2013 © Advante Raadsinformatieavond Verbonden Partijen Gemeenteraad gemeente Geldermalsen 8 april 2014

2013 © Advante Programma Nr.TijdOnderdeel 120:00Introductie burgemeester 220:05Introductie Verbonden Partijen 320:55Introductie casus 421:00Verwerken casus + pauze 521:20Plenaire bespreking casus 621:45Sturing door raad en college 722:20Definiëren vervolgacties + afsluiting 822:30Einde

2013 © Advante Introductie Verbonden Partijen

2013 © Advante Introductie Verbonden Partijen Kenmerken Bestuurlijk en financieel belang Rechtsvormen Eigenaarschap en opdrachtgeverschap

2013 © Advante Introductie Verbonden Partijen Kenmerken Bestuurlijk en financieel belang Rechtsvormen Eigenaarschap en opdrachtgeverschap

2013 © Advante Bestuurlijk en financieel belang …een rechtspersoon waarin de gemeente een bestuurlijk belang én een financieel belang heeft Een Verbonden Partij is...

2013 © Advante Bestuurlijk en financieel belang

2013 © Advante Introductie Verbonden Partijen Kenmerken Bestuurlijk belang en financieel belang Rechtsvormen Eigenaarschap en opdrachtgeverschap

2013 © Advante Rechtsvormen Gemeenschappelijke Regeling Vennootschappen Verenigingen en stichtingen Publiek Private Samenwerking Publieke rechtsvormen Private rechtsvormen

2013 © Advante Verbonden Partijen Nr.Gemeenschappelijke Regeling 1Regio Rivierenland 2Veiligheidsregio Gelderland Zuid 3Lander 4Natuur- en Recreatieschap Lingegebied 5Regionaal Archief Rivierenland 6BSR 7ODR 8GGD Gelderland Zuid 9Bedrijfsvoeringsorganisatie West Betuwe i.o. 10Regionale infrastructuur Werk en Inkomen Gemeente Geldermalsen Nr.Deelnemingen 1Alliander 2Nuon 3Vitens 4BNG 5Merwede-Lingelijn 6Nuval (platform aandeelhouders)

2013 © Advante Introductie Verbonden Partijen Kenmerken Bestuurlijk belang en financieel belang Rechtsvormen Eigenaarschap en opdrachtgeverschap

2013 © Advante Eigenaarschap en opdrachtgeverschap Dilemma De gemeente draagt financieel en bestuurlijk bij aan de Verbonden Partij Eigenaar Opdrachtgever De gemeente en/of haar burgers neemt diensten af van de Verbonden Partij

2013 © Advante Eigenaarschap en opdrachtgeverschap Dilemma Doelstelling van een GR is om voorzieningen op het gebied van Werk, Inkomen en Zorg op efficiënte wijze aan te bieden. Mogelijk gevolg: 1 centraal regionaal loket EigenaarOpdrachtgever Service aan de klant dichtbij VOORBEELD

2013 © Advante Eigenaarschap en opdrachtgeverschap Als eigenaar: –Formuleren van kaders voor de Verbonden Partij –Toezicht houden op de realisatie binnen gestelde kaders –Bewaken van de continuïteit van de Verbonden Partij –Bewaken van het financiële belang in de Verbonden Partij en beheersen van de risico’s Als opdrachtgever: –Formuleren van de te leveren producten/diensten –Afspraken maken over de levering (contract) –Bewaken van kwantiteit en kwaliteit van de levering –Bewaken prijsstelling –(Periodieke) evaluatie uitbestede diensten binnen de kaders van de eigenaar

2013 © Advante Eigenaarschap en opdrachtgeverschap gezamenlijk eigenaarschap individueel eigenaarschap gezamenlijk opdrachtgeverschap individueel opdrachtgeverschap

2013 © Advante Gemeenschappelijke Regeling Bestuur Algemeen bestuur Model Gemeente Gemeentebestuur Ambtelijke Organisatie Raad College Ambtelijke Organisatie Dagelijks bestuur

2013 © Advante Eigenaarschap en opdrachtgeverschap Dimensies Bestuurlijk 1. Collectief eigenaarschap 2. Individueel eigenaarschap 3. Individueel opdrachtgever- schap 4. Collectief opdrachtgever- schap Ambtelijk 5. Directie- / secretarisoverleg 6. Dienstverlenings- overleg 7. Afstemmings- overleg 8. Eigenarenoverleg 9. Klantoverleg

2013 © Advante Gezamenlijk eigenaarschap WieDe gezamenlijke gemeenten en provincie vertegenwoordigd in het bestuur DoelBewaken waardeontwikkeling en risico’s Gemeenschappelijke Regeling InstrumentBegroting, bestuursrapportages en de jaarrekening van GR Ondersteunin g Ambtelijke ondersteuning door Gemeenschappelijke Regeling InvloedAansturen directeur GR 1 1

