Literaire bouwstenen 1 Vertelperspectief

Was Mark Twain een racist? Lees aandachtig het eerste fragment in jullie bundel (fragment 0) De lotgevallen van Huckleberry Finn van Mark twain (1885) klassieker uit de Amerikaanse literatuurgeschiedenis

1. Auteur en verteller Mark Twain ≠ Huck Finn Mark Twain = auteur van De lotgevallen van Huckleberry Finn Huck Finn = de protagonist van het boek [hoofdpersonage] Huck Finn = de verteller van het boek We zien alles door de ogen van Huck Finn. We krijgen het verhaal te horen in de woorden van Huck Finn. Mark Twain creëert de stem van HF, die het verhaal vertelt.

auteur lezer verteller personages fictionele ruimte fictionele tijd echte wereld -------------------------------------------------------------------------------------------- verteller personages fictionele ruimte fictionele tijd fictionele wereld ideeën woorden ideeën, opvattingen

verteller ≠ auteur Suzanne Collins is niet de verteller van De hongerspelen. Tolkien is niet de verteller van In de ban van de ring. Jostein Gaarder is niet de verteller van De wereld van Sofie. Collins, Tolkien en Gaarder zijn auteurs, schrijvers. Ze creëren - tijd - ruimte - personages - een verteller (behoort tot de fictionele wereld)

soorten vertellers ik-verteller belevende ik vertellende ik hij/zij-verteller personele hij/zij-verteller auctoriële/alwetende hij/zij-verteller De verteller heeft de macht bij het vertellen van een verhaal: hij of zij bepaalt wat er gebeurt, wat de lezer ziet of hoort en hoe.

Ik-vertellers De belevende ik Ik ≠ auteur The Blair Witch Project Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht (fragment 1) - verteller is autistisch - lijkt alles nu te beleven (staat voor een raadsel) - weet een beetje meer, maar niet veel (naam van de hond en eigenaar)

Ik-vertellers 2. De vertellende ik Forrest Gump Warm Bodies (fragment 2) - De verteller weet meer dan wat er nu gebeurt. - Weet dat hij een zombie is en wat dat betekent. - Heeft kennis van wat er voor het vertelmoment gebeurd is. De hongerspelen (fragment 3) - Katniss is erg aangedaan door wat er nu gebeurt (en verrast) - maar ze weet meer (voorgeschiedenis, wat de hongerspelen zijn, wie Effie Prul is, hoe het District 12 vergaan is in de spelen,…)

Ik-vertellers: kenmerken Verteller = (hoofd)personage aard van de ik-verteller: grote invloed op verhaal Sterk inleven in de leefwereld van het personage bepaald perspectief, manier om naar de wereld te kijken beperkt perspectief: is de verteller wel betrouwbaar? (fragment 4) vb: The Usual Suspects The Life of Pi Huck Finn Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht

hij/zij-vertellers De personele verteller The Shining Alice in Wonderland - verteller die geen personage is - focalisatie via Alice (door haar ogen) - verteller kent niet alleen gebeurtenissen, maar ook de gedachten van Alice - inleving vrij groot - soms ironische afstand tussen verteller en personage (zoals bij Alice) verteller kan beetje spotten

hij/zij-vertellers Spelen met focalisatie: The Silence of the Lambs De wonderbaarlijke tovenaar van Oz - verteller die geen personage is - focalisatie via Dorothy De wereld van Sofie - (Sterke) Focalisatie gebeurt afwisselend via Sofie en Hilde. - zijn zo’n beetje elkaars alter ego - is nodig voor het verhaal dat de verteller niet alwetend is

2. De auctoriële/alwetende verteller Lord of the Rings Jon Ewo, Zwart wit - verteller beheerst de tijd volkomen - weet alles wat er te gebeuren staat - zit vaak een oordeel of moraal in vervat (is het vertelstandpunt van sprookjes en mythen) - richt zich soms rechtstreeks tot de lezer - geeft commentaar op de gebeurtenissen (vaak gebruikt in de 19e eeuw)