H2 Ontdekking en verovering Tijdvak: Tijd van ontdekkers en hervormers Kenmerkende aspecten: - veranderend mens- en wereldbeeld van de Renaissance - begin van een nieuwe wetenschappelijke benadering - begin van de Europese overzees expansie - herwaardering van de klassieke oudheid - opkomst van het protestantisme - Nederlandse opstand leidt tot zelfstandige staat

§ 1 v.a. 1000 opkomst steden >ontstaan van handelsnetwerken > Arabieren hadden de route naar Indië in handen

Marco Polo 1271 Marco Polo naar China (samen met vader en broer) Kubilai Kahn (Mongools leider) keizer China - Marco Polo maakt in diens naam reizen naar Tibet - 1285-1287 gouverneur van Nanking 1295 Marco Polo terug in Venetië Oorlog tussen Genua en Venetië - Marco Polo gevangen - boek: ‘Il Milione’ - geschiedschrijving over Azië - rijkdom - inspiratie ontdekkingsreizigers

Byzantijnse rijk Ottomaanse rijk 1453 Constantinopel olv Mehmet II 1492 Reconquista 1571 Slag bij Lepanto Ottomanen verdreven uit westelijk Midd.Zee-gebied Europa zelf op reis

Hendrik de Zeevaarder (1394-1460) Richt zeevaartschool op § 2 Meer macht Meer handel Verspreiding christendom 1415 verovering Ceuta 1488 Bartolomeus Diaz Hendrik de Zeevaarder (1394-1460)

Columbus bedenkt een westelijke route naar Indië 1492 “ontdekking” van Amerika Grote rijkdom voor Spanje

Columbus bedenkt een westelijke route naar Indië 1492 “ontdekking” van Amerika Grote rijkdom voor Spanje Spanningen tussen Spanje en Portugal 1494 Verdrag van Tordesillas H5 Een nieuwe wereld

1498 Vasco da Gama komt aan in Indië 1500 Pedro Cabral eist met geweld een plaats in het handelsnetwerk 1500 Amerigo Vespucci – Amerika!

1519 Magelhães probeerde voor de Spanjaarden een route te vinden naar Indië via het Westen Jan Huygen van Linschoten neemt de kennis van de Portugezen mee naar Nederland 1595 Cornelis Houtman naar de Oost - verliesgevend

Nederland: - 1596-1597 Willem Barentsz. (Nova Zembla) - 1642-1659 Abel Tasman (o.a. N-Zeeland/Tasmanië) - 1721-1722 Roggeveen (o.a. Paaseiland)

Route Tasman

Roggeveen

§ 3 / 4 Indianen in Amerika Noord-Amerika: - poolvolken (Canada) - nomaden - prairies – nomaden / sedentair Midden-Amerika: - landbouw / steden - jagen en verzamelen Zuid-Amerika: - landbouw / steden - pampa - nomaden

Spanje > Maya-rijk (Mexico) 325 Begin 600 Bloeiperiode 800 Priester verlaten Maya-centra 1519-1521 Spaanse overheersing - Cortés Religie: polytheïsme – Quetzalcoatl = gevederde slang natuurgodsdienst astronomie, wiskunde, offeren Economie: boerenbevolking opkomst stadstaten - handel

Maya’s

Spanje > Azteken (Mexico) 1325 stichting Tenochtitan (Mexico-city) 1428 alleenheerschappij Mexico 1519 Cortés > doden koning 1521 Spaanse overheersing Religie: polytheïsme natuurgodsdienst, offeren centralisatie van bestuur Economie: boerenbevolking primitieve werktuigen > hoge opbrengsten handel

Spanje > Inca’s (Andesgebergte) 1200 Cuzco 1460 Bloeiperiode 1526 dood Sapa-Inca – Spaanse contacten (Pizarro) 1533 Spaanse overheersing 1572 laatste opstand Inca’s Religie: polytheïsme natuurgodsdienst, zonnecultus astronomie, wiskunde, offeren Economie: boerenbevolking * land van de zon * land van de Inca * land van de gemeenschap handel

500 jaar oud Inca-offer video II

§ 5 / 6 Slavernij

Encomienda > hacienda > kolonialisme > slavernij: indianen Verzet: de Las Casas > Karel V verbiedt slavernij indianen Opkomst transatlantische slavenhandel

Portugal: Afrika > peperkust goudkust -- Fort Elmina ivoorkust slavenkust Arabische rijk: Noord-Afrika > christenen + joden – hogere rangorde (heilig boek) vrijkopen Middellandse Zee > Barbarijse zeerovers