Een studie van Deloitte op vraag van de VVSG. Benchmarkstudie aanbod lokaal rioolbeheer in Vlaanderen. Klaar zicht in troebel water! Een studie van Deloitte op vraag van de VVSG.

Agenda Inleiding Scope en methodologie Marktevoluties technische analyses Conclusies 23/09/2008

Doel van de studie: Deze studie poogt een grotere transparantie te creëren in het bestaande aanbod. Hiervoor brengen we het aanbod van alle samenwerkingsverbanden in Vlaanderen in kaart: Overzicht van de huidige geografische spreiding; Marktevoluties; Vergelijking van het aanbod van de verschillende samenwerkingsverbanden op basis van objectieve juridische, fiscale en financiële criteria. Het aanbod mbt transportovereenkomsten werd niet opgenomen in deze studie. 23/09/2008

Sinds het programmadecreet van 2004 is er veel veranderd! 21 mei 1991: Europese richtlijn Stedelijk afvalwater 24 december 2004: programmadecreet 15 november 2005: benchmarkstudie “Het commercieel markaanbod in Vlaanderen inzake de sanering van afvalwater op gemeentelijk niveau" Toename aantal aanbieders Gewijzigde regelgeving inzake collectief beheer IBA’s Andere wijzigingen Toename aantal Producten Gewijzigde regelgeving mbt eigen waterwinners 23 september 2008: update van de benchmarkstudie op vraag en ism de VVSG 23/09/2008

Inleiding Scope en methodologie Marktevoluties technische analyses Conclusies 23/09/2008

De benchmarkstudie volgde een vooropgestelde methodologie: Analyse van publiek beschikbare informatie per product. Aanvraag en analyse van bijkomende informatie per product. Lijst van vergelijkbare benchmarkcriteria. Opmaak productfiche met alle benchmarkcriteria per product. Controle en validatie van de productfiche door de aanbieder. Opmaak overkoepelende tekst die het aanbod beschrijft. 23/09/2008

De benchmarkstudie vergelijkt het aanbod op basis van een aantal criteria: De benchmarkcriteria werden opgebouwd rond volgende thema’s: Wijze van samenwerking; Contractueel-technische criteria; Vergoedingen voor de diensten geleverd door de aanbieder; Criteria met betrekking tot de beslissingsbevoegdheid; Besteding van de middelen; BTW-aspecten; Criteria met betrekking tot de tarifering naar klanten toe; Criteria met betrekking tot de flexibiliteit van het aanbod; Andere criteria. 23/09/2008

De benchmarkstudie geeft het aanbod van alle producten m. b. t De benchmarkstudie geeft het aanbod van alle producten m.b.t. afvalwatersanering weer. Alle samenwerkingsverbanden gingen akkoord om mee te werken aan onze studie: Pro Memorie: Rio-P dienst (VMW) Product Aanbieder Watermaatschappij? RI-ANT AWW (ism aquafin) ja IWVA Hidrorio Pidpa Hidrosan Aquario TMVW Vivaqua Rioact VMW Aquafin Concessie Aquafin nee Riototaal Interaqua Infrax Iveg WVEM Riobra 23/09/2008

Inleiding Scope en methodologie Marktevoluties technische analyses Conclusies 23/09/2008

De huidige situatie op de markt van drinkwater is vrij geconcentreerd per regio. Tekening groter! 23/09/2008

De huidige situatie op de markt van afvalwatersanering is meer verspreid. 23/09/2008

Procentuele verdeling van de producten over de gemeenten: De meeste gemeenten doen de sanering van afvalwater in eigen beheer. TMVW, gevolgd door Infrax hebben het grootste aandeel van de gemeenten die het beheer wel uitbesteden. 23/09/2008

Spreiding van het aanbod m. b. t Spreiding van het aanbod m.b.t. de sanering van afvalwater per provincie: 23/09/2008

Provinciaal zijn er grote verschillen in de keuze van de gemeenten. 23/09/2008

De opstartdatum van de verschillende producten mbt de sanering van afvalwater ligt verspreid over verschillende jaren. Studie Deloitte Nov ‘05 23/09/2008

Overzicht met de datum per gemeente die toegetreden is en dit per product 23/09/2008

Conclusies marktanalyse Sterk geografische binding (nauw verbonden aan actieterrein van de drinkwatermaatschappijen); Grote correlatie tussen de keuze van watermaatschappij en het daaraan gelinkte samenwerkingsverband; Nog een sterk groeipotentieel; Markt met toenemende concurrentie en toenemende productdifferentiatie. 23/09/2008

Inleiding Scope en methodologie Marktevoluties Technische analyses Conclusies 23/09/2008

De technische analyses groeperen de verschillende vooropgestelde benchmarkcriteria. De studie onderzocht volgende onderwerpen in de technische analyses: Juridische achtergrond; Hoe voldoen aan de saneringsplicht; Wijze en aard van de inbreng; Duurtijd en opzegmogelijkheden; Aansprakelijkheid; Moduleerbaarheid en tarifering; Inspraak en verantwoordelijkheden; Kosten en vergoedingen; Besteding van middelen; BTW-aspecten. Een aantal van deze onderwerpen zullen we hierna kort toelichten. 23/09/2008

Het type samenwerkingsverband is ongeveer gelijk verdeeld inbreng van gebruiksrecht en van volle eigendom. Aquafin - concesie Inter-Aqua Rioact WVEM IWVA Iveg Hidro-San AquaRio RioBra RI-ANT Vivaqua Hidro-Rio Inbreng gebruiksrecht. Beiden standaard Inbreng volle eigendom Inbreng gebruiksrecht Inbreng volle eigendom Beide mogelijk

De samenwerking kan zowel via overeenkomst als via toetreding tot stand komen. Hidro-San Hidro-Rio Inter-Aqua WVEM Vivaqua Iveg Aquafin - concesie IWVA AquaRio Rioact RI-ANT RioBra Overeenkomst (contractueel) Toetreding (statutair) Inbreng gebruiksrecht Inbreng volle eigendom Beide mogelijk

De duurtijd van het samenwerkingsverband is sterk verschillend naargelang het product. Iveg RI-ANT (tot 2013) Termijn = variabel = bestaan samenwerkingsverband Rioact AquaRio (tot 2030) WVEM IWVA (2018) Inter-Aqua Hidro -San (tot 2019) Termijn = vast RioBra Hidro-Rio 10 j 18 j 22 j 99 j 8 tijd Voor Aquafin Concessie (in principe 20 jaar) en Vivaqua (keuze tussen 20 of 30 jaar) wordt met elke gemeente een specifieke termijn vastgelegd (keuze) Inbreng gebruiksrecht Inbreng volle eigendom Beide mogelijk

Ook de opzeggingstermijn kan sterk verschillen. Flexibiliteit AquaRio RI-ANT Rioact Vivaqua Hidro-San IWVA Inter-Aqua RioBra WVEM Hidro-Rio Iveg tijd 24u 12 maanden 12 – 36 maanden Opzegtermijn niet mogelijk voor einde initiële duurtijd Voor meer informatie dient men ook rekening te houden met criterium 2C waar de gevolgen van de opzegging beschreven worden (zie fiches). Verder is ook het criterium 2F met betrekking tot de overdracht van de overeenkomst interessant. Inbreng gebruiksrecht Inbreng volle eigendom Beide mogelijk

De aansprakelijkheid van de gemeenten is verschillend naar gelang het product. De gemeenten zijn vaak slechts aansprakelijk tot beloop van de inbreng: Dit is het geval bij RioBra en AquaRio (TMVW) of zoals bij de producten van Infrax de nominale waarden van de geplaatste aandelen. In een aantal producten zijn wederzijdse vrijwaringsclausules opgenomen voor aanspraken van derden: o.a. bij Vivaqua, Aquafin concessie en RI-ANT (AWW ism Aquafin) Bij andere producten bestaan er gedetailleerde aansprakelijkheidsverdelingen: (IWVA, Hidro-Rio en Hidro-San (Pidpa) 23/09/2008

Mogelijkheden voor differentiatie van tarifering naar specifieke doelgroepen: De belangrijkste mogelijkheden mbt differentiatie van tarifering zijn: Sociale vrijstellingen of correcties; Ecologische vrijstellingen of correcties; Economische vrijstellingen of correcties; Vrijstellingen/correcties voor reële lozingen (coca-cola regeling); Vrijstellingen voor private zuiveringsinstallaties. Verder kunnen er bij sommige producten ook specifieke vrijstellingen of correcties per gemeente afgesproken worden. 23/09/2008

De beslissing over de saneringsbijdrage en de controle op de aanwending kan sterk verschillen. Product beslissing over saneringsbijdrage controle aanwending SB door gemeente Aquafin concessie overleg --> gemeente contractueel af te spreken RI-ANT via RvB of operationele audit Hidro-Rio rapportering Hidro-San periodiek individueel overzicht IWVA gezamenlijk jaarlijks controlerecht van rekeningen Vivaqua exploitatierekening per gemeente RioBra RvB RioBra (solidair.) via intergemeentelijke vereniging Iveg Gemeente afzonderlijke rekeningen / gemeenten WVEM RvB WVEM (solidair.) via RvB (geen rek. per gemeente) Inter-Aqua RvB INTER-AQUA (solidair.) via RvB AquaRio overleg met gemeenten analytische rekeningen Rio-Act externe controle cf. overeenkomst Ook de beslissingsbevoegheid van de gemeenten is sterk verschillend naar gelang het product. 23/09/2008

Ook de vergoeding voor inbreng en waardering infrastructuur verschilt tussen de verschillende producten: Contractuele modellen (Aquafin Concessie, RioAct, Vivaqua): Geen cash vergoeding Geen aandelen Statutaire modellen: Enkel kapitaalaandelen of winstbewijzen (Riant, Riobra, Hidrosan) Gedeeltelijke cash vergoeding, gedeeltelijk aandelen/winstbewijzen (Infrax, Hidro-Rio en AquaRio) Verhouding kan verschillen Vergoeding wordt bepaald op basis van waardering infrastructuur: Op basis van netto-boekwaarde. Nadien gecorrigeerd (RioBra en Hidro-Rio );  Op basis van huidige nieuwwaarde - leeftijd en toestand (via inspecties) onderworpen aan revisorale controle (Infrax producten). Economische waardering op de verwachte cashflows (AquaRio (TMVW)). 23/09/2008

De berekening van de eventuele kosten bestaat uit verschillende componenten: Met of zonder gemeentelijke waarborg voor eventuele financiering. Grote verscheidenheid in wijze van berekening: Externe kosten: Met of zonder toeslag (% niet altijd duidelijk). Interne kosten: Tegen kostprijs (vnl bij de statutaire modellen); Tegen afgesproken uurtarief (vnl bij de contractuele modellen); Tegen commercieel tarief. Overheadkosten: Soms geen (begrepen in uurtarief van overige kosten). Soms tegen %: % niet altijd duidelijk; Grondslag niet altijd duidelijk. Volledig gesolidariseerd, gedeeltelijk gesolidariseerd of niet gesolidariseerd. 23/09/2008

Herkomst en besteding van de middelen: Herkomst van de middelen: saneringsbijdragen; vergoeding eigenwaterwinners; transportvergoeding (ingeval van een niet drinkwatermaatschappij); rioleringssubsidies; leningen en tussenkomsten van de gemeente. Besteding van deze middelen: (vervangings)investeringen; herstellingen en onderhoud; beheer; Niet controleerbaar; Niet vergelijkbaar; Niet weerhouden. 23/09/2008