2013 © Advante Individueel eigenaarschap WieDe bestuurder van de individuele gemeente (mede-eigenaar) / provincie die de GR in zijn portefeuille heeft DoelBewaken waardeontwikkeling en risico’s Gemeenschappelijke Regeling voor de gemeente / provincie InstrumentDe individuele eigenaar gebruikt hiervoor de begroting, bestuursrapportages en de jaarrekening van de GR Ondersteunin g De individuele eigenaar wordt hierin ondersteund een ambtenaar uit de gemeente / provincie InvloedDe individuele eigenaar maakt onderdeel uit van het gemeente / provinciebestuur 2 2

2013 © Advante Gezamenlijk opdrachtgeverschap WieDe gezamenlijke vertegenwoordiging van gemeenten en provincie (bijv. PFO) DoelDe gezamenlijke opdrachtgevers zullen GR beoordelen op de kwantiteit en kwaliteit van de dienstverlening voor de regio als geheel InstrumentDe gezamenlijke opdrachtgevers gebruiken hiervoor de begroting, de bestuursrapportage, de mantelovereenkomst (DVO) en management rapportage Ondersteunin g De gezamenlijke opdrachtgevers worden ondersteund door ambtenaren vanuit de gemeenten en provincie InvloedDe gezamenlijke opdrachtgevers geven opdracht aan de GR 3 3

2013 © Advante Individueel opdrachtgeverschap WieDe bestuurder van de individuele gemeente / provincie die de GR in zijn portefeuille heeft DoelDe individuele opdrachtgever zal de GR beoordelen op de kwantiteit en kwaliteit van de dienstverlening voor zijn gemeente / provincie InstrumentDe individuele opdrachtgever gebruikt hiervoor de begroting, de bestuursrapportage, de mantelovereenkomst en de DVO’s Ondersteunin g De individuele opdrachtgever wordt hierin ondersteund door de accountmanager van de gemeente / provincie InvloedDe individuele opdrachtgever maakt onderdeel uit van het gemeente / provinciebestuur 4 4

2013 © Advante Gemeenschappelijke Regeling Bestuur Algemeen bestuur Rol van Raad Gemeente Gemeentebestuur Ambtelijke Organisatie Raad College Ambtelijke Organisatie Dagelijks bestuur

2013 © Advante Gemeente Gemeenschappelijke Regeling Bestuur Algemeen bestuur Rol van Raad Gemeente Gemeentebestuur Raad College Dagelijks bestuur

2013 © Advante Rol van Raad Toetreding, wijziging, uittreding of opheffing GR –Vaststellen regeling; inclusief verplichte onderdelen over inlichtingen en verantwoording Aanwijzen leden AB –Indien in GR geregeld Zienswijze op ontwerp begroting Jaarrekening ter kennisname Formele bevoegdheden

2013 © Advante Rol van Raad Gebruik moment vaststellen regeling Meeste invloed voorafgaand aan begrotingsproces via kaderbrief / perspectiefnota Meer invloed middels coalities Rol van raad richting ‘eigen’ bestuurders in GR Invloedsmogelijkheden

2013 © Advante Introductie casus Definieer ideeën hoe u als raad uw kaderstellende en toezichthoudende taak met betrekking tot verbonden partijen kunt verbeteren

2013 © Advante Sturing door Raad en College

2013 © Advante Sturing door Raad en College Sturingsmogelijkheden Risico-inventarisatie Risicoprofielen Maatregelen

2013 © Advante Sturing door Raad en College Risico-inventarisatie Risico profiel Bestuurlijke risico’s Financiële risico’s

2013 © Advante Sturing door Raad en College Risico-inventarisatie Risico profiel Bestuurlijke risico’s Financiële risico’s NV laag bestuurlijk en financieel risico, tenzij… GR invullen aanvullende vragen + eigen inzicht

2013 © Advante Sturing door Raad en College Risico-inventarisatie Risico profiel Bestuurlijke risico’s Financiële risico’s NV laag bestuurlijk en financieel risico, tenzij… GR invullen aanvullende vragen + eigen inzicht jaarlijks

2013 © Advante Sturing door Raad en College Risico-inventarisatie - aanvullende vragen GR Bestuurlijke risico’sLaagGemiddeldHoog 1. Hoe groot is het politiek-bestuurlijk belang? KleinGemiddeldGroot 2. Hoe groot is het relatieve bestuurlijke aandeel in de Verbonden Partij? ‹ 30%30-70%› 70% 3. Zijn er duidelijke afspraken over doelen en te leveren prestaties en de informatievoorziening hierover? JaGedeeltelijkNee Financiële risico’s LaagGemiddeldHoog 1. Hoe groot is het financiële aandeel in de Verbonden Partij? ‹ € € – € › € Hoe groot is het relatieve financiële aandeel in de Verbonden Partij? ‹ 30%30-70%› 70% 3. Hoe groot is de kans dat het financiële aandeel niet verhaalbaar is of de gemeente aansprakelijk wordt gesteld? (gelet op ervaringen uit het verleden en gelet op de huidige financiële situatie) KleinGemiddeldGroot

