Verslag over de ervaringen van het werken met ‘proeftuinen’ Van toeschouwer tot (mede)speler Leo Eestermans, beleidsadviseur Mei 2009.

Presentatie over: "Verslag over de ervaringen van het werken met ‘proeftuinen’ Van toeschouwer tot (mede)speler Leo Eestermans, beleidsadviseur Mei 2009."— Transcript van de presentatie:

1 Verslag over de ervaringen van het werken met ‘proeftuinen’ Van toeschouwer tot (mede)speler Leo Eestermans, beleidsadviseur Mei 2009

2  Inleiding  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Van toeschouwer tot (mede)speler Werken met proeftuinen Leo Eestermans, beleidsadviseur

3 Luisteren naar mensen, so what? - Burgers ernstig nemen en naar hen luisteren - Het ene onveiligheidsgevoel is het andere niet - Ongelijke geografische spreiding vraag om een aanpak op maat - Onveiligheid: ieders zaak, ieders taak - Veiligheid: maatschappelijk verschijnsel en fundamenteel recht voor ieder een - 34 luisterprocessen - 9 rondetafelgesprekken - 100 projecten aangediend na oproep - 10 projecten geselecteerd: - geografische verdeling - verschillende thema’s Leo Eestermans, beleidsadviseur

4 Jullie komen niet opdagen als ik jullie uitnodig voor een ‘leefbare wijk’-vergadering Beste burger, Ik ben in een wijk bezig om jullie als medeburgers te ondersteunen en te helpen om de wijk en buurt meer leefbaar te krijgen. Daarvoor zit ik vaak met jullie en ambtenaren van de gemeente aan tafel om zaken beter op elkaar af te stemmen. En vooral om jullie stem te laten horen. Maar als ik jullie uitnodig om mee te helpen om de wijk betere te laten worden, komen jullie niet in grote getale opdagen! Dat kan toch wel beter? Verder wil ik vragen of jullie eindelijk eens jullie eigen wijk niet willen bevuilen. In jullie wijk ligt veel afval (plastic, blik, kasten, bedden) dat jullie zelf op straat gooien. Dat vind ik wel zo stom! Jullie willen een mooiere wijk maar jullie eigen kinderen en buren gooien alles maar op straat weg. Dat kan toch ook anders. Jullie kunnen het toch ook in je zak doen en thuis in de afvalbak in de keuken weggooien? En als er iets voor jullie woning ligt of in het groenplantsoen kan je toch ook wel eens wat oprapen en in dezelfde afvalbak in de keuken gooien. Doe nou eens gewoon! Zouden jullie het leuk vinden als ik mijn rotzooi bij jullie in de huiskamer op de grond zou gooien? Nee toch?! Nou, de huiskamer van de buurt is het parkje om de hoek, de stoepen zijn de gang naar de slaapkamers. Dus geen afval meer op straat gooien. Gewoon in de afvalbak thuis! Met vriendelijke groet, www.lastvandeburger.n l

5

6 Karakteristieken van de projecten Karakteristieken van de projecten: – Vertrekken vanuit een bestaande toestand. – Kleinschalige projecten. Zoektocht naar: – Inbedding in de organisatie. – Verhogen van de interne en externe participatie. – Aanwenden van vernieuwende methode en technieken. Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

