St. Consortium Beroepsonderwijs Rekenen/Wiskunde, Referenties Rekenen Meijerink Raamwerk Rekenen/Wiskunde, De drieslagmethode Werkvorm: presentatie en discussie Irma van der Laan 12 januari

St. Consortium Beroepsonderwijs Context is toenemende maatschappelijke onvrede over taal- en rekenvaardigheden jeugd Expertgroep Doorlopende leerlijnen Meijerink (2008) Referentiekader doorlopende leerlijn taal en rekenen Invoering per Borging niveau Centrale examinering MBO niveau in 2014 Juli 2009: Uitvoeringsplan taal en rekenen MBO OCW Oktober 2009: Definitief referentiekader taal en rekenen December 2009: Hoofdlijnen brief Centrale examinering taal en rekenen mbo Staatssecretaris Raamwerk Nederlands en Engels MBO (CEF) 2007 Cinop Raamwerk Rekenen/wiskunde MBO 2008 Freudenthal Instituut

St. Consortium Beroepsonderwijs Uitvoeringsplan taal en rekenen mbo Invoering van de referentieniveaus in het mbo op 1 augustus Centraal ontwikkelde examens voor taal en rekenen in het mbo vanaf voor niv Referentieniveaus worden vertaald naar de onderwijspraktijk. Dit gebeurt vanaf nu tot en met 2014 én het gebeurt in overleg met alle betrokkenen.

St. Consortium Beroepsonderwijs Drievoudige kwalificering De minister houdt vast aan de ‘drievoudige kwalificering’ waarbij elke student op drie onderdelen wordt getoetst: LLB Taal en Rekenen Eigen kwalificatiedossier inclusief eisen voor Nederlands, MVT en Rekenen

St. Consortium Beroepsonderwijs

St. Consortium Beroepsonderwijs fundamenteel niveau (F) streefniveau (S). (bij Rekenen abstracter niveau)

St. Consortium Beroepsonderwijs Referentieniveaus in kwalificatiedossiers Referentiekader taal en rekenen verscheen in oktober De meeste kenniscentra hadden onvoldoende tijd om de niveaus van de raamwerken om te zetten naar de referentieniveaus. In de KD’s van dit jaar en volgend jaar wordt het rekenniveau aangegeven met X1-X2-Y1-Y2-Z1-Z2. We bekijken de huidige niveau- aanduidingen in de dossiers

St. Consortium Beroepsonderwijs Kwalificatiedossiers vanaf Niveau voor Taal (Nederlands) en Rekenen wordt aangegeven door middel van referenties Vraag: Liggen de niveau’s onder, boven of gelijk aan de landelijke eisen voor de doorlopende leerlijnen? 8

St. Consortium Beroepsonderwijs Niveauvergelijking Referentiekader rekenen/wiskunde – Raamwerk rekenen/wiskunde Stap 1 Referenties Meijerink1F2F3F4F Raamwerk rekenen/wiskundeX1X2Y1Y2Z1Z2 Stap 2 Raamwerk Freudenthal en Referenties Meijerink getallen hoeveelheden en maten ruimte en vormgegevensver- werking en onzekerheid verbanden, veranderingen en formules X2 X1 2F Y1X2Y1X2 3F Stap 3 Referenties Meijerink1F2F3F4F GetallenVerhoudingenMeten en meetkunde Verbanden Omschrijving per onderdeel voor elk referentieniveau oktober 2009

St. Consortium Beroepsonderwijs Implementatieplan taal en rekenen voor 1 april 2010 gereed. Van mbo instellingen wordt verwacht dat zij een taal- en rekenbeleid ontwikkelen: dat gericht is op systematische verankering van effectieve en efficiënte programma’s en activiteiten voor taal en rekenen; dat effecten meet van de onderwijsinspanningen op taal- en rekenvaardigheden van studenten; dat er op stuurt dat studenten zo spoedig mogelijk worden toegerust voor de referentieniveaus voor taal en rekenen.

