Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

OCMW-vereniging Titel VII hoofdstuk I (OCMW-decreet) Zorgbedrijven OCMW-vereniging Titel VII hoofdstuk I (OCMW-decreet) Een OCMW-vereniging is een rechtspersoon die taken uitvoert die door de OCMW-wet aan de OCMW's zijn toevertrouwd De OCMW-vereniging kan een vorm van verzelfstandiging zijn of een samenwerkingsverband Zorgbedrijf is geen juridische term – wat is het? OCMW-vereniging Titel VII hoofdstuk I (OCMW-decreet) Publiekrechtelijk OCMW en gemeente Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

OCMW-vereniging Titel VIII hfdst I Social: 9 OCMW’s die samen gezinszorg aanbieden (Vlaams-Brabant) Welzijnszorg Kempen: Welzijnszorg Kempen is een vereniging van 27 OCMW’s Thuiszorg Kempen, Aangepast Vervoer, Schuldenregeling Als bovenlokale structuur staat KINA p.v. voor de grensoverschrijdende samenwerking van 26 OCMW's in het arrondissement Antwerpen, evenals voor de ondersteuning van die OCMW-werking die de lokale capaciteit te boven gaat. => Crisisopvang Crisisopvang Sociale tewerkstelling Karweidienst Poetsdienst Rechtshulp Schuldbemiddeling Informatieveiligheid Lokaal sociaal beleid Kwaliteitszorg Interne Audit Poetshulp met dienstencheques in Malle IMSIR: Boom, Hemiksem, Niel en Rumst. Deze vier gemeenten uit de Rupelstreek, samen ongeveer 50.000 inwoners, werken reeds 50 jaar samen aan een breed gamma van sociale initiatieven. OA Thuiszorg Negen Noord-Limburgse OCMW's vormen samen de vereniging Welzijnsregio Noord-Limburg. Bocholt, Bree, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt, Overpelt en Peer slaan de handen in mekaar voor een betere dienstverlening. De vereniging telt 25 OCMW-leden, met name  de OCMW’s van Affligem, Bever, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Geraardsbergen, Gooik, Herne, Hoeilaart, Kapelle o/d Bos, Kraainem, Lennik, Liedekerke, Linkebeek, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Overijse, Pepingen, Roosdaal, St-Pieters-Leeuw, Wemmel en Ternat. Het werkingsgebied telt 340.077 inwoners. Welzijnsband Meetjesland: Schuldbemiddeling/collectieve schuldenregeling Informatieveiligheid Archivering Interne audit Sociale verhuurkantoren, schuldbemiddeling, ziekenhuizen… Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Welke opties zijn er nog? Binnen het bestuur Verzelfstandigd door het bestuur IVA EVA Hoofdstuk I Samenwerkingsverband Hoofdstuk III Hoofdstuk IV Opdrachthoudende vereniging van de gemeente Afstoten Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Binnen het bestuur Binnen het bestuur 195 woonzorgcentra in Vlaanderen OCMW alleen (of gemeente alleen) Dienstverlening van het lokaal bestuur 195 woonzorgcentra in Vlaanderen 80 diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg Art 61 wichelen, laarne en wetteren Halen en lummen Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Verzelfstandigd door het bestuur Binnen de gemeentegrenzen lokaal bestuur => IVA => Titel VIII hoofdstuk I 24 (+5) woonzorgcentra 1 OCMW- verenigingen met diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg IVA: Intern •Duidelijk omschreven taken OCMW •Operationele autonomie •Beheerd buiten algemene diensten OCMW •Hoofd: personeelslid •Personeel = OCMW-personeel •Hoe? •Oprichtingsbesluit •Beheersovereenkomst 21 woonzorgcentra (Roeselare en Antwerpen) + Ieper (1)+ DAK Knokke Heist (2) + Kortrijk (5) apart geval vzw TZ Antwerpen Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

In een samenwerkingsverband Met uitsluitend andere lokale besturen Met ook minstens één private speler => Titel VIII hoofdstuk I of Titel VIII hoofdstuk IV => Opdrachthoudende vereniging van de gemeente => Titel VIII hoofdstuk III => nieuwe projecten 12 woonzorgcentra 6 verenigingen met diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg Ook “minder formele” samenwerking: aankoopcentrales, kwaliteitscoördinator delen,… Of voor specifieke opdracht: Digipolis (Antwperen en Gent), Audio (audit), Rudderstoove (catering) Opdrachthoudende vereniging voor huisvesting, begeleiding en verzorging van senioren van de gemeenten Bocholt, Hechtel-Eksel, Meeuwen-Gruitrode en Peer. 17 woonzorgcentra (Kortrijk??? Is Apart geval) Hoofdstuk III: Ter Kempen, Met private partner: Zoersel, Bierbeek, Genk (Menos) Hoofdstuk IV: Kortemark (Zedelgem, Wingene, Affligem, Zelzate en Wuustwezel in wording) KINA, Welzijnszorg Kempen, Welzijnsregio Noord-Limburg, Social, Imsir en welzijnskoepel west-brabant Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

