4 juni 2015 Moana COLANERI Sean VAN GINDERDEUREN Legal training Content Marketing Bureaus

2 Inhoud DEEL I: Content: In welke mate ben ik eigenaar? I.Auteursrechten II.Portretrecht III.Concrete toepassingen IV.Contracten – TIPS DEEL II: Online behavioral advertising – juridische issues I.Welke data mag verzameld, gestuurd of opgeslagen worden (direct marketing, databanken etc.) II.Het belang van een privacy policy III.Consumenten tracken: impliciete of expliciete toestemming?

DEEL I: Content: in welke mate ben ik eigenaar?

a) Wat wordt er beschermd door het auteursrecht? b) Wie is titularis? c) Wat houdt de auteursrechtelijke bescherming in? d) Enkele uitzonderingen: rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? e) Wat met sociale media? I. Auteursrechten Koan Lorenz 4

a) Wat wordt er beschermd door het auteursrecht? Koan Lorenz 5 Wanneer is een werk « auteursrechtelijk beschermd » ?  GEEN WETTELIJKE DEFINITIE: alle soorten van werken uit het literaire, wetenschappelijke en artistieke domein, ongeacht de aard of vorm, zoals: boeken, brochures, geschreven materiaal, conferenties, dramatische werken, musicals, choreografische werken enz.  GEEN VORMVOORSCHRIFTEN, aan te raden is een I-DEPOT om een vaste datum te verkrijgen

 “Elk werk dat oorspronkelijk is en in een bepaalde vorm is gegoten wordt door het auteursrecht beschermd”: o «Werk»: elke creatie die niet louter technisch is o «Vorm»: Een materialisatie die door de zintuigen kan worden gevat o «Oorspronkelijk»: persoonlijkheid auteur zo sterk aanwezig dat werk vrucht moet zijn van zijn intellectuele inspanningen; dus een zekere originaliteit ! Een idee op zich is niet beschermbaar a) Wat wordt er beschermd door het auteursrecht? Koan Lorenz 6

7  SOFTWARE  SLOGAN  MUZIEK  RADIO-, TV-, CINEMASPOTS  PACKAGING  AFFICHE, TEKENING, LOGO…  FOTO  CATALOGUS, ETIKETTEN  PRODUCTVORM  WEBSITE  DATABANK  PERSONNAGE  … Ruime beschermingsomvang a) Wat wordt er beschermd door het auteursrecht?

b) Wie is titularis? Koan Lorenz 8 De auteur is de natuurlijke persoon die het werk daadwerkelijk tot stand heeft gebracht. Het auteursrecht vloeit immers voort uit de intellectuele schepping die alleen door de mens kan worden verricht.

c) Wat houdt de auteursrechtelijke bescherming in? 9 TITULARIS Graficus Copywriter Ontwikkelaar Fotograaf Componist Journalist Architect Stylist … VERMOGENSRECHTEN 1.REPRODUCTIERECHT Adaptatie Vertaling verhuur & uitlening 2.RECHT VAN MEDEDELING AAN HET PUBLIEK 3.DISTRIBUTIERECHT 4.VOLGRECHT MORELE RECHTEN 1.DIVULGATIERECHT 2.VADERSCHAPSRECHT 3.INTEGRITEITSRECHT 70 JAAR tot na de dood van de auteur AUTEURSRECHTEN (Boek XI. art. 165 WER)

10 TITULARISSEN 1.Uitvoerende kunstenaars : Acteur, muzikant, zanger, danser... 2.Producenten van fonogrammen en films 3.Omroeporganisaties (TV) VERMOGENSRECHTEN 1.REPRODUCTIERECHT 2.RECHT VAN MEDEDELING AAN HET PUBLIEK 3.DISTRIBUTIERECHT MORELE RECHTEN 1.VADERSCHAPSRECHT 2.INTEGRITEITSRECHT NABURIGE RECHTEN (Boek XI. Hoofdstuk 3 WER) van 50 naar 70 JAAR sinds (vanaf de eerste uitvoering/vastlegging/uitzending) c) Wat houdt de auteursrechtelijke bescherming in?

