Ethische Commissie Vlaams Welzijnsverbond Advies nr. 2 Hoe omgaan met (vermoeden van) seksueel grensoverschrijdend gedrag ? voorstelling hoofdlijnen van het advies Ethische Commissie Vlaams Welzijnsverbond Donderdag 14 oktober 2004 Stefaan Baeten

Hoe omgaan met vermoeden van seksueel grensoverschrijdend gedrag ? Situering van het ethisch advies Probleemstelling en definities Uitgangspunt : positieve visie op seksualiteit Preventiebeleid Reactiebeleid Communicatie ‘Checklist’ voor het beleid van een voorziening

Situering van het ethisch advies Ethisch advies voor leden-voorzieningen Algemene oriëntatie Werkwijze Verkenning van de vraagstelling Uitklaren problematiek Verhelderen van waarden(conflict) Analyse van achterliggend mensbeeld Zorgethiek als aanvulling op rechtenbenadering Relationeel mensbeeld en wederzijdse verantwoordelijkheid Uitwerken en bespreken van het ontwerpadvies Bekrachtiging op Raad van Bestuur

Probleemstelling en definities Seksueel grensoverschrijdend gedrag als feit Aan « betrokken » persoon wordt zorg verleend Niet over grensoverschrijding tussen personeelsleden Kwetsbaarheid van de hulpverleningsrelatie Logica van de zorg versus logica van de justitiële aanpak Seksueel grensoverschrijdend gedrag versus seksueel misbruik Feit versus vermoeden Het statuut van de dader en verantwoordelijkheid van de voorziening

Logica van zorg als uitgangspunt De hulpverleningsrelatie : logica van zorg Spanningsveld met juridische context Cliënten/hulpvragers Daders/slachtoffers Beleving & vertrouwen Juridische feiten Zorgvraag & proces van heling Strafrechtelijke vervolging LOGICA VAN DE ZORG LOGICA VAN DE JUSTITIËLE AANPAK Belang van beide discours & rolverdeling

Seksueel grensoverschrijdend gedrag Seksueel misbruik als juridisch begrip Seksueel grensoverschrijdend gedrag is veel ruimer en verwijst naar hulpverleningsrelatie misdrijf omschreven in SWB ervaring cliënt « valse » toestemming verbaal & niet verbaal leeftijdsindicatoren door anderen SEKSUEEL MISBRUIK GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG Gehanteerde definitie

Definitie seksueel grensoverschrijdend gedrag Elke vorm van seksueel georiënteerd gedrag - verbaal of niet-verbaal, bewust of onbewust – komende van het personeel of andere medewerkers, de eventuele medebewoners, derden of familieleden dat ervaren wordt door de cliënt en/of door anderen (hulpverlener en/of collega’s in teamverband) als negatief, ongewenst of gedwongen onafhankelijk van de situatie en ongeacht de tijd en de plaats.

Feit & vermoeden van « seksueel misbruik » Aangifterecht en beroepsgeheim Werkgeversrelatie & hulpverleningsrelatie Medewerker als dader bij « vermoeden » : dubbele loyaliteit bij « feit » : duidelijk signaal en optreden

Schema statuut van de dader bij seksueel grensoverschrijdend gedrag

Positieve visie op seksualiteit Uitgangspunt: duidelijke visie op seksualiteit Open communicatie Aangeven van grenzen Geschreven referentiekader Belang van lichamelijkheid in hulpverlening Vanuit achterliggend waardekader Betekenis van seksualiteit voor betrokkenen Gezamenlijk gedragen en besproken kader Drie niveau’s van betekenis/zin Subjectieve betekenis en beleving van gedrag Objectieve grens voor gezonde seksualiteitsbeleving Meest zinvolle perspectief

Preventiebeleid Uitschrijven algemeen kader Cliënt: Begeleiders : Noodzaak relationele en seksuele vorming Weerbaarheidstraining Begeleiders : Belang openheid & bespreekbaarheid van lichamelijke zorg bij begeleiders Leren herkennen van signalen van grensoverschrijding Belang van vertrouwensrelatie Ouders/familie Communicatie Waarden/beleving/vragen van ouders

Reactiebeleid Belang van hulpverleningsrelatie Melding & zorg Cliënt is slachtoffer Cliënt is dader Melding & zorg Meldingspersoon Zorgcoördinator Uitwerken meldingstraject Rol vertrouwenscentra kindermishandeling Ondersteuning van ouders en leefomgeving

Communicatie Belang « veiligheid » slachtoffer Open communicatie met ouders Aandacht voor verplichtingen inzake onderzoeksgeheim Communicatieplan Draaiboek voor noodsituaties Verschillende betrokkenen Pleidooi voor respectvolle communicatie

Checklist voor beleid van voorziening Acties VISIE Bespreekbaar stellen van problematiek Algemene visie op seksualiteit Visie over hoe omgaan met seksuele grensoverschrijding BESPREKING/OVERLEG Bespreking visie met cliënt Bespreking visie met familie/ouders/gebruikersraad … Aanduiden zorgcoördinator & meldingspersoon VTO Seksueel relationele vorming voor cliënten (weerbaarheidstraining) Leren herkennen signalen voor begeleiders Documenten Visietekst seksualiteit & seksueel grensoverschrijdend gedrag Draaiboek noodcommunicatie Info over meldingstraject en contactpersonen/centra Vertaling strategie/beleid in kwaliteitshandboek