 versus gemotiveerde raadsbeslissing Afstoten Het lokaal bestuur trekt zich terug uit de dienstverlening of een deel van de dienstverlening Stoppen Overdragen Let op! Artikel 60 §6  versus gemotiveerde raadsbeslissing DBFMO: DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain & Operate) is een vergaande vorm van integrale aanbesteding, waarbij de opdrachtnemer ook de financiering voor zijn rekening neemt. De bekostiging van een project ligt bij de opdrachtgever (de gebruiker van het vastgoed) en gebeurt periodiek op basis van vooraf overeengekomen prestaties. Anders dan bij traditionele aanbesteding worden verschillende delen van de hele bouwketen en de levenscyclus van het gebouw in één keer in één contract in de markt gezet. De opdrachtnemer is vaak een consortium van verschillende partijen, bijvoorbeeld een bouwonderneming, onderhoudsbedrijf en een facilitair dienstverlener. Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Art 60 § 6 Waar de noodzakelijkheid zich voordoet, richt het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, desgevallend in het kader van een bestaande planning, inrichtingen of diensten op met sociaal, curatief of preventief karakter, breidt deze uit en beheert deze. De noodzaak tot het oprichten of het uitbreiden van een inrichting of van een dienst moet blijken uit een dossier dat een onderzoek bevat naar de behoeften van de gemeente en/of de streek en naar de gelijkaardige inrichtingen of diensten die reeds in functie zijn, een beschrijving van de wijze van functioneren, een nauwkeurige raming van de kostprijs en van de uitgaven die moeten gedaan worden, alsook, indien mogelijk, inlichtingen die een vergelijking met gelijkaardige instellingen en diensten mogelijk maken. De oprichting of de uitbreiding van inrichtingen of diensten, die in aanmerking kunnen komen voor het genieten van toelagen op het vlak van hetzij de investeringen, hetzij van de werking, kan alleen beslist worden op basis van een dossier waaruit blijkt dat de door de organieke wetgeving, het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn of de reglementering voor het toekennen van deze toelagen voorziene voorwaarden, nageleefd zullen worden. Onverminderd de machtigingen te verkrijgen vanwege andere overheidsorganen, wordt het besluit om een inrichting of een dienst op te richten of uit te breiden voor goedkeuring voorgelegd aan de gemeenteraad, zodra het besluit van die aard is dat het een tegemoetkoming uit het gemeentelijk budget zal meebrengen of deze zal verhogen. Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Openbare zorg Historisch perspectief: Het Bureel van Weldadigheid en de Commissie van Burgerlijke Godshuizen: deze 2 burgerlijke instellingen werden in Gent in 1796 opgericht door de Franse Revolutionairen en vervingen de Armenkamer die in 1535 was opgericht door Keizer Karel. De Commissie van Burgerlijke Godshuizen was belast met het beheer van alle godshuizen en van alle bejaarden, vondelingen, gebrekkigen, zieken, wezen, verlaten kinderen... die er geen plaats vonden. Het Bureel van Weldadigheid ondersteunde thuiswonende armen. Historisch perspectief: Ontstaan van Burgerlijke Godshuizen (Franse revolutie): bejaarden, vondelingen, gebrekkigen, zieken, wezen, verlaten kinderen Bureel van weldadigheid: ondersteuning thuiswonende armen Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Waarom aanbod aan openbare diensten? Politieke antwoord op: Artikel 1: Elke persoon heeft recht op maatschappelijke dienstverlening. Deze heeft tot doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Er worden openbare centra voor maatschappelijk