15-Jul-16 | 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel?

Presentatie over: "15-Jul-16 | 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel?"— Transcript van de presentatie:

1 15-Jul-16 | 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg Email: bernard.van.den.berg@rug.nl

2 Achtergrond De gereedschapskist van de gezondheidseconoom voor artsen in een notendop Nadruk op medische zorg  Prikkels voor zorgaanbieders  Prikkels voor zorgvragers Samenstelling van het basispakket buiten beschouwing 15-Jul-16 | 2

3 Zorguitgaven als percentage BBP (OECD, 2013) 15-Jul-16 | 3

4 Zorguitgaven per sector (RIVM, 2011) 15-Jul-16 | 4 Sector Absoluut in miljoen euro Ziekenhuiszorg & medisch specialistische zorg24.077 Ouderenzorg16.396 Welzijnszorg10.352 Genees & hulpmiddelen, lichaamsmaterialen9.040 Eerstelijnszorg8.537 Gehandicaptenzorg7.584 Geestelijke gezondheidszorg5.665 Totaal89.381

5 Evolutie van zorgsystemen Vrije markt: ongelijke toegang tot zorg Organiseren van gelijke toegang tot zorg via publieke financiering Kostenbeheersing via lapmiddelen zoals budgetten Introduceren van prikkels tot doelmatigheid 15-Jul-16 | 5 (Cutler, 2002)

6 Evolutie van het Nederlandse zorgsysteem Ziekenfondsen: toegang tot zorg voor mensen met laag inkomen (<30.000 euro) Gevolgen kostenbeheersing:  Tweedeling: ziekenfonds versus particulier  Regionale verschillen  Wachtlijsten (rechtszaken)  Bedrijvenpoli discussie  Algehele ontevredenheid 15-Jul-16 | 6

7 Waarom gereguleerde concurrentie? Kostenbeheersing onvoldoende prikkels voor zorgaanbieders tot:  Kwaliteitsverbetering  Doelmatigheid  Maatwerk: afstemming zorg op individuele vraag Prikkels tot kostenbeheersing van vrager (niet effectief)  Eigen bijdrage  Eigen risico Aanbod-geïnduceerde vraag 15-Jul-16 | 7

8 Waarom gereguleerde concurrentie? Aanbod-geïnduceerde vraag Ongelijkheid in informatie tussen arts en consument (informatie asymmetrie) Financiële en niet-financiële prikkels om zorgvraag consument te beïnvloeden Aanbod-geïnduceerde vraag  Meer/minder vraag dan in geval consument zelfde informatie had gehad dan de arts  Onnodig zorggebruik 15-Jul-16 | 8

9 Wat is gereguleerde concurrentie? De intuïtie Een derde partij versterkt de relatief zwakke marktpositie van de consumenten op de zorgmarkt (Enthoven, 1978) Voorbeelden derde partij:  Zorgverzekeraar  Regionale zorginkopers (provincie)  Patiëntenvereniging  Clinical commissioning groups 15-Jul-16 | 9

10 Wat is gereguleerde concurrentie? Voordelen Voordelen collectief zorg inkopen namens consumenten door concurrerende verzekeraars  Stijging marktmacht consumenten  Verkleinen van informatie ongelijkheid tussen aanbieder en vrager  Investeren in kennis en expertise die noodzakelijk is om informatie ongelijkheid te verkleinen 15-Jul-16 | 10

11 11 Zorgverzekeraars Zorgverlenings- markt Zorgverzekerings- markt Zorginkoopmarkt Source: Lapré et al.., 2001 Wat is gereguleerde concurrentie? De markten Zorgaanbieders Consumenten (Schut & Rutten, 2001)

12 Perverse prikkels: Selectie Vrije zorgverzekeringsmarkt  Verzekeraar: risicoselectie  Consument: averechtse selectie Zorginkoopmarkt: risicoselectie door zorgaanbieders 15-Jul-16 | 12

13 Maatregelen selectie zorgverzekeringsmarkt Consument: verzekeringsplicht Zorgverzekeraar:  Acceptatieplicht  Nominale premie (verbod op premiedifferentiatie) Risicoverevening 15-Jul-16 | 13

14 Zorgkosten per inwoner (5,354 euro): naar leeftijd en geslacht (RIVM, 2011) 15-Jul-16 | 14

15 Risicoverevening Compensatie via het Zorgverzekeringsfonds (Zorgverzekeringswet) Compensatie voor verschillen in:  Leeftijd  Geslacht  Gezondheid Geen compensatie voor verschillen in:  Aanbod-geïnduceerde vraag  Inefficiënties 15-Jul-16 | 15

16 Andere regulering Gelijk basispakket voor iedereen  Jaarlijks advies van het Zorginstituut  Verzekeraar mag geen minimaal pakket aanbieden Prijsonderhandelingen (B-segment) Jaarlijkse keuze zorgverzekering Eigen risico  Verplicht  Vrijwillig Zorgtoeslag lagere inkomens Aanvullende verzekeringen: vrije markt Toezicht marktconcentratie: Nederlandse Zorgautoriteit 15-Jul-16 | 16

17 Functioneert het Nederlandse systeem volgens verwachting? Variatie in jaarlijkse percentage van wisselaars zorgverzekering Lagere uitvoeringskosten zorgverzekeraars Premies soms lager dan de normpremie van het ministerie van VWS Fusies:  Zorgverzekeraars  Zorgaanbieders Kwaliteit: Waarom gaat ontwikkeling valide informatie over kwaliteit zo langzaam? 15-Jul-16 | 17

18 Samenvatting Nederlandse gezondheidszorg is relatief duur Aanbod-geïnduceerde vraag belangrijker dan prikkels voor zorgvragers De kern van het Nederlandse systeem is collectieve zorginkoop namens consumenten  Tegengaan aanbod-geïnduceerde  Prikkels tot doelmatigheid  Prikkels tot maatwerk  Investeren in kennis en kwaliteitsverbetering Kan het systeem volgens verwachting functioneren zonder valide kwaliteitsinformatie? 15-Jul-16 | 18

19 Discussie 15-Jul-16 | 19