2013 © Advante Financieel risico Bestuurlijk risico Laag Gemiddeld Hoog LaagGemiddeld Hoog laaglaag / gemiddeldgemiddeld 1 1 gemiddeld / hoog laag / gemiddeldgemiddeld gemiddeld / hoog hoog Sturing door Raad en College Risicoprofielen

2013 © Advante Sturing door Raad en College Maatregelen Basispakket Pluspakket Basispakket Pluspakket Pluspluspakket 123 laag / gemiddeldgemiddeld / hoog laaggemiddeld hoog

2013 © Advante Sturing door Raad en College BasispakketPluspakketPluspluspakket Participatie –Deelname algemeen bestuur –(Deelname dagelijks bestuur) Verdeling van rollen binnen College –Periodieke evaluatie sturingsmaatregelen –Hogere frequentie overleggen portefeuillehouders Informatie –Begroting –Tussentijdse rapportages –Rekening Hogere frequentie tussentijdse rapportages Onderzoek doelmatigheid en doeltreffendheid VP (artikel 213a GW) Communicatie –Ambtelijk overleg (opdrachtgeverschap) –Ambtelijk overleg (eigenaarschap) Hogere frequentie ambtelijk overleg Instellen concerncontrollersoverleg Maatregelen - College

2013 © Advante Sturing door Raad en College BasispakketPluspakketPluspluspakket Kaderstellen –Zienswijze bij begroting –Paragraaf VP (begroting) Aanvullende eisen paragraaf VP (begroting) Jaarlijks vaststellen aanvullende kaders (breed regionaal draagvlak vereist) Controleren –Zienswijze bij rekening –Paragraaf VP (rekening) –Actieve informatie- verschaffing door College –Mogelijkheid uitvoeren onderzoeken –Aanvullende eisen paragraaf VP (rekening) –Verzoek aanvullende tussentijdse rapportages –Verzoek informatie op maat –Instellen rekencommissie van Raadsleden –Verzoek periodieke evaluatie sturingsmaatregelen –Verzoek onderzoek doelmatigheid en doeltreffendheid VP (artikel 213a GW) –Verzoek rekenkameronderzoek Maatregelen - Raad

2013 © Advante Sturing door Raad en College Plan de momenten en spreek de bestuurders van de VP hierop aan Heroverweeg periodiek deelname Sta periodiek stil bij het beleid omtrent VP (kadernota) Voer discussie met college over risicoprofiel Stel risicoprofiel periodiek bij Tot slot – best practices

2013 © Advante Casus Heeft de raad deelname (her)overwogen? Was de rechtsvorm geschikt? Waren er rollenconflicten? (eigenaar, opdrachtgever, belang gemeente, belang collectief) Hoe hield de raad grip op deze verbonden partij? Welke kaderstellende en toezichthoudende instrumenten werden ingezet? In hoeverre trokken de gemeenten gezamenlijk op? Hoe was de ambtelijke ondersteuning geregeld? Wat zou u nu anders doen in deze casus? Vragen

2013 © Advante Afsluiting

2013 © Advante Ambtelijke gremia

2013 © Advante Account overleg Wie- Namens Gemeenschappelijke Regeling: Directeur - Namens gemeente / provincie: Directeur Doel- Bespreken proces van dienstverlening - Escalatiemechanisme voor Dienstverleningsoverleg InstrumentMantelovereenkomst Ambtelijke gremia 5

2013 © Advante Accountoverleg Toezien en verbeteren van ambtelijke overleggen op tactisch niveau Escalatie mechanisme voor ambtelijke overleggen op tactisch niveau Inrichting sturing en beheersing als geheel (meta sturing) Relatiebeheer Smeerolie

2013 © Advante Dienstverleningsoverleg Wie- Namens Gemeenschappelijke Regeling: Accountmanager Namens gemeente of provincie: Accountmanager Doel- Evaluatie afspraken dienstverlening - Monitoren bijsturen dienstverlening InstrumentDienstverleningsovereenk omst en Management rapportages Ambtelijke gremia 6

2013 © Advante Dienstverleningsoverleg Diensten –kwaliteit en kwantiteit diensten Advies –Urenbesteding en tarieven Projecten –Opdracht met resources Inhoud is leidend

2013 © Advante Afstemmingsoverleg Wie- Namens Gemeenschappelijke Regeling: Beleidsontwikkelaar - Namens gemeente of provincie: Beleidsontwikkelaar DoelAfstemmen beleid en uitvoering gemeente / provincie en Gemeenschappelijke Regeling InstrumentBestuursopdrachten, jaarplan en beleidsnota’s Ambtelijke gremia 7

2013 © Advante Eigenaren overleg Wie- Namens Gemeenschappelijke Regeling: Controller / financieel adviseur - Namens gemeente / provincie: Controller / financieel adviseur DoelAdvies opstellen bij P&C producten InstrumentP&C producten Ambtelijke gremia 8 8

2013 © Advante Werkoverleg Wie- Namens Gemeenschappelijke Regeling: Dienstverlener - Namens gemeente / provincie: Gebruiker Doel- Operationele afstemming dienstverlening InstrumentDienstencatalogus en werkafspraken 9