Stuurstand Online – het digitale clubblad van de TMC Nr. 11, jaargang 26 November 2015 Colofon Redactie Theo Nagel Leo Waterman Peter Smit Jos Schnitzler Hans Joosten Harry Witting Kopij & contact De Stuurstand Is het officiële cluborgaan van de Twentse Modelspoorweg Club (TMC) In dit nummer o.a.: Neuzen & Koppen Globetrotter 25 Jaar Fremo NL Nieuwe leden Peter Pensionado

BESTUURSTAFeL Hans Evering Bestuurslid Terugblik Open Dag Zondag 25 oktober. De eerste dag van de wintertijd. Dus vanwege het extra uur gaan alle bijna 90 medewerkers aan deze Open Dag goed uitgeslapen aan de slag om er een doorslaand succes van te maken. De 50 clubleden en donateurs en de 7 leden van de THCA hebben zich ingezet als machinisten, verkeersleiders, bezetting voor de workshops, catering en organisatie. Daarnaast waren er nog een 30-tal beursdeelnemers. Het aantal bezoekers was minder dan in 2014, ca. 1000, maar goed verdeeld over de dag en beter te handelen voor onze vereniging. De bezoekers waren het er unaniem over eens dat er een duidelijke vooruitgang was geboekt in de aankleding van onze clubbaan. Hulde dus aan onze scenerygroep! Ook de machinisten en de CVL-ers verdienen een compliment voor de inzet de gehele dag. Het resultaat was een goede doorloop van het materieel gedurende de hele dag. Storingen werden goed opgevangen. De machinisten en CVL-ers waren goed geïnstrueerd. De rijavonden voorafgaand aan de open dag zijn goede leermomenten. Ook voor wat betreft het rijdend materieel. Dat er soms toch wat onverklaarbare technische storingen optreden ontlokte een van onze clubleden de opmerking dat wellicht ook de inmiddels overleden clubleden toch nog bij ons zijn tijdens deze open dagen en hun aanwezigheid met deze storingen kenbaar maken - in deze tijd van toenemende spiritualiteit geen onoorbare gedachte…! Tijdens de gebruikelijke evaluatie op maandag volgend op de open dag is een grote mate van tevredenheid naar voren gebracht. Willen we deze tevredenheid vasthouden dan zullen we elk jaar wat vernieuwends moeten hebben. Daar komen we zeker op terug. Evenals op de behoefte bij de machinisten en CVL-ers om wat meer op dienstregeling te rijden. De technische storingen zijn genoteerd en worden opgepakt.

Zijn vader kwam ooit in de jaren ‘70 thuis met een ‘rondje’. Dat was het begin van de treinenbelangstelling van Wolter. Met de Märklin M-rails die Wolter nog steeds in dozen heeft; af en toe werd er in Gronau wat rails bijgehaald. Maar nu wil hij opnieuw beginnen met de K-rails, geen rondje meer maar een ‘hondebot’ zoals Jacques Germeraad dat noemt – hij introduceerde Wolter (collega bij de ZGT). Timmerman van beroep, dus eerst zorgvuldig een tekening maken met de computer. Het wordt digitaal nu, een baan met een spiraal om 60 cm hoogte te overwinnen, hij heeft veel ruimte ter beschikking. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar Duits materieel uit de jaren ‘60 en ‘70. Zo heeft hij onlangs een Märklin-loc BR01 uit 1996 gekocht die reed tussen 1937 en Hij heeft al goed rondgekeken in Lingen, Dortmund, Leer en Hamburg, zijn vrouw Nieuwe leden Tekst en foto’s Theo Nagel Wolter Kok Nieuwe leden…? Weer gesignaleerd in onze clubruimte: Arjen Brands kon de ‘trein jeuk’ toch niet weerstaan en heeft na een turbulent jaar (vaderschap en verbouwing!) zich weer aangemeld als (aspirant) lid. Arjen: welkom! Leden nieuws Herbert WormeesterDonateur per 01/11/2015 Bert BorghuisAspirant lid per 01/11/2015 Arjen BrandsAspirant lid per 01/11/2015 Wijzigingen worden in de nieuwe ledenlijst doorgevoerd. vergezelde hem daar vaak bij. Wolter vertrouwde mij toe dat hij niet alleen komt voor het afkijken maar zeker ook voor de gezelligheid. Hij is van plan lang te blijven!

