Stromingen in de psychologie Hoorcollege 5 Jennifer de Vries-Aydogdu vrije@hr.nl med.hr.nl/vrije

Programma vandaag Terugblik vorige week: Humanistische psychologie Hoofdstuk 5: Cognitieve psychologie

Terugblik Humanistische psychologie Abraham Maslow: behoeftepiramide Carl Rogers: - 1e periode: non-directieve periode - 2e periode: client-centered - 3e periode: person-centered Gendlin

Ontstaan Reactie op behaviorisme Veroorzaakt door maatschappelijke ontwikkelingen (Tweede Wereldoorlog, uitvinding computer en taalkunde)

Mensbeeld Vroege vorm: mechanistisch Later: organistisch Maar er zijn ook cognitief psychologen met een personalistische visie

Uitgangspunten Binnenkant van het organisme (hersenprocessen) Begrijpen hoe gedrag tot stand komt (motivatie) Hoe verwerkt de mens informatie Mens is een actief en creatief wezen Verschil mensen en dieren (taal) Kinderen en volwassen verschillen

Uitgangspunten Gedachten bepalen gevoelens en gedrag Je ligt in bed en je hoort een knal. Je denkt: een inbreker  angst → je verstopt je in de kast Je denkt: de kat  irritatie → je slaapt verder Je loopt langs het terras en je hoort mensen lachen Je denkt… 

Cognitieve processen Cognitie: bewerking en ontwikkeling van kennis en informatie Bij het cognitieve functioneren spelen 2 cognitieve processen een rol: - doelbewust gestuurde cognitieve processen - automatische cognitieve processen

Cognitieve processen Waarneming = actief proces Cognitief schema: innerlijke weergave van een object of situatie en kan algemeen of specifiek zijn Een cognitief schema bevat kennis en emotie

Cognitief schema: vakantie Voorbeeld Cognitief schema: vakantie Mijn schema: Jouw schema???

Ander voorbeeld Een vader en zijn zoon zijn betrokken bij een ongeluk. De vader is op slag dood en de zoon belandt in het ziekenhuis. In de operatiekamer aangekomen roept de chirurg: "Ik kan deze jongen niet opereren want hij is mijn zoon!". Hoe kan dat?

Schema’s 4 mechanismen: Selecteren (welke info wel en welke niet) Interpreteren (betekenis toekennen) en transformeren (verwerken) Herinnering (info ophalen) Actie (gedrag)

Cognitieve processen Waarnemingscyclus Bruner Waarneming = wisselwerking tussen cognitieve schema’s en informatie uit omgeving Waarnemingsproces kent 3 fasen: 1) hypothesefase 2) informatiefase 3) confirmatiefase

Persoonlijkheid Geheel van karaktertrekken en gedragingen die kenmerken zijn voor een individu Verschillen in persoonlijkheid zijn verschillen in schema’s

Attributiestijlen De manier waarop iemand de werkelijkheid oorzakelijk verklaart Intern/extern Stabiel/variabel Algemeen/specifiek

Ik heb de toets niet gehaald – hoe te verklaren?

Attributies Verschil mannen en vrouwen Eigen prestaties/gedrag Succes → externe omstandigheden Falen → interne oorzaken/ eigen capaciteiten Door anderen: Succes vrouwen → externe omstandigheden Succes mannen → eigen capaciteiten

Psychische stoornissen Depressie – stemmingsstoornis Disfunctioneel schema – negatieve interpretaties Automatische gedachten: overgeneralisatie en personalisatie Angststoornissen Klassiek en operant conditioneren op een cognitieve manier

In de hulpverleningspraktijk Psycho-educatie Cognitieve psychotherapie

Psycho-educatie Mensen hebben behoefte aan en recht op informatie Vergroten van kennis kan een ‘therapeutisch middel’ zijn – dan is het psycho-educatie Geen behandeling Kan individueel of in groepsvorm worden gegeven Afgestemd op doelgroep

Cognitieve psychotherapie Filmpje Cognitieve therapie Cognitieve psychotherapie Grondmodel: GGGG model Gebeurtenis  Gedachten  Gevoelens  Gedrag Rationeel emotionele therapie (RET) - irrationele gedachten worden aangepakt ABC-schema