1. d) Enkele uitzonderingen: rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 1. Citaatrecht? 2.Karikatuur, parodie of pastiche? 3.Recht op vrije meningsuiting? 4.Open content – en open source licenties? 5.Hyperlinks? Koan Lorenz 11

Citaatrecht (art. XI.189§1 WER)  cumulatieve voorwaarden:  enkel uit werken die op geoorloofde wijze openbaar zijn gemaakt  het citeren moet geschieden overeenkomstig de eerlijke beroepsgebruiken (hangt af van geval tot geval)  met welbepaalde doeleinden: met het oog op kritiek, polemiek, recensie, onderwijs of in het kader van wetenschappelijke werkzaamheden  bronvermelding en aanduiding van de naam van de auteur is verplicht, tenzij dit niet mogelijk blijkt  niet mogelijk als exceptie in het kader van reclame d) Rechtmatig gebruik van beschermd content van derden? 12

Karikatuur, parodie, patische (art. XI °WER) Zelden aanvaard als exceptie. Cumulatieve voorwaarden ontwikkeld in Belgische rechtspraak. Er is sprake van een parodie indien:  het werk getuigt van een eigen oorspronkelijkheid (i.e. is origineel)  het een vorm van kritiek bevat op het originele werk  het een humoristisch of ironisch karakter heeft  het geen verwarring met het oorspronkelijk werk/auteur veroorzaakt  het niet hoofdzakelijk of louter is gecreëerd met een commercieel doel  het niet hoofdzakelijk of louter is gecreëerd met de intentie om schade toe te brengen aan het originele werk of de auteur ervan Ultieme bovengrens = morele recht op integriteit van de auteur d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 13

H.v.J. 3 september 2014, Johan Deckmyn-Vrijheidsfonds/Vandersteen, C-201/13  verruiming van het parodiebegrip De wezenlijke kenmerken van een parodie bestaan erin dat:  een bestaand werk wordt nagebootst doch met duidelijke verschillen met het bestaande werk, en  aan humor wordt gedaan of de spot wordt gedreven, maar  het begrip „parodie" dient niet een ander, eigen oorspronkelijk karakter te vertonen dan louter duidelijke verschillen met het geparodieerde oorspronkelijke werk, redelijkerwijze aan een andere persoon dan de auteur van het oorspronkelijke werk zelf te kunnen worden toegeschreven, betrekking te hebben op het oorspronkelijke werk zelf of de bron van het geparodieerde werk te vermelden.  een rechtvaardig evenwicht in acht moet worden genomen tussen, enerzijds, de belangen en rechten van auteur en, anderzijds, de vrije meningsuiting van de gebruiker van een beschermd werk die zich op de parodie-exceptie beroept. d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 14

Auteursrechtelijke bescherming vs. Vrijheid van meningsuiting (art. 10 EVRM) d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? Vrijheid van meningsuiting? 15

Open content – en open source licenties? Bekendste toepassing: Creative Commons – licenties  6 standaardlicenties Naamsvermelding (BY) Naamsvermelding (BY) Niet commercieel (NC) Gelijk delen (SA) Naamsvermelding (BY) Naamsvermelding (BY) Gelijk delen (SA) Geen bewerkingen (ND) Naamsvermelding (BY) Niet commercieel (NC) Naamsvermelding (BY) Niet commercieel (NC) Geen bewerkingen (ND) 16 d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden?

Open content – en open source licenties?  Geldigheid van Creative Commons – licenties uitdrukkelijk erkend in rechtspraak: Rb. Nijvel 26 oktober 2010, AM 2011, afl. 4-5, 533  Kunnen praktisch alternatief zijn voor licentie-overeenkomsten d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 17

Hyperlinks? H.v.J. 13 februari 2014, C-466/12, Svensson/Retriever: « 1) Artikel 3, lid 1, van richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij moet aldus worden uitgelegd dat het plaatsen op een website van aanklikbare links naar werken die op een andere website vrij beschikbaar zijn, geen handeling bestaande in een mededeling aan het publiek vormt. 2) Artikel 3, lid 1, van richtlijn 2001/29 moet aldus worden uitgelegd dat het eraan in de weg staat dat een lidstaat een ruimere bescherming kan bieden aan de houders van een auteursrecht door te bepalen dat het begrip mededeling aan het publiek een groter aantal handelingen omvat dan die waarop deze bepaling betrekking heeft. » geen toestemming vereist van auteursrechthebbenden d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 18

