RC hogescholen Gent DE BELEIDSRUIMTE VAN DE HOGESCHOLEN VANUIT HET PERSPECTIEF VAN DE CONTROLE 1

Het heelal is onbegrensd en tegelijkertijd eindig (omdat de snelheid van het licht eindig is en het heelal daardoor samenvalt met het licht dat ons sinds het begin der tijden heeft kunnen bereiken) RC hogescholen Gent 2

De beleidsruimte van de hogescholen is onbegrensd en tegelijkertijd eindig (omdat de beleidsruimte samenvalt met wat de overheid als grootste sponsor van het hoger onderwijs via de regelgeving heeft afgebakend) RC hogescholen Gent 3

REGELGEVING BEPAALT BELEIDSRUIMTE Vlaanderen is bevoegd voor onderwijs sinds 1988 Onmiddellijk aansluiting op de internationale trends in hoger onderwijs: Meer autonomie Schaalvergroting Kwaliteitszorg Internationale competitiviteit Hogescholendecreet 1994 Volgens LVDB: wegschrijven van keizer-koster RC hogescholen Gent 4

Europese trends: Sorbonne, Bologna, Praag, Berlijn,… Intense regelgevende activiteit: structuurdecreet 2003 aanvullingsdecreet 2004 flexibilisering 2004 lerarenopleiding 2006 financiering 2008 HBO 2009 integratie 2012 nieuw accreditatiestelsel 2012 Codex hoger onderwijs: 365 blz. Veelvoud aan uitvoeringsbesluiten Nieuwe keizer-koster? RC hogescholen Gent 5

Actoren regelgeving: Europa België (politiek/administratie/controle) Vlaanderen (politiek/administratie/controle) aanpalende percelen (veiligheid, overheidsopdrachten, milieuzorg, …) NVAO VLOR, VLIR, VLHORA, VLUHR VOC (o.m. vakbonden) SERV VVKHO, consultingbedrijven Hogescholen (bestuur, interne controle, interne audit) Departementen (bestuur, interne controle) Opleidingen (bestuur, interne controle) RC hogescholen Gent 6

7 Problemen: OCG initiator regelgeving pseudoregelgeving verstrengeling regelgeving en lasten Inzake regelgeving & lasten: Alle actoren hebben boter op het hoofd!

1. Onverbiddelijke culpabiliseringsgrens (OCG) m.b.t. regelgeving / administratieve lasten Europa, België, Vlaanderen (politiek / administratie / controle) actoren betrokken bij regelgeving: VLOR, VLIR, VLHORA, VLUHR, vakbonden, SERV belangengroepen en consultingbedrijven hogescholen, departementen, opleidingen Onterechte, maar zeer hardnekkige grens Alle overregulering en overlast wordt toegewezen aan de hoogste actor (ook al komt ze van een andere actor) RC hogescholen Gent 8

9 2.Initiator regelgeving bv. studiegeld bv. evaluatie financieringssysteem bv. evaluatie medezeggenschap bv. meting werkdruk bv. Functieprofielen wordt altijd toegeschreven aan de overheid efficiëntie in creatie regelgeving nastreven

RC hogescholen Gent 3. Pseudoregelgeving: reglementen en beheerstools is niet van de overheid bv. interne curriculum evaluatie wordt vaak toegeschreven aan de overheid efficiëntie in creatie pseudoregelgeving nastreven 10

RC hogescholen Gent 11 Werklast: wat voortspruit uit kerntaken onderwijs, onderzoek en dienstverlening is toegenomen wordt toegeschreven aan de overheid Administratieve lasten: beheersmatige verantwoording maakt deel uit van de procedure op vraag van overheid (administratie en controle) op vraag van hogeschool (of andere actor) wordt toegeschreven aan de overheid 4. Verstrengeling regelgeving en lasten

