Cultuur als motor voor een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid.

Presentatie over: "Cultuur als motor voor een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid."— Transcript van de presentatie:

1

2 Cultuur als motor voor een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid

3 Historiek atelier eco-cultuur Lente 2010 : samenstelling atelier ter voorbereiding van het Cultuurforum 2010 - Representatie van de brede cultuursector - Visietekst + doorbraken en acties - Permanent sectorieel overlegorgaan Lente 2011 : voortzetting atelier en gedeeltelijke hersamenstelling - Ontwikkeling tot ‘transitienetwerk cultuur’ - Ondersteuning door DAR-Duurzame Ontwikkeling Leuven 21 november : Van denken naar Doen

4 Van eco-cultuur naar cultuur & duurzaamheid Natuur vs Cultuur - Purisme vs verlicht antropocentrisme - Biocentrisme vs cultuurcentrisme - Duurzaamheid vereist een complex en systemisch perspectief op de relatie natuur-cultuur Onze Westerse cultuur bepleit al eeuwen een fundamenteel onderscheid tussen mens en natuur. Wij mensen zijn de ‘uitzonderlijke organismen’ omdat wij denken ons eigen lot te kunnen sturen. Dat wordt door de ecologische crisis echter fundamenteel in vraag gesteld. We staan dus voor een periode waarin we onze grenzen moeten erkennen, en van daaruit de inbedding van wat wij tot ónze natuur hebben gemaakt (cultuur) in ‘dé natuur’ (ecologie) moeten herzien. CULTURE AND NATURE ARE CO-CONSTRUCTING EACHOTHER

5 Van eco-cultuur naar cultuur & duurzaamheid De culturele dimensie van duurzaamheid - Complex systeem waarbij de absolute natuur en de dienstbare natuur met elkaar worden verbonden - Discursief speelveld & dialogisch domein - Een politieke kwestie en geen wetenschappelijk concept - Utopische spirit om technocratische oppervlakkigheid te vermijden Deze eigenschappen maken van duurzaamheid een cultureel fenomeen, een fenomeen waarbij het gesprek over een gedeelde visie, een gedeeld wereldbeeld centraal staat. THE LAST HUNDRED YEARS HAVE DEMONSTRATED EMPIRICALLY THAT IF AN ORGANISM OR AGGREGATE OF ORGANISMS SETS TO WORK WITH A FOCUS ON ITS OWN SURVIVAL AND THINKS THAT THAT IS THE WAY TO SELECT ITS ADAPTIVE MOVES, ITS 'PROGRESS' ENDS UP WITH A DESTROYED ENVIRONMENT. IF THE ORGANISM ENDS UP DESTROYING ITS ENVIRONMENT, IT HAS IN FACT DESTROYED ITSELF. THE DARWINIAN PARADIGM

6 Van eco-cultuur naar cultuur & duurzaamheid Cultuur als motor voor een duurzaamheidstransitie -Cultuur NIET als vierde peiler van duurzaamheid (naast sociale rechtvaardigheid, ecologische integriteit en economisch welzijn) maar als onderliggende, transversale dimensie -Technologisch en economisch efficiëntiedenken in naam van de urgentie zit vaak een grondige bevraging van het systeem in de weg. -Systeembevraging vereist historisch bewustzijn, verbeelding en zin voor experiment zodat nieuwe betekenissen kunnen ontstaan. - Een culturele component binnen transitieprocessen is noodzakelijk om een trendbreuk te initiëren en om nieuwe invullingen te geven aan het ‘goede leven’. REPLACING OLD SYSTEMS MEANS REPLACING OLD MEANINGS

7 Opdrachten voor de culturele sector Drie ruimtes, drie functies -Publiek-dialogische ruimte / antagonistische functie -Leer- en ervaringsruimte / emancipatorische functie -Verbeeldingsruimte / onderzoeksfunctie