7 Projecten in een oogopslag PlaatsRegieThemaMethoden & technieken Amay Gemeentelijke preventiedienst Opstarten van een veiligheidsoverleg. Buurtschouw. Raadplegingen via de gemeentelijke adviesraad voor criminaliteitspreventie (conseil des Aînés). Antwerpen Bedrijfseenheid Integrale Veiligheid Verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving. Stadsdeal. Bedelen van toepasselijke participatiehulpmiddelen. Organisatie van gezellige ontmoetingsmomenten. Brussel Preventiedienst van de stad Brussel Beheer van de publieke ruimte en verbeteren van de levenskwaliteit. Buurtschouw. Lokale veiligheidsdiagnostiek. Buurtgesprekken - gespreksgroepen. Sociale bemiddeling. Charleroi Directie van de veiligheidspreventie Bemiddelen bij jongerenoverlast. Buurtschouw. Straatbemiddeling (Méduc). Geel Preventiedienst Uitwerken van een integraal en geïntegreerd veiligheidsbeleid. (Her)activeren van de Adviesraad voor Criminaliteitspreventie. La Louvière OCMW Verbeteren van de samenleving in wijken en buurten. Buurtschouw. Gespreksgroepen. Uitwisseling van (goede) praktijken (o.a. bewonerscollectief van Lille). Lokeren Dienst integrale veiligheid Versterken van sociale cohesie in probleembuurten en werken aan het herstellen van het veiligheidsbeleven in de wijk. Oprichten van meldpunten en deze operationeel houden. Ontmoetingsmomenten en activiteiten organiseren Maasmechelen Dienst integrale veiligheid Stimuleren van het herstelgericht omgaan met conflicten waar jongeren tijdens hun vrije tijd in betrokken zijn. Bemiddelingsmethode gebaseerd op 6 fases: conflictdetectie - selectie en toekenning – conflictafbakening – onderhandelingsfase – besluitvorming - uitvoering herstelactie. Moeskroen Lokale Politie - preventiedienst Veilig en gezellig feesten. Buurtgesprekken - Bevragingen in ‘wijkcafés’ - Lokale veiligheidsdiagnostiek - Uitwisseling van (goede) praktijken (o.a. ‘defi brestois’ en ‘horecacoaching in Brugge) - Preventiecampagne doormiddel van télé-communicatie - Gemeentelijke adviesraad - Pleinanimatie tijdens de zomermaanden. Riemst WelzijnsdienstHet ‘hanggedrag’ van jong- volwassenen kanaliseren door hen ‘lummelhoeken’ aan te bieden. Werken met jongeren en de buurtbewoners in hun eigen leefwereld. Ondersteuning en aanmoediging door het College van Burgemeester en Schepenen. In samenwerking met de jongeren en buurtbewoners ontwerpen en inrichten van de ‘lummelhoeken’. Ondersteuning en facilitering van initiatieven van jongeren en bewoners op basis van goede afspraken.  Karakteristieken projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

8 Brede dialoog op gang brengen. Via: – Buurtschouw – Adviesraad voor Criminaliteitspreventie. Amay  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

9 Verbeteren van het samenleven rond een buurtplein Aanleiding: – Conflict tussen generaties – Conflict tussen verschillende types van gebruikers Via: – Buurtschouw – Lokale veiligheidsdiagnostiek – Buurtgesprekken en sociale bemiddeling. Successen: – Mobilisatie van de verschillende partners – Gebruik van diverse, aangepaste methoden & technieken. Uitdaging: – Bewoners en gebruikers nog beter betrekken. Brussel  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

10 Wijkconflicten door ontspoorde jongeren. Via: – Buurtschouw – Straatbemiddeling (Méduc) Successen: – Breed overleg is op gang gebracht. – Straatbemiddeling werkt! Uitdaging: – Aanpassen van de methode zodat het ook elders kan worden gebruikt. Charleroi  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

11 Gastvrijer maken van de wijken Via: – Buurtschouw – Gespreksgroepen – Ervaringsuitwisseling met bewoners van Rijsel. Successen: – Gebruik van een gemeenschappelijke diagnosetechniek met Rijsel. Uitdaging: – Sensibiliseren van de lokale mandatarissen. La Louvière  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

12 Veilig en gezellig uitgaan ! Via: – Overleg – Veiligheidsdiagnostiek – Diverse activiteiten, waaronder een wedstrijd in samenwerking met de regionale televisiezender. Successen: – Hurlusbus Idee van één van de jongeren ! Verplaatsingsmiddel tijdens het uitgaan Ruimte waarin de jongeren ook (niet belerend) preventietips en preventieboodschappen kunnen worden meegegeven. – Samenwerking tussen de lokale politie en andere diensten. Moeskroen  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

