Sportblessures en EHBSO Ger Kaldenberg, bedrijfsarts, EHBO –arts Bergracecircuit en bondsarts KNKV

Inhoud Sport Blessure algemeen Warming-up; cooling-down Blessures specifiek

EHBSO Doel: Het nemen van maatregelen, om schade aan de gezondheid door sportbeoefening te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken Taken: Controleren en bijstaan Inventarisatie Voorlichten

Wat is een sportblessure? Klachten of verschijnselen/ziektebeeld met: Terugbrengen van trainingsomvang of staken van wedstrijd of training Niet meedoen aan eerstvolgende wedstrijd of training Arbeids- of schoolverzuim op eerstvolgende werk- of schooldag Hulp van een medische professional/instantie

Belasting <-> belastbaarheid Belastbaarheid: last welke maximaal kan worden verdragen. Gaat over eigenschappen sporter Belasting: mate waarin daadwerkelijk wordt belast

Belasting <-> Belastbaarheid Beweging Ontspanning Gezonde voeding Eigenschappen Stress Milieu Werken/studie Voeding

Trainen Systematisch toedienen functionele prikkels -> prestatieverhoging Juiste training vergroot belastbaarheid Door belasting neemt belastbaarheid tijdelijk af (vermoeidheid). Hoe hoger de belasting des te langer herstel nodig. Herstel door rust. Adequaat herstel -> supercompensatie ->toename belastbaarheid

Supercompensatie belastbaarheid tijd trainingsprikkel trainingsprikkel herstel herstel schade schade tijd

Te weinig hersteltijd belastbaarheid tijd trainingsprikkel schade

Ontstaan sportblessures

Ontstaan sportblessures Verstoring belasting en belastbaarheid Onderscheid Acute blessures Chronisch of Overbelastingsblessure Oorzaken: van binnenuit (endogeen ) van buiten (exogeen )

Blessurepreventie Gezond houden van het gezonde lichaam 3 niveaus: 1. primaire preventie 2. secundaire preventie 3. tertiaire preventie

Vragen?

EHBSO Vijf belangrijke regels: Let op gevaar Ga na wat de sporter mankeert en wat er is gebeurt. Stel de sporter gerust en zorg voor beschutting Zorg voor deskundige hulp Help iemand op de plaats waar hij/zij ligt

Basis: ICE regel: (R= rust) ICE is koelen: coldpack, water of ijs. Minimaal 10 min. I: Immobiliseren C: compressie: drukverband E: elevatie, hoog leggen. Koelen eerste 48 uur, enkele malen per dag. Drukverband 48 uur laten zitten Bij twijfel ernstig bandletsel of bij aanhoudende pijn: arts raadplegen

EHBSO: kneuzing en verstuiking Ontstaan: Kneuzing: beschadiging van weke delen tussen huid en bot. Verstuiking: omzwikking van gewricht Verschijnselen verstuiking: Zwelling (blauwe) verkleuring Pijn Onvermogen lichaamsdeel te gebruiken.

Enkelblessure KNGF CBO Richtlijn Enkel

KNGF CBO Richtlijn Enkel BEOORDELING BEHANDELING Acuut (0 – 5 dgn) Voorlichting Drukverband Evt achterspalk/krukken RICE Verdenking fractuur Bij voorkeur in 1e lijn uitgevoerd Ottawa Ankle Rules Hulpverleners rond het sportveld, werk, eerste lijn, SEH Fractuur ? X-foto: A/P, Lateraal, Mortise Röntgen Behandeling tweede lijn Herbeoordeling 5-7 dg Tape/brace Coordinatie/balans Oefentherapie geintegreerd in ADL/Sport Bij voorkeur in 1e lijn uitgevoerd Voorste schuifladetest, zwelling, palpatiepijn Fysiotherapeut, huisarts, evt tweede lijn Evaluatie (6 wkn) Fysiotherapeut, huisarts,

Actie: ICE regel: (R= rust) ICE is koelen: coldpack, water of ijs. Minimaal 10 min. I: Immobiliseren C: compressie: drukverband E: elevatie, hoog leggen. Koelen eerste 48 uur, enkele malen per dag. Drukverband 48 uur laten zitten Bij twijfel ernstig bandletsel of bij aanhoudende pijn: arts raadplegen

Behandeling

Behandeling

Zin en onzin van Coldspray Active gel (Perskindol) Of:???

