Sociaal-economische impact van de haven van Antwerpen op het hinterland Studie in het kader van het raamakkoord Universiteit Antwerpen – Provincie Antwerpen In opdracht van DWEP/ DEIS en HCL in samenwerking met POM Antwerpen en IVA POA Prof. dr. Theo Notteboom Dalian Maritime University (China), Universiteit Antwerpen en Hogere Zeevaartschool Havencentrum Lillo – 3 maart 2015

Structuur van het rapport DEEL 1: HOOFDRAPPORT Inleiding De marktomgeving van de haven van Antwerpen Achtergrond rond de meting van het economisch belang van havens De methodologie Tewerkstellingseffecten Toegevoegde waarde creatie Schatting van de gemeentebelastingen op inkomen Conclusies DEEL II: FICHES PER GEMEENTE

Achtergrond Havens zijn verweven in een concurrentiestrijd om trafieken en de gerelateerde supply chains aan te trekken. Internationale ‘supply chains’ zullen steeds complexer worden. De ontwikkeling van intermodale corridors en binnenhavens maakt dat havens steeds dieper in het achterland kunnen doordringen => concurrentieveld wordt breder. Allianties, schaalvergroting van de schepen en de beperking van het aantal aanloophavens De centrale ligging van de provincie Antwerpen en het Waasland binnen Europa maakt dat deze regio’s intrinsiek tegemoet komt aan deze basisvoorwaarden voor het aantrekken van distributieactiviteiten.

Achtergrond De Antwerpse haven als een prominente schakel in een grote logistieke pool

Achtergrond De haven van Antwerpen is de economische motor van Vlaanderen. NBB (2012): directe toegevoegde waarde van circa 10 miljard euro. Directe tewerkstelling bedraagt bijna 61.000 personen. Het onderzoek heeft tot doel een beter inzicht te krijgen op de impact en het belang van de haven van Antwerpen voor de omliggende gemeenten in de regio Antwerpen en het bredere hinterland. Een bottom-up approach door een koppeling van ondernemingen (vestigingseenheid) en werknemers (sociale identificatienummers) voor bepaalde havengerelateerde activiteiten (op basis van de NACE-classificatie) binnen een bepaalde regio (provincie Antwerpen en oostelijk deel Oost Vlaanderen).

De meting van het economisch belang van havens Studies van de Nationale Bank van België Toegevoegde waarde De werkgelegenheid in voltijdse equivalenten (VTE) De investeringen tegen lopende prijzen Alleen ondernemingen uit bedrijfstakken die een economische band hebben met de havens worden betrokken in de studies van de NBB. Die band wordt gedefinieerd op grond van zowel een functioneel als een geografisch criterium. Dus ook bedrijven gelegen buiten het havengebied. Bron gegevens: jaarrekeningen neergelegd bij de Balanscentrale en statistieken Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR11), NACE-BEL industriecodes

De meting van het economisch belang van havens Studies PRC Effecten van de haven bepaald volgens een geografische en functionele afbakening van de haven van Antwerpen. Het geografische criterium heeft betrekking op de afbakening van het havengebied zoals dat vastgelegd is in het Havendecreet van de Vlaamse regering. Het functioneel criterium heeft betrekking op bedrijven waarvan de activiteiten onlosmakelijk verbonden zijn aan het bestaan van de haven van Antwerpen, maar die niet noodzakelijk gevestigd zijn in het havengebied. Drie grote deelsectoren: de havenindustrie, de private havendiensten (vooral organisatie van transport en de behandeling van goederen) en de publieke havendiensten. De methodologie van de PRC studies berust op input-outputtabellen en de zogenaamde EIS (Economisch Impact Studie).

De meting van het economisch belang van havens Studie Coppens et al. (2007) Gebruik van input-outputtabellen. Elk bedrijf werd geclassificeerd als zijnde binnen of buiten het havengebied, en als een havenspeler of niet-havengerelateerde speler; Voor de toewijzing van havenspelers aan deelsectoren werd gebruik gemaakt van de NACE-BEL codes. Om de geografische analyse van de relaties tussen havenspelers en het achterland in kaart te brengen werd gedesaggregeerde data gebruikt om klanten en toeleveranciers van de havenspelers toe te wijzen aan de verschillende geografische eenheden.