13 Antwerpen Thema: De kwaliteit van de leefomgeving verhogen door initiatieven op vier domeinen: veilige, nette, herstelde en gezellige buurt. Doelgroep: Bewoners van een samenhangende buurt van een 800-tal gezinnen. Doelstellingen: – Bewoners stimuleren tot het opnemen van eigen verantwoordelijkheid; – Dienstverlening van de stad aan de burgers extra in de verf zetten; – Diensten dichter bij de bewoners brengen. Realisaties: – Stelsmatig is het aantal actiegebieden uitgebreid tot 28 acties in 2008 uitgevoerd in 20 buurten; – Verbeterde samenwerking met verschillende stedelijke diensten Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

14 Antwerpen Succesfactoren Samenwerkingbereidheid van alle actoren door hun: Betrokkenheid Bereidheid Bekwaamheid Regievoering : door het groot aantal betrokken actoren is een sterke en nauwgezette regie noodzakelijk. Positief karakter van de acties : Bereikt door het luisteren en het uitdenken van acties op maat van de noden van de buurt. Aangaan van nieuwe uitdagingen : Bijkomende actiegebieden Voortdurende vernieuwingswil en –drang van de projectgroep Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

15 Geel Leo Eestermans, beleidsadviseur Thema: Uitwerken van een integraal en geïntegreerd veiligheidsbeleid. Doelgroep: De bevolking van de stad Geel. Doelstellingen: – Maatschappelijke veiligheid integreren in het strategisch beleidsplan. – Diensten laten samenwerken rond maatschappelijke veiligheid. – Transparante communicatie zodat ervaring, kennis en investeringen worden versterkt. – De bevolking betrekken bij het verder uitwerken van de strategische en operationele doelen van het veiligheidsbeleid. Realisaties: – Reeds uitgevoerd: – Voorbereiding: interviews met sleutelfiguren en informatievergaderingen. – Bevragen van de beleidsthema’s in focusgroepen. – Bepalen van strategische en operationele doelen. – Heropstarten van de stedelijke preventieraad.  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

16 Lokeren Thema: Versterken van de sociale cohesie in probleembuurten en werken aan het herstellen van het veiligheidsbeleven in de wijk. Doelgroep: Buurtbewoners van buurten met een negatief stigma, waar ontevredenheid heerst op verschillende dimensies van de maatschappelijke veiligheid. Doelstellingen: – Strategisch doel: aanpak van wreveltoestanden en over last in de buurt. – Tactische doelen: – Herstellen van het veiligheidsbeleven in de wijken. – Versterken van de sociale cohesie & contrôle. – Operationele doelen: – Meldpunt oprichten en operationeel houden. – Ontmoetingsmomenten organiseren. Realisaties: – Meldpunten zijn opgericht en er worden regelmatig ontmoetingsmomenten ingericht. – Individuele hulpvragen en escalerende bezorgdheden worden opgevangen en concreet aangepakt. Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

17 Maasmechelen Thema: Bumperproject Stimuleren van het herstelgericht omgaan met conflicten. Doelgroep: Jongeren die tijdens hun vrije tijd het onderwerp worden van een conflict, waarbij ze schade hebben toegebracht. Doelstellingen: – Korte termijn doel: Conflicten, die zich voordoen binnen het domein ‘vrije tijd van kinderen en jongeren’, op een herstelgerichte wijze oplossen. – Langetermijn doel: – Mentaliteitswijziging bij de wijkbewoners nastreven = bewustmaking dat ze zelf een rol kunnen en moeten spelen. – Via deze aanpak werken aan de sociale binden en vaardigheden van de jongeren. Realisaties: – Er is een draaiboek uitgewerkt om deze methode toe te passen. – Op basis van de ervaringen is een cursus uitgewerkt om de veldwerkers te vormen. Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