St. Consortium Beroepsonderwijs Implementatieplan taal en rekenen voor 1 april 2010 gereed. In het implementatieplan dienen de volgende zaken in ieder geval voor te komen: A Wijze van het te ontwikkelen taal- en rekenbeleid B Overzicht van de geplande activiteiten (keuze uit zes) 1 Aanpassing didactiek en pedagogiek 2 Toetsing deelnemers 3 Extra onderwijstijd 4 Nieuwe of aangepaste faciliteiten 5 Professionalisering docenten e.a. 6 Andere activiteiten gericht op intensivering taal- en rekenonderwijs C Wijze van meting van het effect op taal- en rekenvaardigheden van de deelnemers

St. Consortium Beroepsonderwijs Implementatieplan taal en rekenen voor 1 april 2010 gereed. ROC’s vertalen van het beleid in de didactiek en pedagogiek van de beroepsopleidingen: Bij het toepassen en uitvoeren van taal- en rekenbeleid in beroepsopleidingen kunnen instellingen verschillende keuzes maken. Aandacht voor taal en rekenen kan vorm krijgen in de drieslag: Aparte lessen in taal- en rekenonderwijs. Taal- en rekenontwikkeling in vaklessen en tijdens praktijk (en materiaalontwikkeling daarvoor). Individuele remediërende oefening (inclusief materiaalontwikkeling en aanpassen van toetsen aan de referentieniveaus).

St. Consortium Beroepsonderwijs Uit:Uitvoeringsplan Taal en Rekenen OCW Good practice: Stichting Consortium Beroepsonderwijs en taal en rekenen De Stichting Consortium Beroepsonderwijs (SCBO) is een samenwerkingsverband van ruim 40 roc's met 150 afdelingen Techniek en ICT en 34 afdelingen Zorg en Welzijn. SCBO heeft voorts afstemming met een flink aantal vmbo-scholen. SCBO ontwikkelt leermaterialen voor de aangesloten scholen en biedt veel ondersteuning bij de implementatie door volop gelegenheid tot uitwisseling tussen docenten te bieden. Vanuit SCBO is er specifieke aandacht voor de rol van talen en rekenen-wiskunde in de opleiding(en). Dit wordt verwerkt in de leermaterialen. Zowel taal- en reken/wiskunde-docenten als docenten van beroepsgerichte vakken stemmen regelmatig af tijdens regionale en landelijke bijeenkomsten. Bron: SCBO/Freudenthal Instituut

St. Consortium Beroepsonderwijs Drieslag bij SCB techniek 1.Rekenen/wiskunde gebruiken in beroepsgerichte activiteiten Veel rekenen en gebruik van wiskundige kennis en vaardigheden bij het werken aan beroepsgerichte taken in de techniek (zowel op school als in de beroepspraktijk)

St. Consortium Beroepsonderwijs Drieslag bij SCB techniek 2.Reken-/wiskundeles van een (ervaren) wiskundedocent Uitleg en oefening van rekenkundige en wiskundige vaardigheden

St. Consortium Beroepsonderwijs Drieslag bij SCB techniek 3.Rekenen/wiskunde Individuele ondersteuning met oefening Werken aan persoonlijke rekenproblemen (o.a. rekenvaardigheden bij getallen en verhoudingen, werken met eenheden, meten en meetkunde, formules gebruiken, inzicht in verbanden)

St. Consortium Beroepsonderwijs Drieslag bij SCB (even een uitstapje) moet je breed zien! 1.Alle benodigde kennis en vaardigheden gebruiken bij beroepsgerichte activiteiten 2.Ondersteunende lessen van ervaren vakdocenten 3.Waar nodig extra individuele ondersteuning en trainingen

St. Consortium Beroepsonderwijs Realisatie Drieslag bij SCB

St. Consortium Beroepsonderwijs Realisatie Drieslag bij SCB 1.Rekenen/wiskunde gebruiken in beroepsgerichte activiteiten Subdomeinen: Getallen, Verhoudingen, Meten en Meetkunde, Verbanden WE GEVEN AAN WAAR EN WAT Met voorbeelden uit het vak voor wiskundedocenten Met wiskundige toelichting voor vakdocenten Soms met JIT-kaarten voor studenten

St. Consortium Beroepsonderwijs Realisatie Drieslag bij SCB 1.Rekenen/wiskunde gebruiken in beroepsgerichte activiteiten Leerlingen techniek bereiken vaak al snel het vereiste niveau (m.u.v. ICT en motorvoertuigentechniek). Het consolideren van kennis en vaardigheden gebeurt binnen het vakgebied. Kwalificatiedossiers eisen vaak een hoger niveau Leerlingen Z,W&AG zijn veelal niet gewend aan rekenen/wiskunde binnen het vakgebied. Kwalificatiedossiers eisen vaak een lager niveau

St. Consortium Beroepsonderwijs Realisatie Drieslag bij SCB 1.Rekenen/wiskunde gebruiken in beroepsgerichte activiteiten Vakdocenten techniek weten waar de koppelingen met de referenties zitten. Zij weten hoe rekenkundige kennis en vaardigheden in de ondersteunende lessen wordt aangeboden en getraind en passen dit toe. (Vakdocenten Z,W&AG weten waar eventuele koppelingen met de referenties zitten. Zij weten hoe de betreffende rekenkundige kennis en vaardigheden in de ondersteunende lessen wordt aangeboden en getraind en passen dit toe.)

St. Consortium Beroepsonderwijs Realisatie Drieslag bij SCB 2. Reken- /wiskundeles van een (ervaren) wiskundedocent Wiskundedocenten kennen de koppelingen met de vakinhoud en sluiten daarbij aan. Beroepstaken / projecttaken / projectwijzers zijn leidend. Ondersteunende lessen volgen de beroepspraktijk. Wiskundedocenten ondersteunen vakdocenten bij onderdeel 1 van de drieslag. Toets van alle leerlingen het instapniveau en meet regelmatig of het vereiste niveau nog aanwezig is of tijdig aanwezig zal zijn

St. Consortium Beroepsonderwijs Drieslag bij SCB 3.Rekenen/wiskunde Individuele ondersteuning met oefening ROC biedt leerlingen met een achterstand remediale hulp Deze hulp wordt centraal aangeboden Komende jaren zal extra investering nodig zijn omdat instapniveau’s wellicht nog onvoldoende zijn

St. Consortium Beroepsonderwijs Wat doet u op uw ROC? Wie geeft les bij techniek? Wie geeft les bij Z&W? Wie werkt voor niveau 1 – 2 – 3 – 4? Wie geeft les binnen 1 of 2 afdelingen? Zo ja, wie volgt bij de wiskundelessen de projectwijzers/projecttaken/beroepstaken? Wie krijgt/heeft een taal-reken centrum? 24

St. Consortium Beroepsonderwijs Uitwerken kost tijd! Wiskundedocent/ontwikkelaar kan alleen samen met vakdeskundigen de leerlijnen ontwikkelen Ontwikkelaars moeten gehele referentie kennen Binnen alle opleidingen moet men de referenties op dezelfde wijze interpreteren om vergelijkbare leerlijnen te krijgen 25

St. Consortium Beroepsonderwijs Beoordelen van rekenniveau’s Eindniveau opleidingen niveau 1 voorlopig aantonen via schoolexamens aan het eind van de opleiding Eindniveau 2F niveau 2-3 en eindniveau 3F niveau 4 vanaf aantonen via centraal digitaal examen aan eind van de opleiding voor alle vier de domeinen. Verzamelen van bewijsstukken gekoppeld aan beroepsproducten mogelijk voor niveau 1 en voor het aantonen hogere eindniveaus uit KD’s van niveau

St. Consortium Beroepsonderwijs Wat biedt SCB ter ondersteuning ? JIT-kaarten bij producten scharnierpunt en MBO techniek niveau 2. Koppeling JIT- kaarten met referenties Overzicht per opleiding niveau 3 en 4 techniek van vereiste rekenvaardigheden met koppeling aan referenties en voorbeelden uit het vak Uitgewerkte leerlijnen rekenen/wiskunde voor meerjarige technische opleidingen 27

St. Consortium Beroepsonderwijs Voorbeelden JIT-kaart VMBO JIT-kaart niveau 2 Leerlijn Exact Bouw en Infra Koppelingen referenties technische opleidingen Koppelingen referenties Z,W&AG 28

St. Consortium Beroepsonderwijs Welke rekenmethode kies je? Gecijferd12 en Gecijferd34 APS Startrekenen Deviant Rekenpraktijk Edu’Actief RekenblokkenMalmberg NU RekenenNoordhoff TWIN ThiemeMeulenhoff 29

St. Consortium Beroepsonderwijs Websites (OCW) (Cinop) (SLO) (MBO 2010) elcome.xml (Freundenthal Instituut) elcome.xml 30

St. Consortium Beroepsonderwijs Discussie en vragen Referenties Drieslag Beoordeling