Hyperlinks? H.v.J. 21 oktober 2014, C-348/13, BestWater International GmbH/Mebes- Potsch: « Le seul fait qu’une œuvre protégée, librement disponible sur un site Internet, est insérée sur un autre site Internet au moyen d’un lien utilisant la technique de la «transclusion» («framing»), telle que celle utilisée dans l’affaire au principal, ne peut pas être qualifié de «communication au public», au sens de l’article 3, paragraphe 1, de la directive 2001/29/CE du Parlement européen et du Conseil, du 22 mai 2001, sur l’harmonisation de certains aspects du droit d’auteur et des droits voisins dans la société de l’information, dans la mesure où l’œuvre en cause n’est ni transmise à un public nouveau ni communiquée suivant un mode technique spécifique, différent de celui de la communication d’origine. » geen toestemming vereist van auteursrechthebbenden d) Rechtmatig gebruik van beschermde content van derden? 19

e) Wat met sociale media? 1.Blijf ik de auteursrechthebbende wanneer ik content (bv. een foto) upload op Facebook, Twitter of andere SNS? 2.Mogen derden mijn beschermde content zomaar verspreiden via de desbetreffende SNS of diezelfde content gebruiken in andere media?

1.Blijf ik de auteursrechthebbende wanneer ik content (bv. een foto) upload op Facebook, Twitter of andere SNS? Algemene voorwaarden van SNS voorzien gewoonlijk dat: i.de content eigendom blijft van de gebruiker ii.er een kosteloze, onbezwaarde, wereldwijde sublicentieerbare, niet-exclusieve licentie wordt toegekend aan de SNS

2.Mogen derden mijn beschermde content zomaar verspreiden via de desbetreffende SNS of diezelfde content gebruiken in andere media?  Verspreiding via desbetreffende SNS: afhankelijk van het type SNS en/of de account’s (privacy) instellingen  Verspreiding via andere media: U.S. District Court Southern District of New York, 14 januari 2013, Agence France Presse v. Daniel Morel and Getty Images, 10 Civ (AIJN)

a) Wie is titularis van het recht op afbeelding? b) Omvang bescherming? c) Op welke afbeelding is het recht op afbeelding van toepassing? d) Hoe hieromtrent contracteren? II. Portretrecht (Recht op afbeelding) Koan Lorenz 23

24 TITULARIS? Geportretteerde (fysieke persoon) Wat in geval van overlijden? Geen overdracht van persoonlijkheidsrecht wel een eigen persoonlijkheidsrecht in hoofde van de nabestaanden (≠ erfgenamen) = bescherming van de nagedachtenis van de overledene  tot 20 jaar na overlijden van de geportretteerde PORTRETRECHTEN (Boek XI. art. 174 WER) Keira Knightley, Coco Mademoiselle ad; © Chanel a) Wie is titularis? Audrey Hepburn, Chanel N°5 ad; © Chanel

b) Omvang van de bescherming?  Bescherming van de beeltenis of het beeld van een persoon (gezicht of lichaamsdelen)  Ook uiterlijke gedragingen worden beschermd (≠ karaktertrekken of innerlijke kenmerken)  Stem/naam?: behoren niet tot de beeltenis maar beschermd door een afzonderlijk persoonlijkheidsrecht  De afbeelding van een afbeelding (bv. foto van een tekening van persoon, televisieuitzending die foto weergeeft, …); eveneens de afbeelding van een scènebeeld (acteur op het toneel of in de film)  Niet betrekking op zaken (bv. huis, dier, nummerplaat van wagen, …)  wel eventueel andere rechten van toepassing (recht op eer en goede naam, recht op eerbiediging van het privé-leven, privacywet, auteursrechten,…) 25

c) Op welke afbeelding is het recht op afbeelding van toepassing?  het gaat om de weergave van de beeltenis van de persoon d.m.v. beeldende technieken, mimiek, vermomming of nabootsing die vastgelegd is op materiële of immateriële wijze;  afgebeelde persoon moet herkenbaar zijn 26

d) Hoe hieromtrent contracteren? Niet voldoende om bv. de auteursrechten op een foto te bekomen maar eveneens toestemming van de afgebeelde persoon -een vrije wilsuiting -zeker en ondubbelzinnig -geen vormvoorwaarden -specifiek karakter 27

d) Hoe hieromtrent contracteren? TIPS m.b.t. een vrijgaveverklaring/overeenkomst tot overdracht van portrecht: -duur overdracht -territorium -doeleinden/exploitatievormen -vergoeding 28

