Het onderwijs van het Frans in het basisonderwijs en de aansluiting op de eerste graad van het secundair onderwijs

Decreet basisonderwijs 29 april 2004 Verankering van een feitelijke toestandVerankering van een feitelijke toestand Onderzoek door een niveauoverschrijdende werkgroep talen van de inspectie over de brug Frans BaO-SOOnderzoek door een niveauoverschrijdende werkgroep talen van de inspectie over de brug Frans BaO-SO Uitgangsvraag: Uitgangsvraag: Gelden de twijfels, die er over het algemeen bestaan over een vlotte overgang, ook voor Frans ? Gelden de twijfels, die er over het algemeen bestaan over een vlotte overgang, ook voor Frans ?

STUDIE De opbouw van de leerstof in een leerlijn en wordt verzekerd door de ‘consecutiviteit’ van de eindtermen Frans in BaO en in SO. MAAR Is die continuïteit ook terug te vinden in -Inhoudelijke invulling ? -Didiactische aanpak ?

VASTSTELLINGEN 1.Vanuit de lesobservaties 2.Vanuit de gesprekken 3.Over onderlinge contacten tussen scholen 4.Over de kennis over elkaar 5.Over de wederzijdse verwachtingen

1. Vaststellingen vanuit de lesobservaties 1.1 Inhoudelijk Onderwijspraktijk Onderwijspraktijk Kennis van het taalsysteem Kennis van het taalsysteem (vormgerichte taalleermethode) (vormgerichte taalleermethode) Geïsoleerd aanleren en inoefenen Geïsoleerd aanleren en inoefenen Van taalkennis naar taalvaardigheid Van taalkennis naar taalvaardigheid  afremming spreekdurf  afremming motivatie (met repercussies)

1. Vaststellingen vanuit de lesobservaties 1.2 Vakdidactisch Sterk leraargestuurd Sterk leraargestuurd Frontale onderwijsstijl Frontale onderwijsstijl Activerende/taakgerichte werkvormen Activerende/taakgerichte werkvormen Communicatieve taaltaken Communicatieve taaltaken Partnerwerk Partnerwerk Zelfstandig werk van de leerling Zelfstandig werk van de leerling

2. Vaststellingen vanuit gesprekken met leraren 2.1 Prioriteiten HOOG: spreken HOOG: spreken luisteren en lezen luisteren en lezen woordenschatkennis woordenschatkennis MIDDEN: schrijven MIDDEN: schrijven kennis van grammatica (SO>BaO) kennis van grammatica (SO>BaO) LAAG: culturele component LAAG: culturele component 2.2 Vaststellingen > onevenredig veel aandacht aan grammatica > onevenredig veel aandacht aan grammatica > veel belang à schrijven > veel belang à schrijven > inoefening mondelinge taalvaardigheid: geen tijd meer > inoefening mondelinge taalvaardigheid: geen tijd meer

2. Vaststellingen vanuit gesprekken met leraren 2.3 OORZAKEN Bewuste keuze Bewuste keuze Gebrek aan navorming Gebrek aan navorming Kennis leerplandoelstellingen Kennis leerplandoelstellingen verwarring afbakening vaardigheden (complexiteit) verwarring afbakening vaardigheden (complexiteit) Gebruik van de doeltaal Gebruik van de doeltaal Leerboek centraal, niet de eindtermen (toevlucht ?) Leerboek centraal, niet de eindtermen (toevlucht ?) - trouw volgen - trouw volgen - gebruik authentiek materiaal - gebruik authentiek materiaal - ICT integratie - ICT integratie Evaluatie niet conform de uitgangspunten van de Evaluatie niet conform de uitgangspunten van de leerplannen leerplannen

3. Vaststellingen over onderlinge contacten tussen scholen 3.1 8/30 geen contact 3.2 Intern vakoverleg maar zelden niveauoverschrijdend niveauoverschrijdend 3.3 Keuze leermethode 3.4 Infodoorstroming i.v.m. resultaten

4. Vaststellingen over de kennis die men heeft over elkaar 4.1 Lesinhoud en lesvorm 4.2 Hospiteren 4.3 Leerplannen en eindtermen 4.4 Handboek

5. Wederzijdse verwachtingen 5.1 Vanuit BaO Leerplan: over eenvoudige feiten van het Leerplan: over eenvoudige feiten van het dagelijkse leven mondeling kunnen dagelijkse leven mondeling kunnen communiceren communiceren Feitelijk: goede basiskennis woordenschat en Feitelijk: goede basiskennis woordenschat en grammatica grammatica ‘om aan het verwachtingspatroon van het ‘om aan het verwachtingspatroon van het vervolgonderwijs te voldoen’ ! vervolgonderwijs te voldoen’ !

