Leeswijzer bij de bijlagen In deze bijlagen bij het NVZ-strategiedocument Zorg voor 2020 zijn de belangrijkste grafieken en brondocumenten voor u geselecteerd. Deze vormen de basis van het strategiedocument en zijn daar een waardevolle aanvulling op. U vindt de grafieken ook op onze website: De verschillende sheets zijn afzonderlijk te downloaden ten behoeve van eigen presentaties. De grafieken worden op de site tevens regelmatig geactualiseerd.

9. Van baan naar loopbaan

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant): Afname beroepsbevolking Bron: CBS Tussen 2007 en 2040 zal de potentiële beroepsbevolking naar verwachting afnemen van 10 naar 9 miljoen. Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid, RIVM

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant): Toename beroep op mantelzorg Zorgverplichtingen zijn de meest genoemde reden om in deeltijd te werken of om de arbeidsduur te reduceren. Steeds meer mensen verlenen (mantel)zorg. Het aandeel werkenden dat (mantel)zorg verleende, nam in de periode toe van 13% tot 17%. In de ziekenhuis- zorg en welzijnssector combineren 1 op de 4 werknemers werk met mantelzorg. Bron: Aanbod van Arbeid 2014, Arbeidsdeelname, flexibilisering en duurzame inzetbaarheid, Sociaal Cultureel Planbureau, februari

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant): Ontwikkeling robotisering Bron: CBS / Jan Brooijmans Het beroepsniveau in Nederland verandert gestaag naar een steeds hoger niveau. In 15 jaar tijd is het aantal hoog niveau-beroepen met 5% gestegen naar 32%. Het belang van het hoge beroepsniveau is nu groter dan van het lage beroepsniveau. Er komen altijd weer nieuwe banen, natuurlijk, maar dan vooral aan de onderkant en aan de top van de arbeidsmarkt. De komst van robots bedreigt vooral het werk van de middenklasse. Middelbare beroepen Hogere beroepen Lagere beroepen 20% 40% 30% ‘96‘97‘98‘99‘00‘01‘02‘03‘04‘05‘06‘07‘08‘09‘10‘11 5

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant): Ontstaan van langere loopbanen/pensioenleeftijd stijgt De arbeidsparticipatie van de leeftijdsgroep van 20 tot 65 jaar stijgt van 75% in 2007 naar 77% in 2015 en 78% in Vrouwen en ouderen leveren daarbij een aanzienlijke bijdrage. Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid, RIVM

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant): Ontstaan van langere loopbanen/pensioenleeftijd stijgt 7

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (aanbodkant ): Ontwikkeling naar flexibelere arbeidsrelaties Bron: Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt, Focus op flexibilisering, TNO Innovation for Life, Centraal Bureau voor de Statistiek,

Ontwikkelingen in relatie tot de werkinhoud (vraagkant): Leven lang leren Leren is al lang niet meer iets wat beperkt blijft tot de schoolbanken van het initieel onderwijs. Leren blijft zelfs niet beperkt tot de schoolbanken. Post-initiële scholing, informeel en non-formeel leren zijn voor het vaardigheidsniveau van de beroepsbevolking van groot belang. Het vermogen om jezelf te blijven ontwikkelen is cruciaal op de arbeidsmarkt. Bron: Brief aan Platform Onderwijs2032, SER, Den Haag 30 juni

Ontwikkelingen in relatie tot de werkinhoud (vraagkant): Verdere ontwikkeling taakherschikking/functiedifferentiatie 10 Groei van het aantal geregistreerde verpleegkundig specialisten per specialisme van 2009 tot en met 2014 Bron: registratiecommissie Specialismen Verpleegkundige Jaarverslag 2014 Groei van het aantal geregistreerde verpleegkundig specialisten per specialisme van 2009 tot en met 2014