III. Concrete toepassingen 1.Mogen wij in een radiospot Donald Muylle van DOVY keukens parodiëren en gebruik maken van de slogan “...al 30 jaar maak ik de laagste prijsgarantie alsof het voor mezelf zou zijn” ? 2.Mogen wij historische en mythische feiten gebruiken in een B2B campagne in België? De beelden van de campagne zullen een interpretatie uitmaken van bestaande artwork en er zullen bepaalde aanpassingen gebeuren t.a.v. het originele werk: -herinterpretatie van een beeld uit een online game (Gladiator en het paard van Troje) -herinterpretatie van een schilderij van Gustaaf Wappers ( ) (revolutie) -herinterpretatie van een schilderij (Laatste avondmaal) 3.Mogen wij een logo ontwikkelen dat associaties oproept met het logo van Campbell’soep? 4.Mogen de termen « like », « share », « follow », « pin-it » gebruikt worden in een print en TV campagne?

III. Concrete toepassingen 5. Mogen wij printadvertenties ontwikkelen waarin platen/CD hoezen hernomen worden maar een beetje aangepast? Mogen titels van liedjes gebruikt worden? 6. Mogen volgende figuren in een campagne worden afgebeeld (geen reproductie – slechts suggestie/look-alike): o Batman/Batmobile o Marilyn Monroe o B.A. (A-Team) o Formule 1-piloot 7. In welke mate mogen wij bekende personen linken aan een merk? 8. Campagnes in het kader van WK, EK, Olympische Spelen: voorzichtigheid geboden!

IV. Contracten - TIPS A. DE PRINCIPES  Materiële eigendom ≠ Intellectuele eigendom  Titularis van de rechten = de auteur, natuurlijke persoon  Reclame = het resultaat van een samenwerking tussen verschillende partijen B. DE WET VAN 30 JUNI 1994 BETREFFENDE HET AUTEURSRECHT VERVANGEN DOOR BOEK XI. TITEL 5 WETBOEK ECONOMISCH RECHT  overdracht van rechten schriftelijk bewijzen  restrictieve interpretatie

BUREAU ADVERTEERDER PRODUCENT Fotograaf Ontwikkelaar Auteur-componist Vertolkers Figuranten Titularissen van bestaande werken... Waar bevinden zich de rechten?

IV. Contracten - TIPS  HYPOTHESE 1: er is geen schriftelijke overeenkomst tussen partijen  HYPOTHESE 2: er is wel een schriftelijke overeenkomst tussen partijen

HYPOTHESE I: geen schriftelijke overeenkomst Geen AV overgemaakt door één van de partijen?  geen vermoeden van overdracht van IER; dient schriftelijk te worden bewezen t.a.v. de auteur (check ook correspondentie of andere documenten) AV wel overgemaakt? (bv. bij de offerte, bestelbon, factuur, …) AV = tegenstelbaar op voorwaarde dat: 1.Daadwerkelijke kennisname of redelijkerwijze kennis had kunnen nemen 2.Uitdrukkelijke of stilzwijgende aanvaarding ! Zorg – in de mate van het mogelijke - dat er eigen AV van toepassing zijn (bv. niet die van adverteerder en/of dienstverleners) ! Controleer steeds bepalingen m.b.t. IER en garanties/aansprakelijkheid hieromtrent

HYPOTHESE II: wel schriftelijke overeenkomst OPTIES m.b.t. IER: 1.overdracht van (vermogens)rechten 2.toekenning gebruikslicentie voor de (vermogens)rechten  preciseer telkens de duur, het territorium en de exploitatiewijzen waarvoor de rechten worden overgedragen of in licentie worden gegeven ! Mogelijk om tijdelijke overdracht te voorzien of gebruikslicentie en nadien het geheel of deel van de rechten te verkopen (vrije onderhandelingen maar er zijn bepaalde gebruiken)

Bedankt voor jullie aandacht Moana COLANERI: Sean VAN GINDERDEUREN: 36

Brussels Office Boulevard du Souverain 100 Vorstlaan B-1170 Brussels T: F: Paris Office 47 rue de Monceau FR Paris T: F: Bishkek Office 209-A Tynystanov Street Bishkek Kyrgyz Republic T.: F.: Geneva Office Rue du Rhone 144th Floor CH-1204 Geneva T.: F.: