Normatieve professionalisering Bijeenkomst 2 Hafida El-gharbaoui H.el-gharbaoui@hr.nl med.hro.nl/gharh Rotterdam, 00 januari 2007

Vandaag Terugblik Presentatie bijeenkomst (week 4) Indeling presentaties Theorie Evaluatie Dit is een praktisch georiënteerde module, d.w.z.: het thematiseren van begrippen a.d.h.v. praktische opdrachten. De bedoeling van de module is erin gelegen dat jullie als hulpverleners jullie leren te verhouden t.a.v. krachtenvelden afkomstig van verschillende niveaus. Daarbinnen is het een uitdaging de juiste rechtvaardigingsgronden te vinden, zeker wanneer deze steeds moeilijker te funderen zijn.

Normatieve professionalisering Jacobs e.a. (2008) “de bewustwording van het krachtenveld van verschillende normen (maatschappelijk-organisatorische, professionele en persoonlijke) […] waarin de professional zich bevindt en het zoeken naar de juiste rechtvaardigheidsgrond voor het professionele handelen, die per situatie kan verschillen en om een afweging (vooraf, tijdens en achteraf) vraagt” (p. 12)

Normatieve Professionalisering …waar gaat het over? Welk mensbeeld heb je? Welke rechtvaardigheidsgrond voor je professioneel handelen heb je: vooraf – tijdens – achteraf? Welke waarden conflicteren? En wat is dan volgens jou ‘goed’ handelen Normatieve professionaliteit wil zeggen dat wij als hulpverleners onze normen en waarden laten doorklinken in ons pedagogisch handelen en als zodanig in onze interventies. Wij hanteren impliciet en expliciet allerlei normatieve opvattingen, dewelke we gelding laten krijgen in ons gedrag en communicatief handelen naar de cliënten. Normatieve opvattingen zijn afkomstig van de welbekende niveaus micro, meso en macro. Normatieve professionaliteit is bij uitstek een normaliserende praktijk. We normaliseren cliënten d.m.v. medicatie, begeleiding en andere interventies, opdat ze weer voldoen aan een gemiddelde. Wat als gemiddeld wordt beschouwd, is afhankelijk van het dominante maatschappelijke discours, d.w.z.: dominante opvattingen en mensbeelden dewelke dicteren wat de mens is en hoe deze zou moeten zijn. Bijgevolg worden cliënten altijd ingekaderd en de inkadering is nooit neutraal, m.a.w.: deze is gekleurd en ingebed in een bepaalde frame.

De Brabander (2008): Sociaal agogisch werk is altijd normatief (mensbeeld nooit neutraal, en er is altijd een opvatting over het goede) én normaliserend (inkadering cliënt) Daarom is nadenken over normatieve professionalisering belangrijk Zoals te lezen in de Brabander is sociaal werk een normaliserende praktijk. Dit komt door de theoretische raamwerken die wij hanteren, de menswetenschappelijke opvattingen die zijn doorgesijpeld in ons denken en handelen zijn gaan bepalen, zo ook het begrippenkader van waaruit wij denken en handelen. Wanneer we deze als vanzelfsprekend beschouwen, d.w.z.: deze onkritisch en routineus toepassen, bestaat er het gevaar dat we met een gebrek aan reflectiviteit handelen en uit het oog verliezen waar de hulpverlening eigenlijk om is te doen. Ons handelen zal er dan toe dienen de bestaande kaders en maatschappelijke orde te bevestigen en te bestendigen. In de woorden van de Brabander: “(…) vooronderstellingen over verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en respect en over de relatie tussen individu en samenleving concreet doorwerken in hoe we cliënten benaderen.”

Leefwereld Machtsvrije dimensie, welke niet wordt bestierd door systemen . “Als afsluiting van het systeem niet mogelijk is, rest er nog slechts een denken in modellen en constellaties.” Vertaal dit naar de praktijk . Wat is de leefwereld van cliënten? Wat vragen ze van ons? Teken in groepjes een mindmap uit van de leefwereld van de doelgroep waarmee je werkt. Hoe respecteer je de machtsvrije dimensie? 15 minuten.

Druk van systeemwereld Voorbeelden: Een goede plek voor Dex (11.45 min.) De besloten groep (8.30)

Systeemwereld Management en Beleid (systeemwereld) wordt steeds belangrijker: Steeds meer controle, toezicht, verantwoording , regels, protocollen, procedures, efficiëntietrajecten -> meer wantrouwen Minder tijd voor inhoudelijk debat, zinvol handelen, creativiteit en innovatie, aandacht voor cliënt …….Herkenbaar?

