Naar een zelfredzame samenleving Congres van het LOO SPH SPH Nieuwe Stijl Lezing: Jan Hoogland GH Zwolle, 4 november 2011

Namens wie ben je eigenaar van wiens of welke problemen? Namens wie of welke instantie wordt aan jou gevraagd je met de problemen te bemoeien? En vanuit wiens of welk perspectief worden zij tot jouw problemen gemaakt? En eventueel: op welke manier worden die problemen onteigend? Eigenaarschap

Deskundigheid of Macht? Professionals beroepen zich vaak op hun deskundigheid Maar strijden vaak vooral om macht (bevoegdheden en de toelating daartoe) Professionalisering

“In het sociale domein kun je niet vluchten in een eigen ontoegankelijk kennisdomein …. Het is maar de vraag of de maatschappelijke werker het beter weet dan zijn cliënt. De legitimering van sociaal werk is in hoge mate afhankelijk van de erkenning en herkenning door cliënt, financier en samenleving.” Hans van Ewijk, Maatschappelijk werk in een sociaal gevoelige tijd, Utrecht, 2010, p.9

Sociaal werk is geen echte professie Reactie op Het Nieuwe Welzijn is de oproep om Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening te professionaliseren Is professionaliteit het antwoord op de veranderingen van Het Nieuwe Welzijn? Zoeken naar eigenaarschap Professionalisering?

1.Achtergronden van de huidige situatie 2.8 Bakens van het Nieuwe Welzijn 3.Strategieën in een nieuwe tijd Opzet van mijn verhaal

Industrialisering (de sociale kwestie), modernisering en verzuiling Opkomst van de verzorgingsstaat Crisis van de verzorgingsstaat Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Achtergronden (1)

Trends o Verzuiling o Verstatelijking o Professionalisering o Ontzuiling o Ontstatelijking en vermarkting Van burger naar calculerende burger naar cliënt/klant Achtergronden (2)

Professionalisering: pleidooi voor morele en levensbeschouwelijke neutraliteit Afwijzing van particulier initiatief (betuttelend), pleidooi voor democratische controle Vermaatschappelijking 1 = verstatelijking: de staat neemt de sociale sector over en brengt deze onder democratische controle Zorg en welzijn: van betrokkenheid (en paternalisme) naar recht (autonomie) Achtergronden (3)

De verzorgingsstaat o is onbeheersbaar; o is onbetaalbaar; o maakt burgers passief Omslag naar de participatiesamenleving Pleidooi voor grotere betrokkenheid van burgers Participatie, responsibilisering Vermaatschappelijking 2 = ontstatelijking: zorg en welzijn terug naar de maatschappij Achtergronden (4)

1. Gericht op de vraag achter de vraag 2. Gebaseerd op de eigen kracht van de burger 3. Direct er op af 4. Formeel en informeel in optimale verhouding 5. Doordachte balans van collectief en individueel 6. Integraal werken 7. Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht 8. Gebaseerd op ruimte voor de professional 8 Bakens van het Nieuwe Welzijn

Neem verantwoordelijkheid Op basis van professioneel zelfvertrouwen Durf leiding en regie te nemen Maak jezelf kwetsbaar door doelen inzichtelijk te maken en je daarop te laten toetsen Neem het probleem niet over, maar laat het eigenaarschap liggen waar het hoort 8 Bakens: de kern

Omslag in denken Vermaatschappelijking 1: het streven naar een perfect beheersbare samenleving en het organiseren daarvan dmv. regels en instituties Vermaatschappelijking 2: uitgaan van de kracht van de samenleving en de daarin aanwezige verbanden Ingrijpende rolwisseling voor Sociaal Werk Strategieën (1)

De improvisatiemaatschappij (Hans Boutellier) Wegvallen van centrale regie, onoverzichtelijk, chaotisch, netwerksamenleving Maar ook zelfordenend Vraagt om improvisatietalent Strategieën (2)

Improvisatie ≠ doe maar wat Improvisatie = creatief binnen kaders (financieel, maatschappelijk, wetenschappelijk) Het vermogen om op basis van eigen deskundigheid een eigen weg te vinden Naast kennis (deskundigheid): o Beoordelingsvermogen: onderzoekende houding, reflective practitioner o Oog voor verbanden: afstemmen en verbinden o Betrokkenheid: passie voor de inhoud Strategieën (3)

Kennis heeft betrekking op wetten of regels Beoordelingsvermogen heeft betrekking op de toepassing van de regel in bijzondere situaties Discretionaire ruimte Kennis geeft rugdekking Beoordelingsvermogen maakt verantwoordelijk: weten hoe in een concrete situatie te handelen; reflective practitioner Ontwikkeling beoordelingsvermogen kerndoel van SPH Nieuwe Stijl Strategieën: Beoordelingsvermogen

Modern dilemma: staat of markt Collectieve regelingen of individuele vrijheid De sociale verbanden zijn veronachtzaamd: gezinnen, clubs, verenigingen, buurtschappen, kerken, wijkcomité’s etc. De regie ligt in de verbanden, niet bij de ondersteuning SPH Nieuwe Stijl heeft oog voor deze verbanden en leert studenten ermee om te gaan en deze te ondersteunen Strategieën: Oog voor verbanden

Namens wie treedt de Sociale Werker op? Wat is zijn/haar legitimatie? Wiens visie op het goede leven vertegenwoordigt hij/zij? Veel maatschappelijke organisaties kwamen voort uit het particuliere initiatief Maatschappelijke organisaties moeten weer verankering zoeken; losser van de overheid? SPH Nieuwe Stijl helpt studenten te wortelen in een eigen opvatting van het goede leven Strategieën: Betrokkenheid