Bijeenkomst Wethouders Financiën 28 augustus in Gouda

Introductie Rik BuddenbergSinds medio 2014 lid RFV Ruim 25 jaar gewerkt in Lokaal Openbaar Bestuur Raadslid in Zoetermeer Wethouder Financiën in Zoetermeer Burgemeester in Sassenheim en Pijnacker-Nootdorp 10 jaar voorzitter Commissie Financiën en Belastingen VNG Diverse Deeltijdfuncties en zzp-er: Buddenberg Consultancy

Financiële Verhoudingen (I) Overheidsuitgaven:Rijk70% Gemeenten25% Provincies en Waterschappen 5% BelastingenRijk95% Gemeenten3,5% Provincies en Waterschappen1,5% ConclusieGroot Verschil tussen aandeel overheidsuitgaven gemeenten(25%) en aandeel in belastingen(3,5%)

Financiële Verhoudingen (II) Inkomstenbronnen gemeenten Belastingen7,5% Bestemmingsheffingen7,5% Overig 20% Rijksuitkeringen(AU en SU) 65% Gemeenten zijn via ‘Gouden Koorden’ met Rijksoverheid verbonden Lijkt mooier dan het is In feite is er sprake van een Afhankelijkheidsrelatie Financiële Verhouding is Machtsverhouding Rijk bepaalt:- Omvang en verdeling uitkeringen - Bevoegdheid tot heffen van belasting

Raad voor Financiële Verhoudingen RFV heeft Uitgangspunten geformuleerd op grond waarvan mutaties in de Financiële Verhoudingen worden getoetst. ‘Verdelen, Vertrouwen en Verantwoorden: Een Heroriëntatie op de Financiële Verhoudingen’ Positief:Respecteer Afspraken in het kader van Behoorlijke Bestuurlijke Verhoudingen Negatief:Geen opportunistische ingrepen Geen ad hoc kortingen Steeds weer aanpassen van normeringsregels

Brandbrief Mei-circulaire Aanleiding voor deze bijeenkomst Wat is er aan de hand? Tranche mln Afrekening mln Mutatie accrès 2015 t.o.v. Sept. Circ mln Totale mutatie t.o.v. Sept. Circ mln In % AU (ca. 15 mld)ruim 3 % Uit een oogpunt van Financieel Management voor 2015 lastig Voorjaarsnota’s in vergevorderd stadium In 2015 niet meer te accommoderen

Beoordeeld vanuit de Financiële Verhoudingen Spelregels van de Normeringssystematiek zijn voor 2014/2015 correct toegepast Netto gecorrigeerde Rijksuitgaven in 2014/2015 dalen vanwege: Minder uitgaven Kinderopvangtoeslag Minder uitgaven Studieleningen Ramingsbijstelling OCW Onderuitputting op departementale begrotingen in 2014 Daarnaast vanaf 2015 structureel lagere prijsontwikkeling Incidenteel lagere loonontwikkeling in 2015 Hogere loonontwikkeling in 2016 wat per saldo leidt tot een gering positief effect op het accrès (2 mln) Vanaf 2017 negatieve bijstelling accrès van ruim 200 mln aflopend tot ruim 110 mln in 2020.

Oplossing begrotingsproblematiek Het Incidentele Tekort in 2015 zal met Eenmalige Maatregelen moeten worden opgelost. Daarnaast een extra structureel tekort van 100 à 200 mln oftewel maximaal 1 % van de AU (ca. 15 mld) Toegespitst op periode is sprake van een Overzienbare Problematiek Maar………….vanwege cumulatie van maatregelen uit het verleden heb ik wel begrip voor uw frustratie

Regeerakkoord Rutte II Taakstelling t.l.v. gemeenten 1,2 mld waarvan: Trap op/trap af350 mln Korting Onderwijshuisvesting256 mln Efficiency korting Opschaling gemeenten naar mln Afschaffen BTW Compensatiefonds414 mln Standpunt RFV:350 mln legitiem Overige kortingen met de haren erbij gesleept; Normeringssystematiek is in feite omzeild en biedt gemeenten slechts schijnzekerheid; In strijd met Uitgangspunten en Spelregels binnen de Financiële Verhoudingen

Bezuinigingen op Decentralisaties Totale overhevelingca.10 mld Algemene Uitkering ca.15 mld Wet Maatschappelijke Ondersteuning1,6mld Jeugdzorg 150/450mln Participatiewet1,2mld Totaal ca. 3mld Oogmerk:efficiencybesparingen door het verdwijnen van de schotten en door schaalvergroting (decentralisatieparadox) Nieuwe objectieve verdeelmodellen WMO en Jeugdzorg Teruggang nadeelgemeenten beperkt tot maximaal € 15 per inwoner per jaar Algemene verwachting: Bezuinigingen op voorzieningen zijn onvermijdelijk

Turbulente Tijden Cumulatie van bezuinigingen en daardoor een cumulatie van risico’s In het kader van de 3 D’s maken gemeenten omvangrijk transformatieproces door Bedrijfsvoering en Informatievergaring nog lang niet op orde met alle risico’s van dien. In het kader van de 3 D’s is de afhankelijkheidsrelatie naar het Rijk alleen maar toegenomen De AU verdubbelt bijna op termijn Hoe moeten gemeenten hierop reageren? Uitbreiding Lokaal Belastinggebied Meer ruimte binnen Financiële Verhoudingen Earmarken van Deelfondsen Sociaal Domein

Uitbreiding Lokaal Belastinggebied RFV pleit al geruime tijd hiervoor, recent (maart 2015) in een advies aan Staatssecretaris van Financiën Argumenten:- Versterking Lokale Democratie - Verbetering van de Allocatie en Doelmatige Besteding van Eigen Middelen - Verbetering Compensatiemogelijkheden en Vergroting Financiële Buffer Communis Opinio:Ingezetenenbelasting en/of (Cie. Rinnooy Kan)Opnieuw invoeren Gebruikersheffing OZB

Meer Ruimte binnen Financiële Verhoudingen (Ontleend aan : “Bepalen betekent Betalen” (Cie. Rinnooy Kan)) Vereenvoudiging Verdelingssystematiek Gemeentefonds Huidige Verdeelsystematiek is gedetailleerd en daardoor complex Bij Uitbreiding Lokaal Belastinggebied minder clusters, minder maatstaven en dus globaler Aanpassing Groeivoet Gemeentefonds Normeringssystematiek gekoppeld aan Groei van Rijksuitgaven Door 3 D’s nemen Uitgaven Sociaal Domein bij Gemeenten toe Daarom andere Groeivoet Meer Stabiliteit in de Uitkering Gemeentefonds Huidige systematiek: Diverse bijstellingen binnen een jaar In plaats daarvan Gemeentefondsnormering voor 4 jaar conform uitgavenplafond bij de Rijksbegroting

Earmarken van Deelfondsen Sociaal Domein Iedere vakwethouder moet uitkomen met het bedrag dat het Rijk beschikbaar heeft gesteld voor de Deelfondsen van het Sociaal Domein. Aanbeveling op Persoonlijke Titel, me verplaatsend in de huid van een wethouder financiën Tijdens ALV VNG enkele jaren geleden werd ik weggehoond toen ik dit voorstelde Dwingt vakwethouder te streven naar maximale efficiency en regionale samenwerking en voorkomt dat Sociaal Domein een Koekoeksjong wordt Waardoor via een sluipend proces andere Beleidsterreinen als de Fysieke Infrastructuur, RO en Openbare Orde en Veiligheid de dupe worden