over de rol van licht in de vogelkweek Vijfde versie, Apeldoorn, 21 maart 2016

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Voordracht van dr. Peter Coutteel Symposium in Uden Deskundigheid op gebied van Elektromagnetisme Belangstelling van collega liefhebbers uit Eindhoven e.o. Nieuwsgierigheid (en ambitie) als kanariekweker Dit verhaal: de rol van licht in de vogelkweek Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Meerdere invalshoeken mogelijk: ◦ hoe komt een vogel aan zijn kleur? ◦ hoe “standaardiseren” we licht tijdens een keuring? ◦ wat is de rol van licht in de vogelkweek?  Belangrijkste vragen: ◦ wat voor licht hebben vogels nodig om te zien ? ◦ welke lichtbron komt daar het dichtste bij ? ◦ wat zijn de ontwikkelingen voor de toekomst ?  De meeste informatie gevonden op Internet  Voorzichtige conclusies, vooral informatie Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Wat is licht en wat doet het ?  Wat is er nu verkrijgbaar ?  LED: het licht van de toekomst ? Geen lange technische verhalen !!! Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 De rol van licht in waarneming  Optische effecten bij vogels  Het spectrum van licht  Het oog bij mensen en vogels  Ultraviolet licht 1a Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Bron Object Waarnemer Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Transmissie Reflectie Absorptie Reflectie wordt bepaald door: de kleur van het object optische effecten Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Bron Object Waarnemer Reflectie afhankelijk van kleur en structuur oppervlak Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Licht van plafond, lichtbak en flitser bepalen samen het beeld van de vogel Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de kleur van een gele vogel Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 De rol van licht in waarneming  Optische effecten bij vogels  Het spectrum van licht  Het oog bij mensen en vogels  Ultraviolet licht 1b Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

OlielaagZeepbel Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Olie op waterZeepbel Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 De rol van licht in waarneming  Optische effecten bij vogels  Het spectrum van licht  Het oog bij mensen en vogels  Ultraviolet licht 1c Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

wordt meestal aangeduid met de kleur en de golflengte of de frequentie in de grafiek ook de intensiteit (sterkte) per kleur aangeven Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Golflengte (nm) → Relatieve Intensiteit (%) → Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 De rol van licht in waarneming  Optische effecten bij vogels  Het spectrum van licht  Het oog bij mensen en vogels  Ultraviolet licht 1d Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogels en duiven hebben vier of vijf soorten kegeltjes Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

S = short M = medium L = long Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Kegeltjes hebben een speciale vorm Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogels zien een kleurig geheel Mensen zien een zwarte vogel Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 De rol van licht in waarneming  Optische effecten bij vogels  Het spectrum van licht  Het oog bij mensen en vogels  Ultraviolet licht 1e Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Yorkshire Norwich Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Verschillende typen lampen  Daglicht TL lampen  Aquariumlampen, lampen combineren 2a Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

daglicht gloeilampstandaard TL halogeen Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Licht: RGB Inkt,verf: CMYK Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Licht Inkt, Verf Bruin pigment met een blauwe schijn wordt donkergrijs Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Kleur 950 Kleur 965 geen UV meer UV weinig rood Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Verschillende typen lampen  Daglicht TL lampen  Aquariumlampen, lampen combineren 2b Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

het spectrum hangt af van de verschillende soorten fosforverbindingen in de fluorescerende laag Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Standaard Universeel Wit TRUE LIGHT volspectrum Daglicht Tri-fosfor neutraal wit In een True Light lamp zitten 14 verschillende fosforpoeders Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Twee varianten TL lampen, T8 en T5, meerdere lengtes Twee varianten TL lampen, T8 en T5, meerdere lengtes Spaarlamp Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Gelijkmatige verdeling, pieken in groen, blauw, en ultraviolet Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Weinig rood, RGB pieken, extra ultraviolet Weinig rood, RGB pieken, extra ultraviolet Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Gelijkmatige verdeling, pieken in blauw en groen, extra ultraviolet Gelijkmatige verdeling, pieken in blauw en groen, extra ultraviolet Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

... kenmerkt zich door een elektronisch voorschakelapparaat (VSA). Voordelen zijn:  Een elektronische VSA gebruikt minder energie dan een mechanische of magnetische VSA (starter) in conventionele TL (ongeveer 5 i.p.v. 10 tot 15 Watt).  Daardoor geeft de verlichting minder warmte af; dat bespaart op uw gebouwkoeling.  HF-verlichting gaat langer mee (door een elektronisch VSA wordt de levensduur van een T8-lamp met 30 tot 50% verlengd t.o.v. conventionele TL).  HF-verlichting is dimbaar. Met aanvullende daglichtafhankelijke regeling resulteert dat in nog minder energieverbruik.  HF-verlichting is prettiger voor uw ogen dan conventionele TL, omdat de ons oog de lamp niet ziet knipperen.  Een defecte lamp schakelt automatisch uit en blijft niet vervelend aan en uit schakelen. Bron : Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Ook gebruikt te koop op Marktplaats Ook gebruikt te koop op Marktplaats Betere armaturen hebben een frequentie van Hz Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Verschillende typen lampen  Daglicht TL lampen  Aquariumlampen, lampen combineren 2c Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vergelijkbare series zijn er ook van andere merken Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Dit kan ook in de vogelkweek Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Licht aan het eind van de tunnel ? Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Daglicht LED  LEDs in alle kleuren, RGB LEDs  LEDs in de tuinbouw  LEDs voor de vogelteelt ??? 3a Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