Neuzen en koppen Tekst en foto’s Leo Waterman Het begon voor mij ooit met het leren onderscheiden van de series muizenkoppen, vervolgens de hondenkoppen en de apenkoppen uit 1964 die er binnenkort dus uit zullen gaan. Daarna de koploper-treinstellen. Jaren later probeerde ik de koppen van de LINT 41, de DESIRO en de TALENT uit elkaar te houden - je ziet ze bijna nooit samen - maar onlangs zag ik twee verschillende koppen tegenover elkaar staan en dan is het ineens niet zo moeilijk. Ik vind de TALENT de mooiste. Regio ShuttleLint FLIRT Talent

Neuzen en koppen Tekst en foto’s Leo Waterman De LINT van Alstom is de afkorting van Leichter Innovativer NahverkersTriebwagen. De DESIRO van Siemens komt gewoon van het Engelse desire; de TALENT is van Bombardier. In de Stadler fabriek te Bussnang in Zwitserland heb ik enkele jaren geleden de montage van bekabeling van de GTW-koppen mogen filmen: je kunt je niet voorstellen hoeveel kabel daar in zit. Ik probeerde toen ook de GTW-koppen te onderscheiden van de FLIRT-koppen. GTW van Stadler dus, ofwel Gelenk Trieb Wagen. Ik heb bij die gelegenheid gevraagd of dat al de nieuwe koppen waren, ontworpen volgens de nieuwe EU normen in verband met crash- veiligheid. Het antwoord was ontkennend, dat was voor de volgende generatie. De DB weigerde een tweede serie GTW’s af te nemen. Stadler – mijn indruk was en is : een fantastisch bedrijf! – had gemeend dat ze als vervolgserie wel dezelfde koppen konden leveren. Nee dus, het moesten de nieuwe koppen zijn!

Neuzen en koppen Tekst en foto’s Leo Waterman De REGIO-SHUTTLE is oorspronkelijk van ADtranz, overgenomen door Bombardier en nu bij Stadler. Hij heeft een opvallend platte kop, de schuine raamstijlen geven hem een heel eigen uiterlijk.  En er is nog de WALVIS, in het Frans ‘la Baleine’ - oorspronkelijk van de Franse firma De Dietrich, overgenomen door Alstom. Geen opvallende kop maar wel die grappige roosters opzij van de kop, vandaar de naam ‘WAHLE’. Ik reed eens van Offenburg naar Straatsburg met een gekoppeld Frans en Duits stel. Het betreft dus allemaal diesels voor regionaal verkeer, hoewel, de GTW is er ook in een elektrische uitvoering. FLIRT, ook van Stadler, is de afkorting van : Flinker Leichter Innovativer Regional Triebzug. Dat is een elektrisch treinstel. De FLIRT vind ik heel mooi, is heel transparant zoals onze SLT’s van Bombardier en Siemens. Onlangs kocht ik een Eisenbahn Journal Sonderheft over de gigantische TRAXX familie van Bombardier. Ze hebben allemaal dezelfde kenmerkende platte neus. Dit nummer is zéér de moeite waard. Aanvankelijk waren het allemaal E-locs, later ook diesels en sinds kort zelfs hybrides, d.w.z. een ‘Last Mile’ uitvoering zodat geen rangeer-diesel loc nodig is. In bedoeld nummer trof ik bijgaande tekeningen aan: zoek het verschil tussen de wel en niet ‘crashoptimierter Frontpartie’! Als speeltjes zijn ze allemaal kostelijk om van te genieten, hetzij op de baan, hetzij in de vitrine, maar zoals de oude heer Ebenau eens zei: ze zijn er om mee te spelen!