welzijn opgericht die, onder de door deze wet bepaalde voorwaarden, tot opdracht hebben deze dienstverlening te verzekeren. Politiek antwoord is divers: Historiek: openbaar aanbod, aanbod door de markt Pluralisme Kwetsbare burgers Toegankelijkheid Ideologie Organieke wet betreffende openbare centra voor maatschappelijk welzijn van 8 juli 1976 Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Vlaamse/federale overheid Opdracht van het OCMW Vlaamse/federale overheid Taak van het lokaal bestuur om tussen te komen in factuur (WZC en GAW/serviceflats) Taak van het lokaal bestuur om op te treden bij sluiting van voorzieningen Ervaring Economisch minder interessante profielen – meer toegang tot openbare zorg Gezinszorg: maximumfactuur blijft uit – inkomensgerelateerde bijdragen – toegankelijkheid komt in het gedrang Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Toekomst van de openbare zorg Ons laten bijstaan door kwakzalvers? Gokken? Afwegen wat we gaan doen? Het is complexer: veel vragen enkel lokale antwoorden en lokale oplossingen -> maatwerk Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 1: wat wil de bevolking Informeer jezelf als bestuur bij de verschillende groepen binnen je inwoners Zorgbehoevenden Potentiële mantelzorgers ga na wie de gebruikers zullen zijn en wat zij verwachten Statistieken: 80plussers, alleenstaanden Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Zorgbehoevenden Bevolking 50+ Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

…en wat heeft de markt te bieden? Voldoende toegankelijk, divers en aangepast aanbod? Zijn alle tussenvormen aanwezig? LDC, DVC… Wordt elke wijk/deelgemeente bediend? Is de markt er voor elke burger? Volstaan aanvullende maatregelen? Of zelf een aanbod ontwikkelen? Basisaanbod: andere doelgroep, andere wijk/deelgemeente Inzetten op preventie? Welke evoluties kunnen we verwachten binnen die markt? Vermaatschappelijking van de zorg Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 2: wat willen we bereiken? Beleidsdoelstellingen! Meerjarenplan missie, visie van het lokale bestuur wat doen we wel, wat niet Continuïteit vereist? Effecten op langere termijn: tussenkomsten OCMW, prijszetting, invloed op aanbod… Wil het bestuur sterke (democratische) betrokkenheid, dan wel meer op afstand blijven? Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Regie – en actorrol voor lokaal bestuur Regierol => wat kan dit zijn? Welke bevoegdheden zou Vlaanderen kunnen doorgeven? Interne staatshervorming  wijzigingen op terrein Lokaal bestuur blijft aanspreekpunt Meest burgernabije niveau Beleidsinstrumenten vooral op Vlaams niveau (zeker na zesde staatshervorming) Oplossing: voorzieningen als beleidsinstrument Programmatie, erkenningsnormen, inplantingsplaats, brandveiligheid, inspectie Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 3: het stopt niet aan de gemeentegrens Bestuurskracht door lokale samenwerking Efficiëntiewinsten door samenwerking en schaaloptimalisatie Grensoverschrijdende mogelijkheden samen zien en aanpakken Met voldoende respect en aandacht voor elkaars belangen, autonomie en inspraak  goede afspraken, duidelijke statuten Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Expertise opschalen  risico op monopolies Ideale schaal bestaat niet Schaalvergroting Expertise opschalen  risico op monopolies Ideale schaal bestaat niet De sturing verliezen Geen rekening houden met verborgen kosten Kiezen voor een publieke samenwerking dan wel voor een in de gemeente/regio Kiezen voor synergieën tussen de openbare diensten Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 4: veel of weinig invloed Hoeveel invloed willen we als lokaal bestuur kunnen uitoefenen? Hoe verder we afstaan van de dienstverlening, hoe beperkter de invloed => LB: expert in dienstverlening Doeltreffend beheer interne processen: weet wat er wanneer door wie in je eigen bestuur gebeurt => Intern netwerk Doeltreffende samenwerking: weet wat je van hen mag verwachten en aan welke voorwaarden => Extern netwerk Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Flexibel inzetten van dienstverlening Kwaliteitsbeïnvloeding Welke invloed? Prijszetting Personeel Flexibel inzetten van dienstverlening Kwaliteitsbeïnvloeding Toegankelijkheid Keuzevrijheid bewoner Pluralisme Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Hoe kunnen we het aanbod vorm geven?   