinstrumenten Instrumentstimulerendterugdringend Juridisch: vergunning,verordening overeenkomstgebod, verbod Economisch: subsidieheffing, boete Communicatief: voorlichtingwaarschuwing Voorziening:realisatie aanbod aanbodbeperking Meeste effect bij combinatie van de instrumenten

Stand van zaken Integraal gezondheidsbeleid op lokaal niveau Volgens de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) zijn gemeenten verplicht om gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen te bewaken. Het aantal gemeenten dat aandacht besteedt aan de gezondheidsgevolgen van beslissingen op andere terreinen is de afgelopen jaren gestegen. Ondanks het feit dat het voeren van integraal gezondheidsbeleid binnen gemeenten wettelijk verplicht is, wordt het nog weinig structureel uitgevoerd. Inspectie Volksgezondheid gaat hierover rapporteren.

Instrumenten om integraal gezondheidsbeleid vorm te geven: 1.Hoe pakken we een probleem aan? > Determinantenbeleidsscreening beschrijft de beleidssectoren die iets aan een belangrijk volksgezondheidsprobleem zouden kunnen doen. 2.Waar liggen de kansen? > Quick scan facetbeleid stelt de inhoudelijke, politiek-bestuurlijke en instrumentele haalbaarheid van integraal gezondheidsbeleid vast. 3.Welke gezondheidseffecten heeft ons beleid? > Gezondheidseffectschatting analyseert de gezondheidseffecten van beleid van een andere sector.

Determinantenbeleidsscreening Wat zijn de belangrijkste determinanten van een gezondheidsprobleem? Welke gemeentelijke afdelingen kunnen een rol spelen bij het oplossen hiervan? En welke middelen hebben die afdelingen om gezondheid te bevorderen? Met de DBS kunt u nagaan welke beleidsafdelingen – naast de afdeling Volksgezondheid – in belangrijke mate kunnen bijdragen aan het oplossen van dit gezondheidsprobleem en om welke aanpak dat vraagt.

Quick scan facetbeleid De Quick scan facetbeleid is een methode om te analyseren welke intersectorale samenwerking de meeste kansen biedt. De antwoorden op de vragen van de Quick scan facetbeleid geven inzicht in de kansrijkheid van integraal gezondheidsbeleid. Bovendien geeft de methode inzicht in welke coalities met welke actoren nodig zijn, om de komende jaren een goed integraal gezondheidsbeleid te kunnen voeren.

Gezondheidseffectscreening De Checklist Gezondheidseffectscreening geeft de gemeente inzicht in het effect op de gezondheid van beleidsvoornemens van andere afdelingen dan de afdeling Volksgezondheid. De Checklist Gezondheidseffectscreening geeft verder de mogelijkheden aan voor het terugdringen van eventuele negatieve effecten en het versterken van positieve effecten.

Health in all policies After Health Education (60 and 70’s) and Local Health Promotion or Community Approach (80 and 90’s) we are entering a third stage: Health in all Policies Features: –Investing in sectors outside Public Health –Policy, not projects –Sustainable –A changing role of the health promotion officer: from supplier to mediator A practical and realistic way to implement the Ottawa Charter and the Healthy Cities principles

Integraal gezondheidsbeleid dr Joop ten Dam Nationaal Gezondheidsinstituut, NIGZ