8 Opdrachten voor de culturele sector PUBLIEK-DIALOGISCHE RUIMTE -Duurzaamheid is geen vast omlijnd begrip waarover consensus bestaat -Steeds opnieuw hercontextualiseren -Permanente publieke dialoog noodzakelijk -Nieuwe publieke ruimtes creëren -Nieuwe verbindingen creëren (fragmentatie tegengaan) -tussen burgers -tussen burger en overheid -tussen maatschappelijke sectoren -Mobiliserend potentieel van de sector maximaliseren DE SOCIO-ECOLOGISCHE CRISIS KAN NIET GEREDUCEERD WORDEN TOT EEN INDIVIDUEEL GEDRAGSPROBLEEM MAAR MOET DRINGEND GEHERPOLITISEERD WORDEN

9 Opdrachten voor de culturele sector LEER- EN ERVARINGSRUIMTE -Meer en relevante kennis opdoen -Eerstelijns kennis: natuurkundige kennis -Dieperliggende kennis: grondoorzaken van de systeemcrisis en mogelijke alternatieven -Alternatieve leerruimtes / anders leren -Niet enkel analytisch ook zintuigelijk (lichaam, ervaring, intuïtie, …) -Niet alleen individueel maar ook sociaal en collectief leren -Gefragmenteerde en gespecialiseerde kennis herverbinden -Bijzondere aandacht voor kansengroepen -Leerruimtes in lokaal én bovenlokaal perspectief THE SIMPLE IS BUT AN ARBITRARY MOMENT OF ABSTRACTION TORN FROM COMPLEXITY

10 Opdrachten voor de culturele sector RUIMTE VOOR VERBEELDING Vanuit welke visie op de wereld, de mens en het leven willen we een veerkrachtige maatschappij ontwikkelen? - Zoektocht naar een gedeelde horizon die betekenis verleent, die het bedenken en uitproberen van nieuwe ideeën, levensstijlen en handelingsperspectieven begeleidt. - Absolute verbeelding: vrijheid claimen en experimenteren, plaats inruimen voor kritiek en provocatie, heterogeniteit omarmen en het onmogelijke willen (utopische dimensie) -autonome kunst als vrijruimte, als verbeeldingslaboratorium -autonomie in verbondenheid IMAGINATION IS AT THE ACTIVE AND ORGANIZATIONAL HEART OF SOCIAL AND POLITICAL REALITY

11 Doorbraken Doorbraak 1 In 2020 is en werkt de culturele sector C02-bewust en draagt ze dat C02-bewustzijn met overtuiging uit Doorbraak 2 In 2020 is uitwisseling en samenwerking tussen de verschillende subsectoren binnen de brede culturele sector de basis voor culturele acties en activiteiten rond transitie naar rechtvaardige duurzaamheid Doorbraak 3 In 2020 zijn structurele verbindingen met andere sectoren (wetenschappelijke sector, economische sector,...) een feit in de vorm van performante transversale netwerken.

12 Doorbraak 1 In 2020 is en werkt de culturele sector C02-bewust en draagt ze dat C02-bewustzijn met overtuiging uit Actie 1: In eigen huis - audit/kennis/actie Actie 2: Het verduurzamen van de eigen praktijk publiek maken Actie 3: Overheidsinstrumentarium ontwikkelen m.b.t. infrastructuur Actie 4: Organisaties die, naast het verduurzamen van hun eigen praktijk, ook via andere, inhoudelijke initiatieven werken aan bewustmaking in de civiele maatschappij worden als good practices extra in de verf gezet en ondersteund.

13 Doorbraak 2 In 2020 is uitwisseling en samenwerking tussen de verschillende subsectoren binnen de brede culturele sector de basis voor culturele acties en activiteiten rond transitie naar rechtvaardige duurzaamheid Actie 1: Het installeren van een permanent sectorieel overlegorgaan inzake transitie naar rechtvaardige duurzaamheid. Actie 2: De culturele sector zet transitie naar rechtvaardige duurzaamheid op de agenda van haar eigen bestaande overlegstructuren.

14 Doorbraak 3 In 2020 zijn structurele verbindingen met andere sectoren (wetenschappelijke sector, economische sector,...) een feit in de vorm van performante transversale netwerken. Actie 1: Op beleidsniveau is een homogene groep rond duurzaamheid actief. Actie 2: De culturele sector neemt deel aan bestaande en nieuwe transitiearena’s en transitieinitiatieven. - Pre-transitie Landbouw & Voeding - Transitienetwerk Middenveld - Leuven Klimaat Neutraal

15