Methodologische aanpak Vestiging- eenheid van onderneming Huidige woonplaats werknemer Verdeelsleutels economische impact per bedrijfstak Regionaal Distributiepatroon toegevoegde waarde Regionaal Distributiepatroon tewerkstelling Basis: De NACE code classificatie 2008 De verdeelsleutels van de NBB over de toegevoegde waarde per fte voor een specifieke economische activiteit

Methodologische aanpak Vertrekbasis: aantal tewerkgestelden in de haven woonachtig in gemeenten gelegen in het achterland (data 2012). Resultaten van deze studie niet één-op-één te vergelijken met de resultaten uit de rapporten van NBB en PRC: De studies van NBB en PRC maken gebruik van financiële gegevens zoals opgenomen in jaarrekeningen en input-outputtabellen. Het startpunt in deze studie zijn gegevens over tewerkgestelden (Kruispuntdatabank - RSZ). Er komen geen schattingen of benaderingstechnieken aan te pas; Enkel het geografische criterium, met andere woorden kijken we enkel naar bedrijven die in het havengebied en de stad Antwerpen gelegen zijn; Enkel directe effecten

Datacollectie Methodologische uitdagingen: Gegevens enkel op gemeenteniveau, niet postcodeniveau; Gebruikte database niet in staat om de uitzendkrachten op een eenduidige manier mee te nemen in de analyse; Dokwerkers: data via CEPA bekomen Medewerkers van het Havenbedrijf Antwerpen rechtstreeks bij het Havenbedrijf Antwerpen opgevraagd

Geografische afbakening (NIS codes) Voor Oost-Vlaanderen enkel: Beveren = 46003 Kruibeke = 46013 Lokeren = 46014 Sint-Gillis-Waas = 46020 Sint-Niklaas = 46021 Stekene = 46024 Temse = 46025 Waasmunster = 42023 Tewerkstelling en toegevoegde waarde hebben enkel betrekking op de 78 gemeenten ! Tewerkstelling van de haven buiten deze 78 gemeenten werd niet gecapteerd.

Geografische afbakening

Categorieën van activiteiten Maritieme cluster Havenlogistiek Maritieme Industrie Dokwerkers Havenautoriteit Niet-Maritieme cluster (Petro)chemische industrie Electriciteitsindustrie Grondstoffenverwerking (niet petro) Overige industrie Logistiek over land Handel Overige dienstverlening

Geaggregeerde resultaten Tewerkstelling

Geaggregeerde resultaten Tewerkstelling

Resultaten per gemeente Belang tewerkstelling in haven

Relatie tussen afstand tussen de gemeenten en het relatief belang van haventewerkstelling in de gemeenten

Relatie tussen afstand tussen de gemeenten en het relatief belang van haventewerkstelling in de gemeenten

Resultaten per gemeente Opdeling maritieme vs Resultaten per gemeente Opdeling maritieme vs. niet-maritieme cluster Tewerkstelling

Relatie tussen afstand tot de haven en aandeel van de maritieme cluster in de totale havengerelateerde tewerkstelling binnen de gemeente

Geaggregeerde resultaten Tewerkstelling per sector (aantallen)

Geaggregeerde resultaten Tewerkstelling per sector (aantallen)

Waarden voor Icg voor de 78 gemeenten en 11 categorieën

Top 20 gemeenten in termen van tewerkstelling (maritieme cluster)

Top 20 gemeenten in termen van tewerkstelling (niet- maritieme cluster)

Top 20 gemeenten in termen van tewerkstelling

Leeftijdsdistributie Voorbeelden Dokwerkers Leeftijdsdistributie Voorbeelden Havenbedrijf

Omzetsleutels tewerkstelling -> toegevoegde waarde (op basis van gegevens 2012 NBB)

Geaggregeerde resultaten Toegevoegde waarde

Geaggregeerde resultaten Toegevoegde waarde per sector (mln euro)

Geaggregeerde resultaten Toegevoegde waarde per sector (mln euro)

Resultaten per gemeente Opdeling maritieme vs Resultaten per gemeente Opdeling maritieme vs. niet-maritieme cluster Toegevoegde waarde

Waarden voor Jcg voor de 78 gemeenten en 11 categorieën

Focus: aanvullende belasting op de personenbelasting Schatting van de aanvullende gemeentebelastingen op inkomen (personenbelasting) die samenhangen met de tewerkstellingseffecten van de haven Focus: aanvullende belasting op de personenbelasting Aanslagvoeten voor de gemeentebelasting van aanslagjaar 2013 (inkomsten van 2012). Grootteorde op basis van de volgende methodologie: Kruispuntdatabank: cijfergegevens over de totale brutolonen verbonden per NACE-code en gemeente. Basispersonenbelasting voor het aanslagjaar 2013 (inkomsten van het jaar 2012) berekend volgens schijven belastingstarieven. Geen rekening gehouden met eventuele aftrekbare uitgaven. Wel rekening gehouden met de belastingvrije sommen. Stad Antwerpen: een aanvullende gemeentebelasting van naar schatting bijna 16 miljoen euro of gemiddeld 850 euro per tewerkgestelde. Voor alle gemeenten samen gaat het om 48.8 miljoen euro of gemiddeld zo’n 880 euro per tewerkgestelde.

DANK VOOR UW AANDACHT