EHBSO: zweepslag /spierscheuring Vaak aan begin of einde training/wedstrijd Door onverwachtse verandering in beweging of explosieve beweging Verschijnselen: Plotseling pijn als messteek, gevoel trap te krijgen Gezwollen spierbuik Blauwe verkleuring (na tijdje) Plek voelt hard aan

Actie: Leg drukverband aan Niet meer belasten Pas (R)ICE regel toe Leg drukverband aan Niet meer belasten Verwijs sporter naar arts voor behandeling Hersteltijd 3-6 weken

Kramp Verschijnselen: pijnlijk samentrekken van spier(en) spier is hard als een plank dwangstand bijbehorende gewrichten actief aanspannen niet mogelijk, rustig passief rekken -> geen toename pijn (i.t.t. spierscheur) Oorzaken: vermoeidheid, vochtverlies (transpiratie), aanleren nieuwe techniek, onvoldoende doorbloeding

Behandeling Schudmethode Antagonistenmethode: Rekmethode Hand op voetrug, vraag om tenen naar neus te trekken, zonder te laten winnen Rekmethode Na opheffing kramp: afvoerbevorderende massage, warmte en sportdrank of bouillon Niet direct verder gaan -> opnieuw kramp -> spierbeschadiging mogelijk

EHBSO: botbreuk en ontwrichting Verschijnselen: Pijn Onvermogen lichaamsdeel te gebruiken Zwelling Soms krakend geluid of knap gehoord Soms abnormale stand, abnormale beweeglijkheid of uitwendige wond. BELANGRIJK: leek kan verschil tussen botbreuk en ontwrichting vaak niet zien!!

Actie: Zorg voor deskundige hulp Zorg dat de sporter niet afkoelt Houd het getroffen lichaamsdeel onbeweeglijk Geeft steun en rust Bij open botbreuk: snelverband op de wond

EHBSO: Blaren Ontstaan door voortdurende druk of wrijving Actie: dichte blaar afplakken Bij erge drukpijn: doorprikken: Blaar ontsmetten Op 2 plekken doorprikken met blarenprikker Vocht eruit met steriel gaasje Ontsmetten en pleister of gaasje. Daarna dakpansgewijs tape Bloedblaar alleen mag alleen door arts doorgeprikt!

EHBSO:Bloedneus of neusbreuk Kan ontstaan door val, elleboog, bal op de neus, botsing Bij krakend geluid en/of afwijkende stand -> neusbreuk? Actie: Sporter zitten met hoofd iets voorover. Neus 1 keer laten snuiten Neus dichtknijpen gedurende 10 min. Na 10 min niet gestopt of bij vermoeden breuk: arts raadplegen.

Belangrijk! Bloed kan besmettelijk zijn. Sporter zoveel mogelijk de handeling zelf uit laten voeren of handschoenen dragen

WOND Vuil in een wond vertraagt het herstel. Reinigen met stromend water Wond en rondom deppen met ontsmettingsmiddel Diepe wond: zwaluwstaartjes Steriel afdekken -> wonddekverband of wonddrukverband Diepe of ernstig bloedende wond -> naar arts Belangrijk: denk aan aantrekken handschoenen

Tand eruit Tand breekt of valt uit kaak Wat te doen? Val of stoot Tand breekt of valt uit kaak Wat te doen? Tandarts/kaakchirurg inschakelen/waarschuwen Zoek tand, tandresten Pak tand aan kroon vast Spoel alleen bij zichtbare vervuiling met melk. water Plaats tand zo mogelijk terug Voorkom uitdrogen tand; bewaar in bekertje /wangzak Met melk water of zoutoplossing

EHBSO:Chronische blessure Ontstaan in de regel door overbelasting Vooral bij pezen en gewrichten Oorzaken: Te snel opvoeren van sportbelasting Eenzijdige bewegingen Grote langdurige belasting Combinatie sport en zwaar werk Dragen verkeerd/versleten schoeisel Verkeerde techniek.

EHBSO:Chronische blessure Op welke wijze wordt de EHBO-er in contact met een chronische blessure (CB)? Hoe kom je te weten dat er een CB is?

Verschijnselen in 4 fasen: Fase 1: Pijn na het sporten Fase 2: Pijn bij aanvang van het sporten Fase 3: Pijn gedurende het sporten Fase 4: Pijn in rust Acute blessure kan chronisch worden, wanneer er te lang mee doorgegaan wordt

Warming-up verplicht onderdeel training of wedstrijd. bereidt lichaam voor op inspanning. Hartslag tot wel 180 slagen/m. hartfrequentie en inhoud hartspier nemen toe: meer bloed per minuut rondpompen. luchtwegen worden wijder, omdat er meer longblaasjes opengaan. Ook de doorbloeding van de longen neemt toe. Daardoor kan er meer zuurstof worden opgenomen; lichaamstemperatuur spieren hoger: versnelt de stofwisseling hersenfuncties van rust naar inspanning. Goede warming-up bestaat uit drie onderdelen: Circulatie warming-up (algemene warming-up); Rekoefeningen; Sportspecifieke warming-up.

Cooling down “uitloopvormen” op 50% intensiteit van warming- up (3-5 min) Laatste restjes melkzuur door lichaam verbrand en er wordt geen melkzuur meer geproduceerd, zodat spieren na de training makkelijker en sneller herstellen verplicht onderdeel training of wedstrijd indien snel herstel nodig is.