BTW-aspecten m.b.t. de sanering van afvalwater: BTW recuperatie mogelijk Herziening genoten aftrek bij uittreding: Sommige aanbieders laten dit in het midden; Sommige leggen dit ten laste van de uittreder. Drinkwatermaatschappijen: 6% of financiële tussenkomsten door gemeenten; Andere aanbieders: Geen BTW op financiële tussenkomst door gemeenten; In lijn met de bedoeling van de rulingcommissie? BTW plicht gemeenten die bepaalde diensten zelf blijven verrichten. 23/09/2008

Inleiding Scope en methodologie Marktevoluties Technische analyses Conclusies 23/09/2008

Belangrijkste conclusies mbt de benchmarkstudie: Alle aanbieders namen deel aan de studie; Publiek beschikbare informatie nog steeds beperkt; Studie enkel mogelijk dank zij de medewerking van de aanbieders; Financiële data onvoldoende transparant; Aanbod mbt de sanering van afvalwater sterk toegenomen; Aangepaste producten (productdifferentiatie); Grote verscheidenheid op zowat alle belangrijke criteria: wijze, aard en waardering van de inbreng, termijn van inbreng, opzegmogelijkheden, gevolgen van opzeg, inspraak, vergoedingen, aanrekening van kosten, en de onderlinge solidariteit; We raden de gemeenten aan verder te kijken dan het aanbod van de huisleverancier. 23/09/2008

Enkele suggesties naar de stakeholders toe: Dringend nood aan grotere transparantie wat betreft financiële data: Herkomst middelen; Berekening kosten; Aanwending middelen. Taak voor: De gemeentelijke vertegenwoordigers; De aanbieders; De toezichthoudende instanties. Producten verschillen aanzienlijk wat betreft belangrijke modaliteiten: Voor elke gemeente is er een oplossing die aansluit bij de individuele situatie; Besturen doen er dan ook goed aan hun beslissing te nemen op grond van een goede analyse en productvergelijking. 23/09/2008

Vragen? Voor meer informatie kan u ons vandaag ontmoeten met al uw vragen. We zijn ook bereikbaar voor meer informatie via: BEConsultingAfvalwater@deloitte.com 23/09/2008

About Deloitte Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a Swiss Verein, its member firms and their respective subsidiaries and affiliates. Deloitte Touche Tohmatsu is an organisation of member firms around the world devoted to excellence in providing professional services and advice, focused on client service through a global strategy executed locally in nearly 140 countries. With access to the deep intellectual capital of approximately 150,000 people worldwide, Deloitte delivers services in four professional areas, audit, tax, consulting and financial advisory services, and serves more than 80 percent of the world’s largest companies, as well as large national enterprises, public institutions, locally important clients, and successful, fast-growing global growth companies. Services are not provided by the Deloitte Touche Tohmatsu Verein and, for regulatory and other reasons, certain member firms do not provide services in all four professional areas. As a Swiss Verein (association), neither Deloitte Touche Tohmatsu nor any of its member firms has any liability for each other’s acts or omissions. Each of the member firms is a separate and independent legal entity operating under the names “Deloitte”, “Deloitte & Touche”, “Deloitte Touche Tohmatsu” or other related names. A leading audit and consulting practice in Belgium, Deloitte offers value added services in audit, accounting, tax, consulting and corporate finance. In Belgium, Deloitte has more than 2,200 employees in over 16 offices across the country, serving national and international companies, from small and middle sized enterprises, to public sector and non-profit organisations. The turnover reached 252 million euro in the financial year 2005-2006. For more information, please visit the Belgian member firm’s website at www.deloitte.be. © Deloitte Consulting CVBA/SCRL. All rights reserved. Bij de opmaak van deze studie hebben wij getracht om met uiterste zorgvuldigheid de beschikbare informatie zo accuraat mogelijk weer te geven. Toch kunnen wij niet met uitsluitsel garanderen dat de voorgestelde informatie volledig is of dat er nergens een foutje in onze teksten geslopen is. Deloitte aanvaardt dan ook op geen enkele manier de verantwoordelijkheid voor schade op welke manier dan ook ontstaan door gebruik, onvolledigheid of onjuistheid van de aangeboden informatie op deze website.