18 Riemst Thema: Lummelhoeken Hanggedrag kanaliseren door de jongeren ‘lummelhoeken’ aan te bieden. Doelgroep: Het project richt zich zowel naar de niet georganiseerde jongeren als naar de buurtbewoners. Doelstellingen: – Creëren van respect tussen de jongeren, de buurtbewoners en de gemeentelijke overheid. – Ter beschikking stellen van een ‘eigen’ plek waar jongeren elkaar kunnen vinden. – Jongeren en buurtbewoners bewegen tot het neleven van de regelgeving. Realisaties: – Op drie plaatsen zijn lummelhoeken opgericht. – Er is een aantoonbare vermindering van de overlast en toename van het respect tussen jongeren en de buurtbewoners. – Jongeren zijn gemotiveerd tot het zelf opnemen van verantwoordelijkheden en nemen nu zelf initiatieven waarbij ze de ondersteuning en facilitering door het gemeentebestuur vragen. – Politiek draagvlak is in dit project zeer duidelijk en positief nadrukkelijk aanwezig. – Er is een duidelijk engagement om het project te verbreden en te verdiepen. Hiervoor is een strategische stuurgroep en operationele werkgroep opgericht. Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

19 Overheid met een visie en grote luisterbereidheid… Begon kleinschalig… Vertrekt van (kleine) successen… Maken gebruik van ‘de kleren van de keizer’… Professionals met daadkracht … Samenwerkingsbereidheid bij de partners… Het project ‘genereert energie’… Riemst Waarom blijkt het project succesvol? Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

20 Conclusies Evaluatie op basis van de uitgangspunten: Burgers ernstig nemen en naar hen luisteren. Het ene onveiligheidsfenomeen is het andere niet. Een ongelijke georgrafische spreiding vraag om een aanpak op maat. Onveiligheid is ieders zaak, ook ieders taak. Een algemeen maatschappelijk verschijnsel en een fundamenteel recht voor iedereen. √ vrij goed gerealiseerd  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

21 Kritieke succesfactoren: Duidelijk afgebakende visie over veiligheid- en leefbaarheid bij zowel politiek, ambtelijke diensten en politiediensten. Wil om het politieke discours om te zetten in een streven naar een integrale en geïntegreerde benadering van het veiligheids- en leefbaarheidsbeleid.. Besef bij alle actoren dat deze problematiek niet alleen door de overheid / politie moet aangepakt worden. Aanwezigheid van een regisseur met daadkracht. Mogelijkheid tot het doorbreken van ‘schutten’ tussen de verschillende diensten. Aanwezigheid van de noodzakelijke middelen (mensen, materieel, materiaal en geld). Borging van de kennis, zodat wegvallen van de ‘dragers’ van het project niet hypotheceren. Ondersteuning door externe specialisten. Conclusies Leo Eestermans, beleidsadviseur  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen

22 Bezin eer je begint! Zorg eerst voor een gedragen visie over het opzet van een veiligheids- en leefbaarheidsproject! Luister naar alle actoren! Denk ‘outside-in’ in plaats van ‘inside-out’ Zorg voor draagvlak! Duidt een regisseur aan met een duidelijk mandaat en met daadkracht! Werk met een duidelijk plan, waarbij doelen meetbaar zijn! Het kernwoord is COMMUNICATIE! Mislukken is geen schande, niet beginnen is een enorm verlies! Leerpunten en aanbevelingen Kerngedacht: D O E N !  Karakteristieken van de projecten  Projecten in een oogopslag  Conclusies  Aanbevelingen Leo Eestermans, beleidsadviseur

23 Wil je meer weten ? Het boekje ‘Burgers en veiligheid – samen de leefbaarheid en veiligheid in de buurt verhogen’ bevat: Beschrijving van de proeftuinen; 12 sleutelvragen en (uiteraard) antwoorden; 10 gebruikte methoden en technieken; 28 aanbevelingen. Agir ensemble sur le sentiment d’insécurité www.urbansecurity.be Belgisch Forum voor Preventie en Veiligheid in de steden. Website VVSG: www.vvsg.be/veiligheid www.vvsg.be/veiligheid Mijn website: www.eestermans.be met een onderdeel ‘participatiebeleid’. www.eestermans.be Leo Eestermans, beleidsadviseur