Meten van de Maatschappelijke Opbrengst van Openbare bibliotheken Een landelijke stand van zaken Marjolein Oomes

Waarom een landelijk onderzoeksprogramma? Groeiend belang van het aantonen van maatschappelijke waarde Digitalisering Veranderende verwachtingen en gedragingen van gebruikers Bezuinigingen Nadruk op evidence based policy Traditionele (gebrekkige) onderbouwing van claims voldoet niet meer

Aanpak Doel Aanpak Ontwikkelen meetinstrumentarium t.b.v. Kritische reflectie Verbetering dienstverlening en vergroten impact Communicatie naar de buitenwereld: verantwoording en legitimering Aanpak √ Literatuuronderzoek: wat weten we uit de (beleids- en wetenschappelijke) literatuur over bibliotheek outcomes (theorie en empirie)? √ Survey- onderzoek: in hoeverre ervaren Nederlandse burgers opbrengsten van de bibliotheek? √ Internationale samenwerking: hoe verschillen de opbrengsten van Nederlandse bibliotheken van die in andere landen en hoe komt dat? Ontwikkeling instrumentarium

Inzicht 1: Domeinen van (mogelijke) waarde

Inzicht 2: Werkelijk ervaren opbrengsten Groot belang lezen en “fun”, ook van educatie Minder ondersteuning voor sociale, culturele en economische rol Wat is laag, wat is hoog?

Inzicht 3: In internationaal perspectief scoort Nederland laag Wat zijn hiervan oorzaken? Hoe “erg” is dit?

Inzicht 4: Waardering bezoekers en niet-bezoekers ongeveer even hoog

Andere onderzoeken Landelijk Monitoring instrumenten (SIOB): Monitor laaggeletterdheid Monitor Klik & Tik Monitor de Bibliotheek op school (Wetenschappelijk) effectonderzoek dBos en Boekstart (UvA & UvL) Internationaal Cross-European impact-onderzoek Gates Foundation (2013): “User perceptions of the benefits of ict in public libraries”. Regionaal SROI- analyses Workshops Kosten-baten analyse Effectmeting

Algemene inzichten Moeite met waarde definiëren en operationaliseren Gesprek stokt Definitiekwestie: Waarde, effect, opbrengst, outcome, impact, etc. Concepten: sociale cohesie, participatie, sociaal domein De discussie over waarde of effect- onderzoek “voedt” verschillende fasen van het beleidsproces Primaire doelstelling lijkt wel nog altijd verantwoording Ook outputs worden nog maar weinig in kaart gebracht Er wordt nog weinig kennis gedeeld

Vragen Wat zeggen de resultaten nu eigenlijk? Wanneer zijn we tevreden? Kunnen we de waarde van bibliotheken wel (goed) meten? Hoe meet je zoiets als “ontmoeting” of “verrijking”? Hoeveel zegt een subjectief waardeoordeel (versus objectieve observatie)? Causaliteit Isoleren van “bibliotheekeffect” Bij wie willen we waarde meten? Bezoekers Niet-gebruikers Stakeholders Politiek Welke dimensies en op welk niveau willen we nu eigenlijk meten? Specifieke doelgroep? Specifieke dienstverlening? Moeten we de waarde van bibliotheken eigenlijk wel willen meten?

Publicaties (1) Literatuuronderzoek Artikel in IFLA-journal (http://www.ifla.org/files/assets/hq/publications/ifla-journal/ifla-journal-39-2_2013.pdf) Publicatie publieksversie in april Surveyonderzoek Artikelen in Bibliotheekblad (2011: 10; 2013: 8 & 11) Presentaties op biebtobieb (https://www.biebtobieb.nl/groepen/meten-maatschappelijke-opbrengst-van-openbare-bibliotheken) Internationale samenwerking Artikel internationale vergelijking in Journal of Documentation 2e artikel nog te verschijnen

Publicaties (2) Eindrapportage monitor Klik & Tik: SIOB kennisbank (http://www.siob.nl/kennisbank/documenten/monitor-klik-tik-in-bibliotheken-2012-2013/item2253) Eindrapportage Monitor Bestrijding Laaggeletterdheid http://www.siob.nl/media/documents/Def-Eindrapportage2013-monitor-laaggeletterdheid.pdf) Cross-Europees onderzoek Gates Foundation https://www.biebtobieb.nl/system/files/berichten/bijlages/impact_onderzoek_gates_-_eu_totaal.pdf “Boekstart maakt baby’s slimmer” http://www.boekstartpro.nl/page/7005/onderzoek “Lezen meten” (monitor dBos) http://bibliotheek.debibliotheekopschool.nl/content/dam/landelijk/bibliotheekopschool/bestanden/20140828---brochure-lezen-meten---een-basis-voor-beleid---versie2.pdf THE LIBRARY AT SCHOOL: EFFECTS ON READING ATTITUDE AND READING FREQUENCY http://warekennis.nl/wordpress/wp-content/uploads/2013/03/17090484.pdf (preprint)