RC hogescholen Gent Planlast: planning en verantwoording maakt deel uit van de beleids- en beheerscyclus van de hogeschool = managementtool wordt vaak toegeschreven aan de overheid 12 Vaststelling: onzekerheid m.b.t. al die lasten veroorzaakt werkdruk communicatie is essentieel

Complexe situatie: Verandering van sturingsmodel Van sturing op middelen naar sturing op activiteiten, prestaties en effecten Middelen:overheid bepaalt via criteria hoeveel geld of personeel hogeschool krijgt (regelgeving vóór 1994) Activiteiten:overheid vraagt hogeschool iets (bv. systeem van evaluaties) Prestaties:hogescholen worden afgerekend op behalen van prestaties (bv. afgestudeerden) Effecten:hogescholen worden afgerekend op de resultaten van prestaties (bv. tevredenheid van de markt over afgestudeerden) RC hogescholen Gent Niet altijd logisch doorgevoerd door de overheid Ook niet door externe actoren En ook niet binnen de hogescholen 13

Controle Hoger Onderwijs: regeringscommissarissen Opdracht: controle financiële orthodoxie (financieel evenwicht) controle wettelijkheid van beslissingen van hogescholen ad hoc opdrachten Controle = beknotter van de beleidsruimte Controle = partner in realiseren decretale opdracht RC hogescholen Gent 14

1. Financieel evenwicht: zeer belangrijk kritiek op levering data eindresultaat door hogescholen geapprecieerd aanbevelingen worden opgevolgd 2. Wettelijkheid: hoe meer regelgeving, hoe meer controle probleem van wijziging sturingsmodel probleem dat andere actoren bijkomende regelgeving vragen meer prestatie- en effectengerichte sturing wenselijk bijkomend probleem: toename mondigheid en juridisering 3. Ad hoc-opdrachten: vaak door deelactoren geïnitieerd (evaluatie financiering, medezeggenschap, taalregeling,…) RC hogescholen Gent 15

RC hogescholen Gent 16 Nieuwe internationale trends Verschuiving sturingsmodel single audit interne audit nieuw accreditatiestelsel controle als partner

1. Single audit: Opdrachten controleactoren H.O. overlappen: regeringscommissarissen Rekenhof bedrijfsrevisor Agentschap Accounting (Inspectie van Financiën) eigen interne audit Noodzaak van single audit: hergebruik analyses van andere controleactoren vermijden van gelijksoortige controles geregeld overleg BVR controle & single audit RC hogescholen Gent 17

2. Interne audit: Indien interne audit in hogeschool: repercussies op controle samenwerking in kader van single audit overlappingen in controle vermijden medewerking aan auditplanning hergebruik van controlemateriaal ‘in control’ zijn (bv. overheidsopdrachten) RC hogescholen Gent 18

RC hogescholen Gent Nieuw Accreditatiestelsel (NAS): kan ook repercussies hebben nog te vroeg om in te schatten wederzijds vertrouwen inspiratie bij IAVA onafhankelijke, objectieve en bekwame partner bij beheersing van financiële, wettelijke en organisatorische risico’s van het management bij uitbouw van kwaliteitsvol hoger onderwijs teneinde toegevoegde waarde te creëren! 4. Controle als partner (persoonlijk) :

RC hogescholen Gent 20 Beleidsruimte wordt bepaald door regelgeving Regelgeving = complex geheel Lasten = complex geheel Regelgeving in toom houden (alle actoren) Pseudoregelgeving in toom houden Lasten in toom houden Samenvattend:

RC hogescholen Gent 21 OCG = gemakkelijkheidsoplossing (zondebok) Kern van probleem = correcte implementatie ander sturingsmodel Moet geanalyseerd worden op vlak van regelgeving en pseudoregelgeving Alle actoren moeten zoeken naar ideale positionering Samenwerking binnen controlefunctie (single audit) Controle als partner

RC hogescholen Gent 22 In het essentiële eenheid in het niet essentiële vrijheid in alles milde redelijkheid Augustinus Leidraad in balans regulering-autonomie: