MVO- maatschappelijk verantwoord ondernemen mensgericht, met aandacht voor veilig en gezond werken

Wat is MVO? Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ‘Ondernemers die maatschappelijk verantwoord ondernemen zoeken permanent naar een optimale balans tussen mens, milieu en winst’ (MVO Nederland). Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) neemt een bedrijf de verantwoordelijkheid voor de effecten van de bedrijfsactiviteiten op mens, milieu en bedrijfsvoering. Het bedrijf maakt bewuste keuzes om duurzaam waarde te creeren op gebied van People, Planet en Profit. Tussen deze drie factoren bestaat een sterke interactie en zij bieden elkaar wederzijds inspiratie. Ondernemers die maatschappelijk verantwoord ondernemen zoeken permanent naar een optimale balans tussen mens, milieu en winst. MVO is de standaard voor ondernemen in de 21ste eeuw. Bron: MVO Nederland, www.mvonederland.nl, 2012

People, Planet, Profit – triple P Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzame ontwikkeling zijn begrippen die moeilijk eenduidig te definiëren zijn. MVO is nooit eendimensionaal, maar kenmerkt zich door een afweging van verschillende belangen. Om die belangen helder te maken wordt meestal het Triple-P-model gehanteerd. De drie P’s staan voor People, Planet en Profit: - People gaat over sociale ontwikkeling: het menselijke kapitaal (personeel en patiënten), goed en gezond werkgeverschap, kwaliteit van zorg, de sociale en ethische aspecten van bedrijfsvoering ethiek en MBO (maatschappelijk betrokken ondernemen); - Planet betreft de ecologische ontwikkeling: milieu, energiebesparing, afvalverwerking en de overige ecologische en omgevingsaspecten; - Profit betreft de bedrijfsvoering en economische ontwikkeling: transparantie, duurzame inkoop en de overige financiële aspecten van MVO. Bron: Nu zorg(en) voor morgen. Schetsen voor een routekaart naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de Zorgsector, 2011 Bron: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de Zorgsector, 2011

Uitgangspunten MVO Integrale visie op ondernemerschap Waarde creëren op economisch (profit), ecologisch (planet) en sociaal gebied (people) Bij bedrijfsbesluiten afweging van stakeholderbelangen Maatwerk MVO is een proces, geen eindbestemming MVO is een integrale visie op ondernemerschap, waarbij het bedrijf waarde creëert op economisch (Profit), ecologisch (Planet) en sociaal (People) gebied. MVO is verankerd in alle bedrijfsprocessen. Bij iedere bedrijfsbeslissing wordt een afweging gemaakt tussen verschillende stakeholderbelangen: de belangen van betrokken personen, bedrijven en organisaties. MVO is maatwerk. Voor iedere onderneming zien de MVO-activiteiten er anders uit. Dit hangt af van bedrijfsgrootte, sector, cultuur van de onderneming en bedrijfsstrategie. MVO is een proces en geen eindbestemming. De doelen die worden nagestreefd veranderen in de tijd en met elke bedrijfsbeslissing. Er wordt door de onderneming gezocht naar haalbare stappen om de maatschappelijke verantwoordelijkheid vorm te geven www.mvonederland.nl , 2012

MVO – en andere visies Maatschappelijk betrokken ondernemen Sociaal ondernemen Duurzaam ondernemen ‘Fatsoenlijk’ ondernemen: Aard van het werk Aard van het product Corporate Social Responsibility (CSR) Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) de vrijwillige investering van tijd, geld en middelen door bedrijven in de samenleving www.mvonederland.nl 2012 Sociaal ondernemen / duurzaam ondernemen Sociaal ondernemers werken vanuit de ambitie om maatschappelijke verandering teweeg te brengen. Op krachtige en innovatieve wijze pakken zij problemen aan in samenlevingen wereldwijd. Financiële winst is niet het primaire doel, maar is wel nodig om maatschappelijke vooruitgang te kunnen boeken. De sociale meerwaarde is de belangrijkste maatstaf van succesvol sociaal ondernemen. http://www.qpqmagazine.nl/sociaal%20ondernemen/ Sociaal Ondernemen is zakelijk ondernemen, met oog voor mens en milieu http://www.managementboek.nl/boek/9789023243823/handboek-voor-sociaal-ondernemen-in-nederland-boris-franssen ‘Fatsoenlijk’ ondernemen De aard van het product of dienst van de onderneming (product landmijnen of verzekeraar met woekerpolissen) - De internationale component, ondermeer kinderarbeid en arbeidsomstandigheden in de keten. Deze onderwerpen zijn reeds opgenomen in het internationale programma van MVO Nederland. Bron: Duurzaam mensgericht ondernemen. Visie MVO Nederland. 2010 Corporate Social Responsiblity (CSR) In October 2011 the European Commission published a new policy on corporate social responsibility [137 KB] . It states that to fully meet their social responsibility, enterprises “should have in place a process to integrate social, environmental, ethical and human rights concerns into their business operations and core strategy in close collaboration with their stakeholders”. The aim is both to enhance positive impacts – for example through the innovation of new products and services that are beneficial to society and enterprises themselves – and to minimise and prevent negative impacts. http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sustainable-business/corporate-social-responsibility/index_en.htm

Waarom MVO? Efficiëntie Flexibiliteit, innovatie Kostenbesparing Aantrekkelijk werkgever Verhoging arbeidsproductiviteit Marktvraag naar MVO bedrijven en producten Bedrijfsimago Noodzakelijk en license to operate Bedrijven die strategisch met MVO bezig zijn passen zich gemakkelijker aan de veranderende omgeving aan. Zij zijn minder afhankelijk van economische schommelingen. Want bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn aantoonbaar efficiënter en innovatiever. MVO levert kostenbesparing op. Bijvoorbeeld door het verminderen van afval, lagere energiekosten, een lager ziekteverzuim en een efficiëntere bedrijfsvoering. MVO zorgt ervoor dat een bedrijf een aantrekkelijkere werkgever is en MVO verhoogt de arbeidsproductiviteit. Werknemers vinden het belangrijk dat zij trots kunnen zijn op het bedrijf waar zij werken. Ook speelt een ‘war on talent’ mee bij de komende vergrijzing, ontgroening en kwalitatieve krapte op de arbeidsmarkt. MVO loont. Er is steeds meer marktvraag naar MVO-bedrijven en producten. Ook de overheid koopt sinds 2010 alleen nog in bij bedrijven die kunnen aantonen dat zij aan minimale duurzaamheidseisen kunnen voldoen. MVO is goed voor het imago van het bedrijf. Bedrijven die actief aan MVO doen hebben een streepje voor bij kredietverleners, subsidieverstrekkers en beleidsmakers. Het is dus verstandig om MVO-activiteiten te communiceren. MVO is op de lange termijn noodzakelijk. We leven op aarde met steeds meer mensen die steeds meer grondstoffen nodig hebben. Een toenemend aantal grondstoffen wordt schaars. MVO biedt oplossingen. MVO kan een korte termijn noodzaak worden, wanneer de maatschappij niet langer accepteert dat een bedrijf zijn activiteiten uit blijft voeren. Zij kunnen dan niet langer rekenen op een license to operate. Dit is onder andere te merken aan consumentenboycots, acties van maatschappelijke organisaties of personeelstekorten. Bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn minder kwetsbaar voor acties en boycots Bron: MVO Nederland, www.mvonederland.nl 2012 en uit: Duurzaam mensgericht ondernemen. Visie MVO Nederland. 2010

Conclusie In dit artikel is aan de hand van empirische toetsing met data van beursgenoteerde Europese ondernemingen aangetoond dat duurzaam ondernemen positieve invloed heeft op financiële prestaties van ondernemingen. Positieve significante resultaten zijn gevonden met betrekking tot het rendement op eigen vermogen en de beurswaardering. Vooral bedrijven met aandacht voor de gemeenschap, corporate governance, werknemers en milieu laten hogere rendementscijfers optekenen. Een goede leefbaarheid in en rondom een onderneming loont. Ook de omgekeerde relatie is onderzocht. Maatschappelijk verantwoord ondernemen verhoogt het rendement op eigenvermogen en de marktwaarde van de onderneming. Dijk van R, Wong A (2007). Duurzaam ondernemen economisch zinvol. ESB 24 augustus 2007 Economische Statistische Berichten (ESB) http://esbonline.sdu.nl/do/welkom

Overheidstandpunt MVO Maatschappelijk debat over MVO Ondersteuning van bedrijven in MVO Praktische handleidingen Bundelen van kennis en ervaringen Kaders af te spreken Voorlichting, informatie en advies Overheid zelf als MVO organisatie De rijksoverheid wil bedrijven helpen het maximale uit hun MVO-beleid te halen, door bewust om te gaan met dilemma's en de dialoog over MVO actief aan te gaan. De overheid helpt bedrijven op verschillende manieren, bijvoorbeeld door te voorzien in praktische handleidingen, het bundelen van kennis, door duidelijke kaders af te spreken en zelf duurzaam in te kopen. Bron: www.mvonederland.nl 2012

advies en info voor bedrijven: MVO Nederland Het Agentschap NL Kamers van Koophandel website: www.antwoordvoorbedrijven.nl Voorlichting aan bedrijven De overheid ondersteunt verschillende organisaties die bedrijven bijstaan met informatie en advies over MVO. De volgende 3 organisaties spelen hierin een grote rol: MVO Nederland, het Agentschap NL en de Kamers van Koophandel. De website Antwoord voor Bedrijven maakt ondernemers wegwijs in regels, vergunningen en subsidies van de Nederlandse overheid. Bron: www.mvonederland.nl 2012

Overheid en MVO- stimulering van: MVO in jaarverslag – richtlijn 400 RJ (verplicht) Handreiking voor Maatschappelijke verslaglegging (vrijwillig) OESO-richtlijnen (voor NL bedrijven in het buitenland) Ketenverantwoordelijkheid Transparantie De overheid vraagt bedrijven transparant te zijn over hun MVO-beleid en -activiteiten. Een goede verslaglegging van de MVO-inspanningen van een bedrijf stelt belanghebbenden in staat om met het bedrijf in gesprek te gaan. Dit geeft het bedrijf de mogelijkheid zich te versterken met opbouwende kritiek van zijn belanghebbenden. Door de Transparantiebenchmark biedt het ministerie van Economische Zaken inzicht in de wijze waarop Nederlandse bedrijven verslag doen van hun MVO-activiteiten. De Richtlijn 400 van de Raad voor de Jaarverslaglegging (RJ) geeft aan welke informatie het jaarverslag van een onderneming moet bevatten. Daar hoort ook het geven van informatie over MVO bij. De Handreiking voor Maatschappelijke verslaglegging is een conceptueel kader voor afzonderlijke maatschappelijke verslaglegging voor middelgrote en grote ondernemingen. In tegenstelling tot de Richtlijn 400, is toepassing van de Handreiking niet verplicht. Oeso-richtlijnen De overheid verwacht dat Nederlandse bedrijven zich in het buitenland aan de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen houden. Dit is een veelomvattende internationale gedragscode met aanbevelingen over kwesties als kinderarbeid, arbeidsverhoudingen, mensenrechten, schade aan het milieu en corruptie. Elke OESO-lidstaat heeft een Nationaal Contactpunt (NCP) dat bedrijven adviseert over het toepassen van de OESO-richtlijnen. Wanneer dit tot verschillen van inzicht leidt tussen bedrijven en haar stakeholders kan dit door alle partijen bij het NCP worden gemeld. Het NCP treedt in dat geval op als onafhankelijke bemiddelaar bij het oplossen van het probleem. Hierdoor kan escalatie en reputatieschade worden voorkomen. Daarnaast helpt de overheid exporterende bedrijven met investeringssubsidies en exportkredietgaranties. Alleen bedrijven die zich aan de OESO richtlijnen houden komen hiervoor in aanmerking. Ketenverantwoordelijkheid In haar visie op ketenverantwoordelijkheid en MVO heeft de Nederlandse overheid in 2008 aangegeven dat het van ieder bedrijf verwacht dat het internationaal maatschappelijk verantwoord onderneemt. Het betreft dus niet alleen de bedrijfsvoering van de Nederlandse vestiging van het bedrijf, maar ook de (internationale) keten van leveranciers en afnemers waarin het bedrijf actief is. De partijen binnen de Sociaal-Economische Raad hebben in 2008 een Verklaring Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen opgesteld. Deze SER IMVO Verklaring roept het bedrijfsleven op actief invulling te geven aan de wijze waarop zij met verantwoord ketenbeheer omgaat en biedt hiervoor achtergronden en uitgangspunten. De SER heeft een speciale IMVO commissie ingesteld die jaarlijks rapporteert over de voortgang in verantwoord ketenbeheer Bron: www.mvonederland.nl 2012

