Sport EHBO

Inleiding EHBO-ers worden vaak bij sportevenementen ingeschakeld en komen zo als eerste in aanraking met veel sportongevallen. In veel gevallen beschikt de gediplomeerde EHBO-er over voldoende kennis en vaardigheden om ook bij sportongevallen doeltreffende eerste hulp te verlenen. Stoornissen en letsels, die tijdens sporten ontstaan, verschillen in het algemeen niet van die, welke door andere oorzaken ontstaan.

Het gedrag van sporters Eén van de gedragskenmerken van sporters is dat zij, als dit maar enigszins mogelijk is, willen doorsporten, ook als zij een letsel hebben opgelopen. In een aantal gevallen kan de EHBO-er hem, tot op zekere hoogte daarbij helpen. Uitgangspunt hierbij blijft echter dat tijdelijk stoppen met sporten na het oplopen van een letsel waarbij meer eerste hulp vereist is dan het plakken van een simpel pleistertje, het beste is. Door bepaalde noodmaatregelen te treffen, bijvoorbeeld het aanleggen van een verband, maakt de EHBO-er het de sporter mogelijk gedurende een beperkte tijd door te sporten. De definitieve eerste hulp kan dan worden uitgesteld, bijvoorbeeld tot na het einde van de wedstrijd. Achteraf wordt bepaald of en welke verdere hulp nodig is. De beslissing om wèl of niet door te sporten is en blijft de verantwoordelijkheid van de sporter zelf. De EHBO-er kan hem hierbij alleen maar met raad en daad terzijde staan.

De aanwezigheid van EHBO-ers bij sportevenementen

Bij sportevenementen worden vaak EHBO-ers ingeschakeld voor het verlenen van eerste hulp. Hun aanwezigheid is meestal tevoren geregeld. Zij zijn dan ook ter plaatse vóórdat er ongevallen gebeurd zijn. In andere situaties is dit zelden het geval. Doordat de EHBO-er er toch is, zal hij bij sportevenementen ook te maken krijgen met letsels, waarvoor hij in andere situaties niet wordt ingeschakeld. Het is verstandig als EHBO-er hierop bedacht te zijn. Gebleken is bijvoorbeeld dat een kwart van de 'geblesseerde' sporters kan doorsporten zonder enige vorm van EHBO.

De specifieke aard van sportletsels Hoewel de stoornissen en letsels als gevolg van sportongevallen in beginsel dezelfde zijn als die in het normale leven, komen bij sport in het algemeen en bij sommige takken van sport in het bijzonder, bepaalde letsels vaker voor. Het is voor de EHBO-er van belang dit te weten, zodat hij is voorbereid op te verwachten stoornissen en letsels. Hij moet daarmee rekening houden, bijvoorbeeld bij de samenstelling van de verbanddoos. Vergelijk maar eens een voetbalwedstrijd met een wandelvierdaagse.

Welke sportletsels komen voor bij fitness? 1. Peesscheur: Sporters die lange tijd ‘out’ zijn geweest en ineens een heftige ‘come back’ willen maken hebben vaak te maken met peesscheuren. Doordat de pezen lange tijd inactief zijn geweest en daardoor minder doorbloedt bestaat het gevaar dat een pees scheurt Kenmerken: plotselinge klap op het moment van het letsel; heftige pijn op de plaats van de ruptuur; bewegingen waarbij de pees is betrokken zijn niet meer mogelijk; op de plaats waar de pees zich hoort te vinden voelt men een onderbreking, die zeer pijnlijk is bij aanraking; er treden vrij snel zwelling en verkleuring van de huid op

Behandeling Peesscheur: lange herstelperiode; verdere sportbeoefening is vaak onmogelijk; verwaarloosde rupturen leiden tot ontstekingen, dus een correcte behandeling van in het begin is de boodschap.

Spierkramp: - plotse samentrekking van een spier. - meestal tijdens of na intensieve sportbeoefening - harde gespannen spier - zeer pijnlijk - bewegingsbeperking - geen zwelling EHBO spierkramp: - voorzichtig stretchen. - lichte plaatselijke massage (nooit bij hittekrampen!).

Spierscheur: - gehele of gedeeltelijke onderbreking van de spiervezels - ontstaat bij een plotse bruuske beweging of door overbelasting - plotse, zeer hevige pijn (zweepslag) - functieverlies - zwelling - bloeduitstorting - bij volledige scheur is onderbreking duidelijk te voelen en te zien EHBO spierscheur: - Toepassen van RICE – principe - Arts raadplegen

Toepassen van principe RICE: Wanneer men toch een kwetsuur oploopt zoals een verstuiking, verrekking of een scheur dan dient men het RICE principe toe te passen: Rest: rust, train niet verder Ice: leg ijs of iets anders dat koud is op de geblesseerde plaats Compression: leg een drukverband aan (na het stoppen van de vorige stap) Elevation: breng het getroffen lidmaat in hoogstand De bedoeling van het RICE principe is om de bloeding en de zwelling tegen te gaan. Een veel voorkomende fout is dat men te vlug start met het smeren van zalven. Deze zalven verhogen meestal de doorbloeding. Pas na 24 tot 48 uur heeft het zin om zalven te gebruiken. Consulteer een sportarts voor een juiste diagnose. Zoek samen met arts/kiné/atleet/trainer naar de mogelijke oorzaken van de blessure en pas eventueel het trainingsschema aan.

Verrekking: – spiervezels worden uitgerekt: plotse stekende pijn – pijn kan niet precies gelokaliseerd worden – pijn verergert bij samentrekking van de spier – geen zwelling en geen bloeduitstorting – er is geen bewegingsbeperking of krachtverlies EHBO verrekking: - Toepassen van RICE – principe - Nooit massage! - Raadpleeg een arts bij gevoelsstoornissen of bewegingsbeperkingen ter hoogte van de tenen of de vingers

Andere aandoeningen Steken in de zij: - bij forse en langdurende inspanningen - meestal zit deze pijn links onder de ribbenboog (ter hoogte van maag/milt) of rechts in de leverstreek - veroorzaakt door een prikkeling van het middenrif (dat gebruikt wordt bij de ademhaling) of door kramp in het deel van de dikke darm dat zich in de bovenbuik bevindt - steken in de zij zijn niet gevaarlijk, alleen onprettig EHBO steken in de zij: - Rustiger sporten en goed doorademen. - Als dat niet helpt, even stoppen met sportbeoefening - Lichaam uitrekken - Eventueel op de rug gaan liggen - Geen zware maaltijden vlak voor sporten - Goede warming-up waarbij intensiteit geleidelijk wordt opgevoerd

Hyperventilatie: • Wat? langdurig diep en snel ademhalen. GEEN obstructie van de luchtwegen • Symptomen: Hartkloppingen, hoofdpijn, duizeligheid, tintelingen in handen en typisch; de tong. EHBO Hyperventilatie: - rustig laten ademhalen - in een plastic zakje laten uitademen.

Astma: Wat? Benauwdheid a.g.v. een belemmering van de kleine luchtwegen. Er is obstructie van de luchtwegen! Vaak door allergenen. Symptomen: piepen op de borst en piepende ademhaling gebruik van hulpademhalingsspieren (neusvleugels, nekspieren) blauwe lippen, happen naar adem met hoofd in de nek kan ook in rust voorkomen EHBO astma - puffen - allergenen wegnemen - eventueel medicatie onder vorm van pillen - dokter raadplegen/ambulance bellen wanneer de toestand niet verbetert.

Epilepsie: • Wat? vallende ziekte=abnormale ontladingen van hersencellen met stoornis van de hersenfunctie tot gevolg (de aanval) • Symptomen: 1. aanval met bewustzijnsverlies: schokken, schuim op de mond, verstijfd lichaam, grote, open ogen met pupillen die wegdraaien, soms urineverlies. Na de aanval blijft de persoon meestal in een soort coma om over te gaan tot een hele diepe slaap. (duur: ongeveer 1-2 min)

aanval zonder bewustzijnsverlies: Kortdurende bewustzijnsdaling zonder schokken e.d. de blik is wazig, de ogen draaien soms en soms zijn er kleine spiertrekkingenvan vb. de mond. soms kunnen ook vreemde handelingen wijzen op epilepsie. Vb. plots hevig kauwen, trekkingen met de armen, vreemd gevoel of smaak. (duur: ongeveer 10-40 sec) EHBO epilepsie persoon beschermen (neerleggen, veilig van materiaal enz.) - NIETS tussen de tanden - bij bewusteloosheid; vrije luchtweg. - dokter bellen mag, maar de aanval zal waarschijnlijk voorbij zijn. Ambulance bellen niet nodig, tenzij eerste keer. ! Constante herhaling aanval→ levensbedreigende toestand 112 Bellen

Hypo-/ hyperglycemie: - HYPO- glycemie: te laag glucosegehalte in bloed. ‘Te lage suiker’ • Symptomen – zweten – Trillen – Hoofdpijn – Verminderd zicht – Honger – Geeuwen – Onrust of angst EHBO HYPO-glycemie – Suikers en koolhydraten geven – Hypo-kit Coma = 112 Bellen

HYPER- glycemie: te hoog glucose gehalte in het bloed. ‘Te hoge suiker’ • Symptomen: – Veel drinken – Vermoeidheid en zwakte – Misselijk en braken – Snelle ademhaling EHBO HYPER-glycemie: - insuline geven

Hartinfarct: • Wat? afsterven van een deel van de hartspier door tekort aan doorbloeding. • Symptomen: – Beklemmend gevoel op de borst – Pijn linker arm – Pijn kaken – Zweten, grauwe gelaatskleur – Misselijk, braken, maagpijn – angst  EHBO infarct: – Bel onmiddellijk 112... – Geef de persoon ruimte en lucht.

Blaren: - door langdurige of hevige wrijving van de huid - een branderige rode huid is het eerste voorteken. EHBO gesloten blaren: - Gewoon zo laten of afplakken met een tweedehuidpleister - Bij hinder: - Ontsmet de blaar - Prik open - Duw met een steriel kompres het vocht uit de blaar - Ontsmet opnieuw - Leg een steriel, drukkend verband aan of dek af met een tweedehuidpleister EHBO open blaar: - Ontsmet de wonde en de omgeving van de blaar. - Knip de loshangende huiddeeltjes weg met een steriele schaar. - Dek af met een steriel verband.

Blaar:

Ontwrichtingen Het is zondagmorgen, je maakt je klaar voor je wekelijkse fietstocht samen met andere vrienden. Na een tijdje fietsen slaat de vermoeidheid toe en valt de concentratie weg. Bij een afdaling heb je de kleine steentjes op de weg niet gezien en schuif je weg. Je komt rechtstreeks ten val op de schouder en je schouder is ontwricht... In deze situatie kan het gebeuren dat naast het scheuren van de gewrichtsbanden ook de gewrichtsvlakken geen contact hebben met elkaar.  In dit geval spreken we van een ontwrichting.  Kenmerken: zwelling; pijn bij bewegen; functionele onbruikbaarheid; verkleuring van de huid; bloeduitstortingen (blauwe plekken); abnormale vorm van het gewricht

Behandeling: rust; elevatie ( breng het lidmaat in hoogstand); lokale koude aanbrengen (geen rechtstreeks ijs aanbrengen, zorg telkens voor tussenbescherming); aanbrengen van steunverbanden; breng het slachtoffer naar een ziekenhuis of sportdokter Let op: Probeer nooit het gewricht zelf terug te zetten.

Verstuikingen Bij het neerkomen van een skatejump is de kans groot dat men verkeerd terechtkomt op het skateboard. De voet maakt een abnormale beweging waardoor een scheuring of een uitrekking van de gewrichtsbanden wordt veroorzaakt. De gewrichtsopperlvlakken blijven nog gedeeltelijk in contact met elkaar en het gewricht blijft nog vrij stabiel.

Kenmerken: zwelling; pijn bij bewegen; functionele onbruikbaarheid; verkleuring van de huid; bloeduitstortingen (blauwe plekken) Behandeling: rust; elevatie ( breng het ledemaat in hoogstand); lokale koude aanbrengen (geen rechtstreeks ijs aanbrengen, zorg telkens voor tussenbescherming); aanbrengen van steunverbanden Let op: Masseer nooit het gewricht

De EHBO-koffer: Hoort in elke sportclub Sportongevallen komen jaarlijks terug in elke sportclub. Toch hoeft men niet direct te hollen naar de dokter om éénvoudige sportletsels te behandelen. Uiteraard heb je hiervoor het nodige verzorginsmateriaal nodig. We geven je alvast een lijst waaruit zo'n EHBO-koffer moet bestaan

een pak hydrofiele watten; een doosje bloedstelpende watten; één doos steriele steriele gaasdoeken; twee kleefpleisterrollen en een aantal rollen snelverband (hansaplast); gaasverband (2 rollen van 2cm/5cm/7cm/10cm); rekverband (2 rollen van 5cm/7cm/10cm); twee knevelverbanden; drie steriele doeken voor brandwonden; drie driehoeksverbanden; eens schaar;

een splinterpincet; enkele verbandhaakjes en veiligheidsspelden; één flesje zuurstofwater; ontsmettingsmiddelen; één stuk kiemdodende zeep; één doosje aspirine, tabletten tegen maagklachten, diarree en verstopping; druivensuiker; talkpoeder; oogzalf, oogdruppels; thermometer; warmmakende zalf; een pak papieren zakdoekjes; adressenlijst met nuttige telefoonnummers (politie, brandweer, 100 enz.)

Hernia/rugklachten Bij het steeds belasten van de rug, of vaak snel na elkaar dezelfde bewegingen maken zal op de tussenwervelschijven inwerken. Deze schokdemper tussen elke wervel kan gaan uitpuilen naar de zijkant van de wervelkolom toe, of naar het ruggemerg zelf toe, hetgeen een hernia als gevolg geeft... Een hernia die bijvoorbeeld drukt op bepaalde zenuwen die de rug tussen elke wervel verlaten, heeft bijvoorbeeld een lumbago tot gevolg.  Deze problemen zullen vaker tot grootschalig ruglijden aanleiding geven.

Kenmerken: een hernia kan zeer pijnlijk zijn in de rug; scheve houding; pijnlijke uitstraling naar het been, afhankelijk van de aangedane zenuw; krachtsvermindering, eventueel uitval van spieren in het been; schietende pijn bij het hoesten; pijnstillers helpen slecht; een lumbago kan verlammingsverschijnselen veroorzaken Tussenwervelschijven hebben water nodig Bij hernia kan een watertherapie helpen.  Water werkt pijnstillend en ontstekingsremmend.  Vervolgens is water noodzakelijk voor de in stand houding en het herstel van de schokdemperfunctie van de tussenwervelschijven.  Om uitdroging bij rug- en gewrichtsklachten te voorkomen, hebben wij 8 glazen van 25 cl. water nodig, verdeeld over de dag.  Met dit schema verhelp je de uitdrogingsverschijnselen.

Bij het ontwaken één glas water, niet te koud. Een half uur voor elke maaltijd een glas (of twee) en voor de hoofdmaaltijd twee. Drink 2,5 uur na elke maaltijd nog een glas. En dan liefst nog één voor het slapengaan, ook al bestaat in dat geval de kans dat men ’s nachts moet gaan plassen. Let op Het stukgaan van uw tussenwervelschijf kan beperkt en zelfs vermeden worden als u buigingen en draaiingen in de lendenstreek zoveel mogelijk beperkt.  Zeker de combinatie van bukken en draaien tegelijk is absoluut te vermijden.