Neuzen en koppen Tekst en Foto’s Leo Waterman

Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. Tekst en foto’s Geert Klement Fremo treffen Van 22 tot en met 25 oktober werd in Lichtenvoorde het 25 jarig bestaan van FREMO Nederland gevierd met een Treffen in de Hamalandhal, in hal 1 was 1400 m² in gebruik bij H0 Europa en een kleine fiNescale van de N groep, (zie de plattegrond) en in hal 2 van 1100 m² stonden banen van HO:87 pure, TT en een 0 baan. De Freundenkreis Europäischer Modelbahner afgekort FREMO is een vereniging met leden in heel Europa, ca. 35 jaar geleden opgericht in Duitsland en telt tegen de 2000 leden. Het is een moduleclub met vaste normen voor de module bakken, de elektronica, de besturing en natuurlijk de FRED, het kastje waarmee wij bij de TMC onze treinen rijden. De FREMO heeft standaardisaties in de schalen HO, HOm, HOe HO-USA, N, 0 en 0m. Er zijn verschillende groepen die regelmatig bij elkaar komen om nieuwtjes uit te wisselen en elkaar helpen met het bouwen van modulebakken; in Nederland is dat het Oranje treffen, een Zwitserse baan groep en in Oost Nederland de Euregio stammtisch. Deze laatste groep komt 6x per jaar bij elkaar: 2x bij de TMC, 3x in Rheine en ook nog 1x bij Albert Platvoet in de kelder van Pijp-lines. Het treffen in Lichtenvoorde was een groot treffen met veel spoorlengte - als je het langste traject reed was je 45 minuten onderweg! Het was onderverdeeld in Nederland, Duitsland en Oostenrijk en op de grens werd van lok gewisseld. De 'Nederlands' groep had stations zoals Appingedam, IJmuiden, het luchtspoor Blaak en de afslag Waalhaven opgesteld. e FREMO Lichtenvoorde 2015 – YouTube

Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. Tekst en foto’s Geert Klement Fremo treffen Er stonden ook een aantal erg grote stations in de hal (langer dan 12 meter!) maar er was genoeg rijlengte tussen de stations om een mooie rit te maken. De trajecten waren allemaal dubbelspoor, meestal met bovenleiding waar met de pantograaf op werd gereden. Op de enkelsporige aftakkingen werd gereden met dieselloks en treinstellen; het waren geweldige dagen voor de modelspoorder! Aan dit treffen deden leden uit Duitsland, Oostenrijk, Engeland, Denemarken en Nederland mee; zij kwamen met grote bestelwagens, aanhangers en kleine vrachtauto’s naar Lichtenvoorde en sliepen in de hal of bij een kampeerboerderij in de omgeving. Deze grote aaneenschakeling van modulebakken van leden is niet toegankelijk voor publiek; de deelnemers hebben alle concentratie nodig om volgens een dienstregeling te rijden! Volgend jaar wordt in Riesa, in het oosten van Duitsland, het 35 jarig bestaan gevierd in een hal van 7000 m², van maandag tot en met vrijdag, en we proberen met een groep uit Twente hier naar toe te gaan om mee te doen aan dit grote project. Bij de TMC zijn ook 7 leden bij de FREMO aangesloten en zij houden ons op de hoogte van veranderingen die zich voordoen in de ontwikkelingen van bijv. FREDS en besturing van banen. Daardoor is het voor de overige TMC leden mogelijk mee te doen in de FRED bestellingen - vorig jaar zijn er op een zaterdag 60 stuks gesoldeerd en gemonteerd in de TMC clubruimte, bestemd voor de TMC zelf, leden van de TMC en voor FREMO leden. Veel TMC leden hebben eigen FREDS en gebruiken deze op rij-avonden voor hun eigen materieel. Dat is een goede ontwikkeling want de FREDS van de club worden dan in hoofdzaak gebruikt voor clubmaterieel en het scheelt tijd bij het inregelen. Voor meer informatie over de FREMO kun je bij Olaf, Raymond en Geert terecht.

Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. Tekst en foto’s Geert Klement Fremo treffen Meer foto’s:

Tekst en foto’s Jos Schnitzler Globetrotter Modellbahn am Rothaarsteig Goed weer, een mooi najaarszonnetje en weinig wind, ideale omstandigheden om een paar dagen in het Sauerland door te brengen. De nog steeds modderige wandelpaden nodigen niet echt uit tot het afmaken van het laatste stuk Rothaarsteig, daarom besluiten om op de fiets het gebied te doorkruisen. Bij toeval stuiten we tijdens een goede kop koffie met een perfect stuk taart – m.i. zijn Duitsers meester taartenbakkers – in het tot Konditorei omgebouwde stationsgebouw van Lennestadt, een prachtplek die herinnert aan een rijk spoorwegverleden, op een folder van de Modellbahn am Rothaarsteig in Schmallenberg-Grafschaft. Iedere zondag zijn ze tussen en uur geopend voor publiek. Er wordt niet lang geaarzeld, de volgende dag staan wij op de stoep, betalen de toegangsprijs en duiken onder in de modelspoorwereld. De eerste indruk van de scenery is matig. TMSC doet dat beter, hoewel we wel enkele leuke details ontdekken. Op 180 m² ligt 66m2 modelbaan in opbouw, waar op 559 meter rails 92 treinen actief zijn die volledig met iTrain-software bestuurd worden.

