Drugs en alcohol op het werk. Mr W.L. Roozendaal

!!!Drugs en alcohol zijn niet goed voor je!!!

Maar mag ik zelf beslissen wat goed voor me is? Liberalisme vs. paternalisme Ja! Nee!

Drugs en alcohol op het werk D&A en ziekte: loon en ontslag D&A-beleid: controle en ontslag

Definitie ziekte 629/670 BW Aanknopen bij ZW/CRvB Feitelijke (geen normatieve) definitie: “Verstoring in het evenwicht van het lichaam, leidende tot ongeschiktheid tot het verrichten van de arbeid” CRvB en verslaving: USZ 2008/44 Bij uitval en/of dagbehandeling: ziekte Zo niet: geen ziekte (in de zin van de WAO) Vgl. Hof Den Haag JAR 2008/201

Het ziektebegrip (in 629/670) is ‘objectief’, niet normatief Probleem met verslaving: eigen verantwoordelijkheid? Eigen schuld, dus eigen risico?

Verslaving en ‘eigen risico’ 629 lid 3: geen recht op loon bij opzet Beperkte uitleg opzet in parl.gesch. (zie uitvoerig JAR 2006/209 en HR 14 maart 2008, JAR 2008/110) Gevolgd in meeste jurisprudentie (JAR 2008/268, 2006/77, 2002/34; 2001/247, JAR 2006/252) Uitzonderingen (JAR 2007/237, Meer ruimte bij bovenwettelijk loon (JAR 2006/77; 2008/110)

Verslaving en reïntegratie 629 lid 3: verval loon bij gebrek aan reïntegratie- inspanningen werknemer 629 lid 5: opschorting loon bij zich onttrekken aan controle Meewerkingsplicht werknemer (bv. JAR 2007/239) Door verslaving niet coöperatief? Verslaving kan “deugdelijke grond” zijn (JAR 2008/286) Conclusie: ‘eigen risico’ van de zieke verslaafde is beperkt als het gaat om loon

Ontslag van de zieke verslaafde Meer ruimte voor ‘eigen risico’ bij ontslag Ontbinding: bij ziekte getoetst aan wederzijdse reïntegratieverplichtingen, verwijtbaarheid speelt rol (bv. JAR 2007/239) Oosv: verwijtbaarheid ja/nee is niet doorslaggevend; maar A&D komt ook niet voor eigen risico (JAR 2000/223, Van D./Nutricia; JAR 2004/259 Vixia/Gerrits) Beleid en waarschuwingen helpen

D&A beleid Alcohol: 21% overmatige drinkers (m>20 v >14) 5% probleemdrinkers Drugs 5% gebruikt ‘wel eens’ cannabis 1,2% ecstacy 0,6% cocaïne Ca. 33% bedrijven heeft A&D beleid

Grondslag D&A-beleid Arbowet: art. 3 lid 1: zorgplicht Art. 18: periodiek gezondheidsonderzoek (niet verplicht tenzij amvb) Art. 7: 660: instructierecht: verbod A&D op het werk Cao of iao: afspraak verbod

D&A: verplichte controle mogelijk? Privacy probleem: WBP Bereik Wbp: art. 1 sub b en c jo. art. 2: o.a. verzamelen gegevens van meerdere personen Verbod art. 16 Wbp: medische gegevens

Uitzondering verbod medische gegevens art. 21 lid 1 f: bij ziekte werknemers Art. 23 lid1 sub a: met instemming (maar let op: art. 1 sub i jo. art. 5 lid 2: kan te allen tijde worden ingetrokken) Art. 23 lid 1 sub c: verdediging recht in rechte Art. 23 lid 1 sub e: ontheffing College

A&D controle tijdens werktijd: Verzamelen van persoonsgegevens over “gedrag” in plaats van “gezondheid”? Camera’s, geursporen, fouilleren…

Sanctie niet-nakoming Wbp Sancties in Wbp zijn beperkt: Schadevergoeding art. 49 Wbp Bestuurlijke boete art. 66 Wbp Onrechtmatig verkregen bewijs? Civiele rechter weegt het toch mee (diss. Embregts, Koevoets)

Toch betrapt. En dan?