Vragen?

Hamstringsblessure plotseling schreeuw van pijn; zijn sprint afbreekt en hinkend probeert tot stilstand te komen of valt. Meestal voelt men heftige pijnlijke verkramping van hamstring. Als je probeert de spier te rekken of de spier actief aan te spannen kun je pijn provoceren. Na paar dagen kan er een bloeduitstorting op de achterkant van bovenbeen ontstaan.

Hamstringsblessure Wat is het? spierbeschadiging aan de achterkant bovenbeen (de hamstrings). Dat kan o.a. een verrekking of scheuring van de spieren betekenen. Verrekking is een miniem scheurtje van maar enkele kleine spiervezels.

EHBO/Wat moet je doen? ICE-regel toe: ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of cold-pack). I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen. C = Compressie; leg een drukverband aan (zie tekening). E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte. Verwijs het slachtoffer naar een arts.

EHBSO hamstringblessure EHBSO nodig voor snel herstel verrekte of gescheurde spier: Beweeg zo min mogelijk. Bij lichte hamstringblessures soms wel pijnvrij wandelen. Drukverband op plaats blessure. Koel getroffen hamstring, bv met dichtgeknoopte plastic zak met ijsblokjes en scheutje water. Ideale temperatuur tussen 0-7 º C. Koel 15 minuten, verdeeld over de dag 4-6 keer. Gebruik cold-packs uit diepvries (-24º C), moet door het risico op plaatselijke bevriezingsverschijnselen vermeden worden. Geen noodzaak voor eerste hulp ziekenhuis. Na weekend kan huisarts of een (sport)fysiotherapeut blessure beoordelen.

Achillespees blessure/ontsteking Wat is een achillespees blessure? Een achillespeesblessure krijg je na overbelasting, tussen je hielbeen tot ongeveer 10 centimeter erboven.  De achillespees pijn kan plaatsvinden in: aanhechting van de pees op de hiel pees met omringende weefsel slijmbeurs in diepte aan voorzijde van de pees

Achillespees blessure/ontsteking

Achillespeesontsteking EHBSO RICE  Actieve rust (minder belasten) Hakverhoging in schoen Koelen, rekken en het dragen van goed, stevig schoeisel Bij pijn en zwelling geeft cryotherapie (ijsmassage) vaak verlichting: ijsklontje of een plastic bekertje met ijs. Massage op pijnlijke plaats a 5 – 10 minuten; enkele malen per dag. Gebruik heelcup of een visco – elastische inlegzool.

Achillespees blessure/ scheur

Lichamelijk onderzoek Onderbreking van de continuïteit van de pees Delle palpabel Positieve Thompsontest

Actie: Leg drukverband aan Niet meer belasten Hakverhoging in schoen Pas (R)ICE regel toe Leg drukverband aan Niet meer belasten Hakverhoging in schoen Verwijs sporter naar arts voor behandeling Hersteltijd 3-6 weken

Knieblessure

Knieblessure Wat is een knieblessure? na overbelasting bij draaien en buigen van de knie/been  Waar: Meniscus Kruisbanden Kniebanden Kraakbeen (na direct trauma) Pees met het omringende weefsel

Voetbal knie Een scheur in de binnen- of buitenmeniscus. binnen- en buitenmeniscus onderdeel knie.

EHBSO Knieblessure EHBO wat doen? (R)ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of cold-pack). I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen. C = Compressie; laat een drukverband aanleggen E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte.

Verschillen per sport : Welke klachten? Welk ziektebeeld Welk type? A?C? Endo/EXO? Welke sport ? Welke EHBSO?

EHBSO Tenniselleboog RICE Actieve rust (minder belasten) Steunende bandage Koelen, rekken Bij pijn en zwelling geeft cryotherapie (ijsmassage) vaak verlichting: ijsklontje of een plastic bekertje met ijs. Massage op pijnlijke plaats a 5 – 10 minuten; enkele malen per dag.

Verschillen per sport : Welke klachten? Welk ziektebeeld Welk type? A?C?Endo/EXO Welke sport ? Welke EHBSO?

EHBSO slijmbeurs RICE Actieve rust (minder belasten) Steunende bandage Koelen, rekken Bij pijn en zwelling geeft cryotherapie (ijsmassage) vaak verlichting: ijsklontje of een plastic bekertje met ijs. Massage op pijnlijke plaats a 5 – 10 minuten; enkele malen per dag. Niet met spoed naar huisarts!

Verschillen per sport : Welke klachten? Welk ziektebeeld Welk type? A?C?Endo/EXO Welke sport ? Welke EHBSO?

EHBSO knieschijf uit de kom RICE  Actieve rust (niet belasten) Terugzetten zsm???!!!!!!!!. Met spoed naar SEH !

Einde Vragen?