In juni startte men met het aanleggen van wegen waarover zich nu al flink wat auto’s werkelijk voortbewegen. Het is komen en gaan, parkeren, laden en lossen, wachten bij een stoplicht etc. Hetzelfde programma iTrain bewaakt deze bewegingen. Tekst en foto’s Jos Schnitzler Globetrotter Enkele enthousiaste leden hebben zich gebogen over het spelen met lichteffecten. Het is heel amusant om het langzaam donker te zien worden en een naderend onweer inclusief flitsen en gerommel mee te beleven. Dat geeft de baan een extra cachet. Over een paar jaar kijken we er beslist nog een keer achter de deur!

Tekst en foto’s Jos Schnitzler Globetrotter

Tekst en foto’s Jos Schnitzler Globetrotter

Tekst en foto’s Theo Nagel Fanclub !! Even met papa mee naar de treinenclub, om de tijdschriften van de leesportefeuille op te halen… Kopje koffie, fanta – lag er ineens een briefje op de koffietafel. Van Maud- een fan! Hier samen met Lady – de vrouw des huizes bij Jaap van Musscher!

Ritselende palmbladeren filteren het zonlicht, kabbelende golven rollen af en aan. Mijn gedachten dwalen af naar wat ooit was. De fantastische tropische jaren, zo'n wezenlijk deel van mijn inmiddels oude leven, komen als vanzelf voorbij. Exotische geuren ontwaken in de herinnering. Haast bestaat niet. Nederland is dan nog echt ver weg. Het leven kent geen zorgen. Warmte, vriendschap en licht vullen de dagen. Ik dwaal verder af. Beelden van mijn jeugd in zuidelijk Nederland worden geprojecteerd. Met vrienden loop ik van school naar huis. We kiezen de weg over de spoorbrug. Als we doorlopen en de verleidingen onderweg verstaan, halen we nog net de stoomtrein naar Duitsland. De machinist verrast ons altijd met een flinke wolk stoom en rook op het moment dat wij uitbundig naar hem zwaaien. Ook nu hebben wij geluk. Wij zijn op tijd. In de verte nadert het zwarte gevaarte met achter zich ettelijke groene rijtuigen. Onze handen gaan omhoog. Hij zwaait terug en baadt ons lachend in een langzaam wegtrekkende mist. Vol bewondering kijken wij nog lang achterom. Pas op het moment, waarop de sluitlichten helemaal verdwenen zijn, gaan we verder. Misschien staan er vandaag beneden op het kleine rangeerterrein nog wat wagons met carbid en lukt het ons om wat te ritselen voor een geintje onder de les. Ver weg hoor ik geluid. De realiteit keert langzaam terug: 'Ga je mee even zwemmen?' Traag verlaat ik het nostalgische paradijs. Toch nog maar even de laatste zonnestraaltjes en het blauwe, zijdezachte water proeven. Morgenvroeg brengen de captain en zijn crew ons hopelijk weer veilig naar een winters Nederland. Daar kan ik af en toe even heerlijk verder genieten van wat was, kijkend naar een modeltreintje dat een spoorbrug nadert waarop vier jongetjes uitbundig staan te zwaaien. Peter’s pensioen Pensionado Peter Bal reist met vrouw en camper het Iberisch schiereiland rond. Af en toe mailt ie ons wat bevindingen – over treinen, niet over lekker weer, lekker eten en bikini’s…! We zijn nu in Silves in Portugal. Lekker temperatuurtje (strak blauwe lucht, 26° overdag en 15 's nachts. Op weg naar Portugal hebben wij o.a. een tussenstop met overnachting gemaakt in Palencia, niet te verwarren met Valencia. Palencia ligt noordwestelijk van Madrid. We waren net een paar minuten op het station toen langzaam onderstaande trein kwam binnenglijden, op weg naar Barcelona… Tekst en foto’s Peter Bal Ik wilde nog een ritje maken, maar Wilma vond dat geen goed idee!

onze sponsoren