MVO - People Mensgericht ondernemen Mensen cruciale factor Organisatie = groep samenwerkende mensen Beleid, regels en investeringen pas effect als mensen ze toepassen en gebruiken Mensgericht ondernemen Bij het integraal opnemen van MVO in de bedrijfsvoering zijn mensen de cruciale factor. Een organisatie is niets meer dan een groep samenwerkende mensen; mensen binnen en mensen buiten het bedrijf. Vooruitstrevend beleid, regels en investeringen hebben pas effect als mensen ze toepassen en gebruiken. Bron: Duurzaam mensgericht ondernemen. Visie MVO Nederland. 2010

Mensgericht ondernemen Iedereen werkt Werken is veilig, gezond en duurzaam Werken doe je samen Werken levert een bijdrage aan bedrijf en samenleving die wordt erkend en gewaardeerd Werken leidt tot zingeving en ontwikkeling van mensen Bron: Duurzaam mensgericht ondernemen. Visie MVO Nederland. 2010

Uit MVO top 10

Mensgericht ondernemen Goed werkgeverschap, oa met: Werk is gezond Goed werknemerschap, oa met: Bijdragen aan (gezonde) fysieke omgeving Sociaal verantwoord inkopen Arbeidsparticipatie, oa met: Werk en werkomgeving afgestemd op de medewerker Duurzaam mensgericht ondernemen bestaat uit goed werkgeverschap, stimuleren goed werknemerschap, sociaal verantwoord inkopen, diversiteit en arbeidsparticipatie Goed werkgeverschap uit zich in vier basis principes waar bedrijven verantwoordelijk voor zijn: werk is gezond, werk is plezierig, werk ontwikkelt en werk is zingevend. Goed werknemerschap staat voor de verantwoordelijkheid van werknemers om positief bij te dragen aan de cultuur van het bedrijf, aan de fysieke omgeving (duurzaamheid) en aan het evenwicht tussen halen en brengen. Sociaal verantwoord inkopen is het doorvertalen van de eigen normen voor duurzaam mensgericht ondernemen naar de inkoopafspraken met leveranciers. Arbeidsparticipatie is het bieden van kansen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hierdoor krijgen mensen zonder werk een baan en mensen met werk onder hun niveau beter passend werk.

MVO - arbeidsomstandigheden Mensgerichte aandacht bij arbeid Werkende mens staat centraal Decent work: kwaliteit van arbeid Veilig en gezond werken