5. Wederzijdse verwachtingen 5.2 Vanuit SO Leerplan: De leerlingen zijn in staat relevante Leerplan: De leerlingen zijn in staat relevante en functionele contexten te begrijpen en functionele contexten te begrijpen en te produceren en te produceren Feitelijk: Men verwacht vooral kennis van het Feitelijk: Men verwacht vooral kennis van het taalsysteem taalsysteem Grote heterogene instroom Grote heterogene instroom

GEVOLG Men begint opnieuw in plaats van verder op te bouwen (in gedifferentieerde vorm) BREUK in de leerlijn Oorzaak 1: het verwachtingspatroon van SO I,1 Oorzaak 2: het verwachtingspatroon van de ouders ouders Oorzaak 3, 4, …

SIGNIFICANTE CONCLUSIES Slechts in enkele uitzonderlijke gevallen wordt het Frans onderwezen conform de uitgangspunten van het communicatief taalonderwijs.Slechts in enkele uitzonderlijke gevallen wordt het Frans onderwezen conform de uitgangspunten van het communicatief taalonderwijs. De leraren van SO I,1 negeren de verworvenheden van het basisonderwijs.De leraren van SO I,1 negeren de verworvenheden van het basisonderwijs. Er wordt aan een hoog tempo herhaald. Er wordt aan een hoog tempo herhaald. De zwakkere leerlingen zijn daar de dupe van De zwakkere leerlingen zijn daar de dupe van

Factoren die de breuk mede bepalen De beperkte kennis van de eigen eindtermen in beide niveausDe beperkte kennis van de eigen eindtermen in beide niveaus (begripsverwarring, complexiteit, het niet (begripsverwarring, complexiteit, het niet implementeren van de andere werkvormen implementeren van de andere werkvormen voor het aanleren van het Frans) voor het aanleren van het Frans) De beperkte kennis van elkaars eindtermen = hypotheek op de samenhang (ook niet gecompenseerd in keuze van handboek)De beperkte kennis van elkaars eindtermen = hypotheek op de samenhang (ook niet gecompenseerd in keuze van handboek) De kennis van het beginniveau van de leerlingen in SOI,1 (taalportfolio gerelateerd aan eindtermen)De kennis van het beginniveau van de leerlingen in SOI,1 (taalportfolio gerelateerd aan eindtermen)

Factoren die de breuk mede bepalen Het verschil in het gebruik van de instructietaalHet verschil in het gebruik van de instructietaal - verschil gebruik doeltaal BaO/SO - verschil gebruik doeltaal BaO/SO - ontoereikende taalvaardigheid leerkrachten - ontoereikende taalvaardigheid leerkrachten in BaO in BaO - niet vertrouwd met didactiek van het aanleren - niet vertrouwd met didactiek van het aanleren van een vreemde taal. van een vreemde taal.

Factoren die de breuk mede bepalen Contacten tussen scholen BaO en SO sorteren te weinig effectContacten tussen scholen BaO en SO sorteren te weinig effect Afspraken maken: Afspraken maken: - eindtermen consequenter naleven - eindtermen consequenter naleven - afstemming didactische aanpak op de - afstemming didactische aanpak op de eindtermen eindtermen  Aansluiting minder problematisch  Afname heterogeniteit instroom

Aanbevelingen op macroniveau Rol van de overheidRol van de overheid Stimuli samenwerking Stimuli samenwerking Taalportfolio: zicht op beheersingsniveau uit- en instroomTaalportfolio: zicht op beheersingsniveau uit- en instroom Rol van de inspectie: tweedetaal onderwijs ernstig nemenRol van de inspectie: tweedetaal onderwijs ernstig nemen

Aanbevelingen op mesoniveau Lerarenopleiding: betere voorbereidng op onderwijzen van vreemde taalLerarenopleiding: betere voorbereidng op onderwijzen van vreemde taal (goede taalbeheersing + vakdidactische aanpak) (goede taalbeheersing + vakdidactische aanpak) Ondersteuning in nascholingsaanbod en door begeleidingsdienstenOndersteuning in nascholingsaanbod en door begeleidingsdiensten Scholengemeenschappen:Scholengemeenschappen: Aanmoedigen van werkverbanden tussen BaO en SO: inhoudelijk diepgaander overleg Aanmoedigen van werkverbanden tussen BaO en SO: inhoudelijk diepgaander overleg

Aanbevelingen op microniveau Leraren moeten hun instructie en evaluatie op de leest schoeien van de communicatieve taaldidactiek.Leraren moeten hun instructie en evaluatie op de leest schoeien van de communicatieve taaldidactiek. Leraren moeten zichzelf op de hoogte stellen van het begionniveau van de leerling en er verder op bouwen.Leraren moeten zichzelf op de hoogte stellen van het begionniveau van de leerling en er verder op bouwen. Meer interesse betonen voor elkaars eindtermen en didactische aanpakMeer interesse betonen voor elkaars eindtermen en didactische aanpak