De kleur van het licht hangt af van het halfgeleider materiaal in de chip Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Daglicht LED is blauwe LED met een laag fosfor Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Weinig rood, gat bij cyaan, geen ultraviolet Weinig rood, gat bij cyaan, geen ultraviolet Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Daglicht LED  LEDs in alle kleuren, RGB LEDs  LEDs in de tuinbouw  LEDs voor de vogelteelt? 3b Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Drie kleuren in één LED Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Daglicht LED  LEDs in alle kleuren, RGB LEDs  LEDs in de tuinbouw  LEDs voor de vogelteelt? 3c Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Geopend juli Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Daglicht LED  LEDs in alle kleuren, RGB LEDs  LEDs voor de tuinbouw  LEDs voor de vogelteelt? 3d Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Aansluiten op het lichtnet: 12V trafo en dimmer Aansluiten op het lichtnet: 12V trafo en dimmer 12V, 0,96W 12V, 0,72W Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Eén strip: 25cm, 18 LEDs, 4,5W of 33cm, 36 LEDS, 9W (foto) Eén strip: 25cm, 18 LEDs, 4,5W of 33cm, 36 LEDS, 9W (foto) Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Schema van de aansluiting aan de controller Foto van de b8 LED bar Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Aanname: bij vogels is het hele spectrum van het daglicht nodig ◦ vogels zien anders dan mensen, dit heeft functie ◦ dit komt doordat ze ultraviolet (UV) licht zien  Twee alternatieven: ◦ de klassieke TL  met hoogfrequent voeding  TrueLight of een combinatie van (aquarium)lampen ◦ de moderne LED  altijd de daglicht versie nemen  aanvullen met blauw/ultraviolet, LED of aquariumlamp ◦ elk soort verlichting zijn eigen schakelklok/dimmer Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 de temperatuur van een hypothetisch zwart lichaam waarvan het uitgestraalde licht dezelfde kleurindruk geeft als de lichtbron  wordt uitgedrukt in kelvin (K)  blauwachtig licht heeft een hogere kleurtemperatuur dan roodachtig licht Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 maat voor de kwaliteit van kleurweergave van door een lichtbron belichte objecten  Engels CRI = color rendering index  voor de test worden acht standaardkleuren met matige verzadiging gebruikt  dit kan met kleurgevoelige sensoren en computers worden uitgevoerd ◦ dus geautomatiseerd en objectief  fluorescentielamp (TL-buis): CRI =  gloeilamp: CRI = Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Eerste cijfer = kleurweergave Laatste twee cijfers = kleurtemperatuur Eerste cijfer = kleurweergave Laatste twee cijfers = kleurtemperatuur Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Eerste cijfer = kleurweergave Laatste twee cijfers = kleurtemperatuur Eerste cijfer = kleurweergave Laatste twee cijfers = kleurtemperatuur Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Osram 930Osram Bio-Lux Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 TL lamp is te koop in twee varianten: T8 of T5  aangeduid via de diameter ◦ T8 = 8/8 inch = 26 mm, de “gewone” variant ◦ T5 = 5/8 inch = 16 mm, de “moderne” variant  belangrijkste verschillen: ◦ T5 lampen hebben andere lengtes, dus is een ander armatuur of een adapter nodig ◦ levensduur van T8 is uur, van T uur ◦ T5 vereist een elektronisch voorschakelapparaat (EVSA), werkt hoogfrequent en is dimbaar ◦ T5 lamp zet energie efficiënter om in licht ◦ T5 licht behoudt langer zijn kleur Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Drie maten: ◦ Lumen: hoeveel licht straalt een bron uit? ◦ Candela: hoeveel licht binnen een bepaalde hoek? ◦ Lux: hoeveel licht per eenheid van oppervlak?  voor een kantoor: Lux  voor fijn werk: Lux  voor precisiewerk: Lux  op een bewolkte dag: 1000 Lux  daglicht: Lux Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Gloeilamp: lumen per Watt  Halogeenspot: 20 lumen per Watt  LEDs: ◦ Gewone: 25 lumen per Watt ◦ Moderne felle witte: lumen per Watt  Spaarlamp: 60 lumen per Watt  TL-lampen: 100 lumen per Watt  Natriumlampen: lumen per Watt Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard

 Uitgangspunt: ◦ 50 lumen per Watt (tussen de 40 en 60) ◦ Oppervlakte kooi is 55 x 31 cm 2 = 0,17 m 2 ◦ Drie blokjes van vier LEDs levert in totaal 3 Watt ◦ 90% van het licht blijft binnen de kooi  Gemiddelde lichtsterkte op de bodem:  Dus als een kantooromgeving met veel licht of iets minder dan daglicht op een bewolkte dag Vogelvereniging de Voliere Valkenswaard