Concreet voor onze organisatie: Mensgericht beleid – triple p Arbo plus beleid Medewerkersbetrokkenheid Opleiding en scholing 1. MVO beleid Binnen het MVO beleid is mensgericht ondernemen een gelijkwaardig onderwerp van aandacht, naast thema’s als profit en planet Veel organisaties vullen MVO smal in door bijvoorbeeld alleen het beleid in te richten op milieu en kostenbesparing. De mensgerichte (people) component wordt dan vaak extern ingericht door vrijwilligersactiviteiten van medewerkers (medewerkervrijwilligerswerk bv als onderdeel van jaarlijks uitje) of sponsoring van maatschappelijke doelen. De medewerker als mens binnen het MVO beleid blijft vaak buiten beschouwing. Maak u zich als arbo- en milieucoördinator er sterk voor dat kwaliteit van het werk en de arbeidsomstandigheden binnen uw organisatie onderdeel uitmaken van het MVO-beleid. Op deze manier vult uw organisatie echt de triple P van MVO op goede wijze in. 2. Arbobeleid Als bedrijf doen we meer dan voldoen aan de minimale wettelijke voorwaarden voor veilig en gezond werken Ieder bedrijft dient te voldoen aan de minimale voorwaarden voor veilig en gezond werken (Arbowet, Arbeidstijdenwet). Bij bedrijven die MVO (willen) uitstralen mag men verwachten dat er een arbobeleid plus is. Zie hieronder voor mogelijkheden op dit vlak. Verder zit mensgericht ondernemen dicht tegen gezondheidsmanagement en gezondheidsbeleid aan. 3. Medewerkersbetrokkenheid. Mensgericht ondernemen houdt ook in dat de belangrijkste doelgroep –de medewerkers – ook zeggenschap hebben over het beleid. Binnen grotere organisaties gebeurt dit in de vorm van de OR/Personeelsvertegenwoordiging met een VGWM taakstelling. Als u organisatie dit wilt uitbreiden kunnen ook individuele medewerkers meer zeggenschap en betrokkenheid krijgen. Bijvoorbeeld door het thema arbeidsomstandigheden vaker op de agenda van teamoverleggen en functioneringsgesprekken te zetten en suggesties van mensen serieus mee te nemen in beleid en de uitvoering van het werk. Ook kunt u zogenaamde ‘health circles’ opzetten: kringgesprekken waarin medewerkers over de arbeidsomstandigheden en kwaliteit van het werk ervaringen en tips voor verbetering uitwisselen. Er zijn organisaties die elke ochtend of bij de start van een nieuwe ploeg een korte H&S meeting houden onder leiding van een leidinggevende waarbij iedereen punten kan aankaarten. Medewerkers zijn actief betrokken bij het arbo- en gezondheidsbeleid in de organisatie 4. Opleiding en scholing De organisatie investeert in opleiding en ontwikkeling van medewerkers Het functie- en werkgerelateerde deel hangt samen met voorlichting over mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisico’s. Mensgericht ondernemen betekent dat de organisatie daadwerkelijk investeert in mensen, functie- en werkgerelateerd maar ook gericht op arbeidsmobiliteit (eventueel buiten de organisatie) 5.Het werk en de werkplekken zijn afgestemd op de medewerkers MVO en mensgericht ondernemen streeft ook arbeidsparticipatie van zoveel mogelijk mensen na. Dit maakt dat mensgericht ondernemen ook betekent dat de arbeid afgestemd is op de mens en niet andersom. Voor veilige en gezonde werkplekken betekent dit dat de werkplekken afgestemd zijn op de wensen en behoeften van medewerkers. Ook van degenen met bijvoorbeeld een chronische aandoening waarbij een werkplek op maat nodig is (maatwerk). Flexibel in te stellen werkplekken zijn voor alle medewerkers vaker een goede oplossing (zoals hoog-laag bureaus of werkbladen).

Vervolg – onze organisatie Het werk en de werkplekken zijn afgestemd op de medewerker Cultuur op basis van vertrouwen Bij inkoop is aandacht voor veiligheid en gezondheid Transparant over veiligheid en gezondheid 6. Cultuur op basis van vertrouwen De organisatie legt de relatie tussen MVO, management op basis van vertrouwen en een goed werkklimaat 7. Inkoop. Bij de inkoop van materialen, grondstoffen en halffabrikaten wordt rekening gehouden met mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisio’s voor medewerkers Denk bijvoorbeeld aan de wijze van verpakking van grondstoffen (bv handzame zakken, stofdicht verpakt), aanlevering (bv op pallets), het vrijkomen van stoffen of gassen bij uitpakken en of gebruik van producten et cetera. Te vaak zijn bij inkoop de ‘financiën’ en efficiëntie het leidend motief, en is er minder aandacht voor veiligheid en gezondheid van medewerkers. Zorg dat u als arbo- en milieucoordinator vanuit het perspectief van arbeidsomstandigheden betrokken bent in de keten van inkoop. 8. Transparant over veiligheid en gezondheid De organisatie is transparant in het aantal (bijna) ongelukken, ook met dodelijk afloop, het aantal ziektedagen (ook met werk als oorzaak) Dit kan bijvoorbeeld ook fysiek op de bedrijfslocatie zelf, in de vorm van een (digitaal) bord dat deze informatie biedt. Daarmee laat de organisatie zien aan zowel medewerkers, bezoekers en samenwerkingspartners dat veiligheid en gezondheid hoog op de agenda staan in de organisatie en hierover transparant is naar de buitenwereld

Kortom: Duurzaam personeelsbeleid, voor het duurzaam omgaan met ons belangrijkste kapitaal: de medewerkers