Bedrijfsmatig Maatschappelijke opdracht Rechtspositieregeling Één RPR, marktconform (private cao’s) maar aantrekkelijk (knelpuntberoepen) Lokale werkgever, tewerkstellingsprojecten voor laaggeschoolden, verhouding met OCMW-personeel Prijszetting Opbouwen van reserves voor de toekomst Kostendekkend tenzij verantwoord vanuit sociale opdracht poetsdiensten Opnamebeleid Financieel interessante profielen (zowel voor bijdragebepaling, dagprijs als dagforfait) Zorgbehoefte in de ruime betekenis (ook omwille van sociale factoren), lokale invalshoek kwaliteit Uitbouw voorzieningen/diensten Welke voorzieningen/diensten kunnen op zichzelf financieel zelfredzaam zijn? Grootte van voorzieningen/diensten in functie van financiële zelfredzaamheid (centraliseren). Welke noden/behoeften zijn er? Wat is de beste geografische spreiding om zoveel mogelijk zorgvragers te bereiken? Creatief in omgaan met noden Uitbouwen van netwerken In functie van klantenbinding worden netwerken uitgebouwd In functie van zorgvragers worden netwerken op maat opgezet en is een goede samenwerking met alle actoren noodzakelijk Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 5: het lokaal bestuur als werkgever Rol als werkgever Creëren van lokale werkgelegenheid Specifieke doelgroepen Impact op personeelssubsidies Interne flexibiliteit Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Afweging 6: inspelen op vernieuwing Technologische innovatie In welke mate kunnen wij technologische evoluties volgen? Procesmatige innovatie Nieuwe werkvormen Informatisering van de sector Assistentiewoningen cado Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Private sector maakt winst Koken kost geld Kiezen om zorgvoorzieningen uit te baten kost geld Private sector maakt winst Caritassector = Slecht beheer Sociale rol Andere regels (onderfinanciering) Personeelsstatuut Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Vlaamse context Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Toekomst van de zorg? Onzekerheid En in onze gemeente? Stop op groeipad in de thuiszorg/vermindering urencontingent Stop op RVT-reconversie en invoer erkenningskalender in de residentiële ouderenzorg En in onze gemeente? Thuiszorgaanbod niet gebonden aan gemeentegrenzen Vlaanderen zet in op schaalgrootte Ook in residentiële zorg worden gemeentegrenzen niet meer dwingend Kostprijs voor gebruiker Gebruikersbijdragen Kiezen op basis van gebruikers Complexe zorg Stijgende dagprijzen Stijgende vergrijzingscijfers, minder mantelzorg en vrijwilligers Markt wijzigt Minder aanbod  Stijgende vraag Duurdere dienstverlening => onderzorg Toegankelijkheid van de zorg onder druk => menswaardig bestaan voor alle burgers onder druk Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Gevolgen: verandert dit onze positie? Macroniveau Verhouding Vlaamse overheid lokale besturen (interne staatshervorming, decentralisatie) Gewicht van de openbare sector (marktcorrigerend, buffer tegen onderzorg) Multiproblemgezinnen – preventief werken (sociale dienst, lokale dienstencentra Mesoniveau Lokale politiek (beleidsinstrument) Verhouding tussen voorzieningen (concurrentie) Microniveau Stijgende factuur? Kwalitatieve dienstverlening behouden Toegankelijkheid Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Zorgbedrijven: de toekomst?! Zorg Vergrijzing Imago Budgettair kader Bedrijf Publiek Corrigerend Beleidsinstrument Burgernabij Lokaal bestuur Maatschappelijke opdracht (sociale zekerheid) Schaalgrootte Complex Expertise Gebruiker centraal Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!

Zorgbedrijven: de toekomst?! Behoud lokale eigenheid Draag iets bij zonder zichzelf op te geven Geef zelf kleur Je houdt het wiel in beweging Zorgbedrijven: de toekomst van de openbare zorg?!