Druk van de leefwereld De cliënt die van jou iets eist, die wil dat je haar helpt en bepaalde dingen op een bepaalde manier doet Of juist wil dat je haar niet helpt… Voorbeelden? Tienermoeder die geen begeleiding maar woning wil De mondige ouder op school die aandacht voor haar ‘hoogbegaafde’ kind eist Overlastgevend gezin dat niet wil dat je je met hen bemoeit

Hoe om te gaan met dit spanningsveld? A. Bottom up benadering, naast de cliënt gaan/blijven staan <--> het systeem van managers en ambtenaren Je vakman voelen, vrijheid opeisen & stelling nemen <--> De mondige burger / Dikke ‘ik’ De cliënt voor wie vrijheid schadelijk is <--> Het systeem van managers en ambtenaren C. In dialoog blijven met cliënt én systeem

Indeling voor presentatie

Normatieve professionalisering Jacobs (2008): 3 strategieën om professional weer discretionaire ruimte te bieden (zich te weren in het spanningsveld van systeem- en leefwereld): Professional als bondgenoot Professional als hoeder van waarden Professional als sparring partner (dialogische professionaliteit)

Professional als bondgenoot Bottom-up : in praktijk zelf kijken wat daar goed gaat ‘good practices’; ‘practice based’. Uitgaan van wat cliënten en professionals in de praktijk zelf als oplossingen zien, en de eigen krachten om het probleem om te lossen stimuleren / faciliteren. Bijv. burgerinitiatief; eigen kracht conferentie, frontliniewerker Presentiebenadering: er ‘zijn’ voor de cliënt – naast, niet boven de cliënt staan (dakloze gezinnen) Andries Baart Beide benaderingen nemen leefwereld cliënt als uitgangspunt

Professional als hoeder van waarden Verbrugge: vakmanschap en beroepseer Dalrymple (2004): ideologie van vrijheid, autonomie en multiculturaliteit leidt voor de onderklasse o.a. tot grotere sociale onthechting, criminaliteit, geweld, onderwijsachterstanden en ongezondheid … De cliënt weet niet altijd wat het beste voor hem is De normen van de cliënt kunnen niet leidend zijn als zij een onderdeel van het probleem zijn. Voorbeeld: London Riots 2011 reactie Dalrymple

Professional als sparring partner Jacobs: in ‘dialoog’ gaan met beleidsmakers, managers en met cliënt. Rooting en shifting Democratisering van de moraal / co-creatie Vanuit welke waarden??? Rooting staat daarbij voor het geworteld zijn in de eigen cultuur en de daarbij behorende kleef-en werkstijl, rituelen, waarden en taal ( systeem) Shifting voor het openstaan voor en inleveren in andere culturen( leefwereld)

In dialoog met leef- én systeemwereld Professional als ‘sparring partner’ In ‘dialoog’ gaan met beleidsmakers, managers én met cliënt (Jacobs, 2008) Rooting (eigen stem,eigen oordeel) en shifting (going native !) Belang van intuïtie, empathie, belichaamde professionaliteit Erkenning eigen kwetsbaarheid, openheid naar verlangens en dromen Risico durven nemen, het onvoorspelbare en onverwachte toelaten Bestaande kaders en taalgebruik worden ter discussie gesteld Democratisering van de moraal / co-creatie

Normatieve professionalisering Doorgaans wordt normatieve professionalisering opgevat als om kunnen gaan met spanningsveld tussen systeem- en leefwereld, waarbij systeemwereld als technisch, instrumenteel wordt gezien, en leefwereld als gekenmerkt door openheid en betrokkenheid. Echter: ‘leefwereldrelaties en systemen zijn moreel ambivalent’ Voorbeeld: Dalrymple’s cliënt Maar ook: systemen die rechtvaardigheid, goede zorg e.d. beogen (en daarvoor nodig zijn), bijv. IVRK. Op organisatieniveau: De morele organisatie, MVO en duurzaamheid

Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het kind Context die voor pedagoog belangrijk is : waarden die vanuit samenleving en traditie centraal worden gesteld aan het beroep, zoals vastgelegd in code of ethics IFSW of Phorza beroepscode (Beroepscode Voor sociaal-agogisch werkers)/ Beroepscode Jeugdzorgwerker en IVRK Opdr.in groepjes Hoe verhoud dit tot je afstudeeronderwerp.

Volgende week presentaties van eerste groep Wat is niet de bedoeling en wat kan leiden tot een onvoldoende: opsommingslijstje maken met kenmerken systeem- en leefwereld, zonder deze goed te verduidelijken en toe te lichten gebrekkige argumentatie geen duidelijke positie ontbreken van één van de criteria van het beoordelingsformulier