HR 14 september 2007 (Hyatt, alias De Snuivende Serveerster)

Reikwijdte D&A Beleid Art. 7: 660 BW “De werknemer is verplicht zich te houden aan de voorschriften omtrent het verrichten van de arbeid alsmede aan die welke strekken ter bevordering van de goede orde in de onderneming van de werkgever, door of namens de werkgever binnen de grenzen van algemeen verbindende voorschriften, of overeenkomst aan hem, al dan niet tegelijk met andere werknemers, gegeven.”

Grenzen gezagsbevoegdheid : Doel: arbeidsverrichting en goede orde Randvoorwaarde: binnen wet en overeenkomst Werkplek en werktijd (Daarbuiten: red/bill?)

De D&A Overeenkomst Vrije wil dubieus. Zie ook Wbp Relativering van de overeenkomst? Zie Hyatt r.o (AG 4.35). Oplossen met belangenafweging?

Ontslag op staande voet Art. 7: 677 Ieder der partijen is bevoegd de arbeidsovereenkomst onverwijld op te zeggen om een dringende reden, onder gelijktijdige mededeling van die reden aan de wederpartij. Art. 7: 678 Lid 2 Dringende redenen zullen onder andere aanwezig geacht kunnen worden: c. wanneer de werknemer zich ondanks waarschuwing overgeeft aan dronkenschap of ander liederlijk gedrag; d. wanneer hij zich schuldig maakt aan diefstal, verduistering, bedrog of andere misdrijven, waardoor hij het vertrouwen van de werkgever onwaardig wordt; i. wanneer hij bijzonderheden aangaande de huishouding of het bedrijf van de werkgever, die hij behoorde geheim te houden, bekendmaakt; j. wanneer hij hardnekkig weigert te voldoen aan redelijke bevelen of opdrachten, hem door of namens de werkgever verstrekt; l. wanneer hij door opzet of roekeloosheid buiten staat geraakt of blijft de bedongen arbeid te verrichten.

Jurisprudentie en literatuur vóór Hyatt Ontslag terecht bij A&D tijdens werktijd (buiten ziekte) mits invloed op arbeid (bv. Prg. 1989, nr. 3096) Ontslag terecht bij overtreding werkvloer- voorschriften tenzij bv. bedrijfscultuur (bv JAR 2007/186) Ontslag terecht bij ernstig wangedrag op bedrijfsfeestjes (bv. JAR 2000/89; 2003/219)

A&D buiten werktijd Ontslag niet snel terecht bij A&Dgebruik buiten werktijd (KG 1987, 360; Prg. 1985, nr. 2283) tenzij aangetoond belang wg (bv.JAR 1993/103 ) Bewijslast dringende reden is voor wg ‘bemoei je (alleen) met je eigen zaken’

Bemoei je alleen met zaken die je zelf aangaan = liberalisme Vrijheid = doen wat je wilt Ook als ‘wat je wilt’ onfatsoenlijk is of schadelijk voor jezelf Tenzij een ander daardoor aantoonbaar geschaad wordt = > belangenafweging

Ja maar!!!Drugs en alcohol zijn niet goed voor je!!!

Hoe zwaar weegt het belang bij vrije A&D consumptie?

Art. 8 EVRM Lid 1 Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé-leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie. Lid 2 Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Art. 8 EVRM Afweging: Noodzakelijkheid (legitiem doel, geschikt middel) Subsidiariteit (minder ingrijpende inbreuk mogelijk?) Proportionaliteit (belang wg vs belang wn)

Privacy als vrijheidsrecht? ‘privacy is the right to be let alone”

Of privacy als ‘ontplooiingsrecht’? Sommige zaken meer privé dan andere lichaam, gezondheid, gezin: erg privé (kern): veel bescherming hobby’s, recreatie: minder privé (periferie): minder bescherming

De belangenafweging van de Hoge Raad in Hyatt: Drugsvrij bedrijfsimago (lichte bewijslast) Vs Recht om cocaïne te snuiven

Alternatieve belangenafweging Bewezen (risico op) schade aan bedrijf Vs Vrij handelen in privé-leven

Mening Gevolgen Hyatt: -Werkgever heeft in beginsel nog steeds geen zeggenschap over privé-leven werknemer -Tenzij de werknemer met het gedrag geen enkel fatsoenlijk eigen belang dient en enige schade aan het bedrijfsbelang aannemelijk is -Bv. bij (excessief) D&A gebruik.

Snuiven is geen grondrecht. Bemoei je er niet mee/ vs Bemoeirecht/ Eigen risico zorgplicht