DMB op bedrijventerreinen Netwerkevent 09/02/2015 Meg Scheppers- Dienst Beleidsinnovatie-OVAM

2 Duurzaam materialenbeheer op bedrijventerreinen  Inleiding  OVAM en duurzaam materialenbeheer (DMB)  Duurzaam bedrijventerrein: wat?  DMB op bedrijventerrein: rol parkmanager in collectieve aanpak  Sensibilisering DMB via materialenscan  Materialenscan: wat?  Rol parkmanager als facilitator: hoe?  DMB op bedrijventerreinen: 2 praktijkvoorbeelden  Vragen?

3 Decreet duurzaam beheer materialenkringlopen en afval  Materialendecreet en Vlarema: van kracht vanaf 1 juni 2012  Algemene doelstelling (art. 4): sluiten van materiaalkringlopen, efficiënt omgaan met schaarse materialen/grondstoffen/ruimte, vermijden van verspilling van materialen en energie  Ladder van Lansink: prioriteitenvolgorde: OVAM heeft de bevoegdheid om preventie, hergebruik en recyclage te stimuleren  Informatieplicht: contract tussen producent en inzamelaar over selectief in te zamelen fracties  Verplichte PMD-inzameling bij bedrijven vanaf 1 juli 2013  74% van bedrijfsafval naar hergebruik, recyclage of compostering  Meer achtergrond, zie materialenbeleid

4 Situering afval en materialenbeleid OVAM  Duurzaam afval en materialenbeleid  Verplichting selectieve inzameling afval:  huishoudelijk afval: verantwoordelijkheid gemeente, OVAM legt doelstellingen op via (nieuw) Uitvoeringsplan  bedrijfsafval: doelstellingen naar inzameling en verwerking/recyclage o.a. via MBO (Bebat, Recupel,..). Specifiek verpakkingsafval: Fost Plus, Val-I-Pac.  Hoogwaardige recyclage materialen en afzet recyclaten: acties in VMP (vlaamsmaterialenprogramma.be), o.a.:  slim investeren en slim samenwerken op bedrijventerreinen  ecodesign: kennisuitwisseling tussen ontwerpers, producenten en recyclage  Nut van selectieve inzameling  hoogwaardige recyclage én afzet!

5 Duurzaam bedrijventerreinmanagement: wat?  Duurzaam bedrijventerrein (visie 2020 POM O-Vl) = een terrein waar via samenwerking tussen kmo’s en overheden, veranderingen in bedrijfsprocessen en in de inrichting van het terrein gerealiseerd worden, gericht op:  een beter (bedrijfs)economisch resultaat  de vermindering van de milieubelasting  een efficiënter ruimtegebruik  een efficiënte logistiek

6 DMB op bedrijventerreinen: collectieve aanpak?  Opportuniteiten op bedrijventerrein:  Collectieve inzameling kleine fracties = stimulans voor kleine bedrijven om te voldoen aan huidige verplichting van 18 inzamelfracties (en aan doelstelling reductie restafval - 15%)  Hergebruik: nog veel potentieel bij bedrijven: samenwerking bedrijven-kringwinkel (Ikea-hergebruikcontainer, NNOF: inzameling en hergebruik kantoormeubilair)  OBA-horeca: na vergisting OBA: potentieel voor uitwisseling van warmte onder bedrijven. Parkmanager kan OBA en warmte-vragers in kaart brengen.  Groenaanleg en -beheer (op niet-openbaar domein): potentieel voor collectief management en inzet sociale sector  Rol van parkmanager: facilitator op vlak van duurzaam materialen- beheer: hoe?

7 Inventarisatie via materialenscan: initiatief OVAM/AO  Nood aan inventarisatie materialenverbruik van kmo  Materialenbalans: input en output (kg en €)  Verloren kosten zichtbaar (> afvalkosten)  Simulaties geven een idee van kostenbesparingen

8 Materialenscan: kwalitatief  Kwalitatieve vragen omtrent: ● Materiaal: is er al nagedacht over:  grondstofvervanging?  materiaalbesparing?  duurzame verpakking?  procesefficiëntie?  materiaalrisico's? ● Product: is er al nagedacht over:  levensduur product?  afdanking product?  verpakking product? ● Afval:  Selectieve inzameling van alle fracties (reductie restafval)?  Alternatieve verwerkingswijze?  Afzetmarkten?  Industriële Symbiose (= uitwisseling van materiaalstromen, infrastructuur, warmte, …?

9 Materialenscan: individueel scanrapport  Scanrapport per bedrijf ● Inventarisatie van materiaalverbruik via het opstellen van de materialenbalans van de kmo ● Advies op maat: hoe kan de kmo efficiënter omgaan met materialen om kosten te besparen, op product én verpakking (o.a. inzet recyclaten, materiaalbesparing, industriële symbiose, chemical leasing,…) ● Top 5 van verdere verbeteracties binnen het bedrijf én in keten, door overleg met juiste expert(s) ● Wegwijzer naar mogelijke financiële ondersteuning (AO) in 2 de lijnsadvies (o.a. KMO-portefeuille)

10 Sensibilisering DMB via materialenscan  Gezamenlijk instrument OVAM/AO, tot eind 2015  Gratis begeleiding door geselecteerde adviseurs: ● C2C platform : 50 kmo's (o.a. voeding*) ● Clusta : 50 kmo's (metaalbewerking en –verwerking) ● VKC & Centexbel : 50 kmo's (kunststof- en textielsector) ● HaskoningDHV : 25 kmo's (voeding* en chemie) ● Sirris : 25 kmo's (technologische maakindustrie) ● Verhaert : 25 kmo's (productontwikkeling) * Samenwerking met Fevia en Flanders Food Meer info:

11 Verbeteracties materialenscan: rol parkmanager?  Voorbeelden van verbeteracties: ● verdere uitsortering van bedrijfsrestafval (plastic en karton en andere fracties)  reductie bedrijfsrestafval en mogelijk opbrengst positieve stromen ● analyse verpakkingen: opportuniteiten in reductie/recyclage van secundaire en/of tertiaire verpakkingen (i.s.m. Val-I-Pac en Verpakkingscentrum) ● verlaging primair kunststof door inzet recyclaat kunststof: overleg kenniscentrum  Rol parkmanager: ● individuele scanrapporten  opportuniteiten voor collectieve aanpak ● motivator/stimulator o.b.v. expertise van aanwezige én naburige bedrijven ● verbeteracties in scanrapporten: basis voor verder onderzoek/overleg tussen bedrijven en relevante kenniscentra

12 Verbeteracties materialenscan: rol parkmanager?  Materialenscan en symbiose: ● Materiaalstromen met potentieel voor symbiose: afval van ene bedrijf is mogelijk grondstof voor ander bedrijf ● symbioseteam (FISCH, VITO, FEBEM, OVAM): project Symbiose 2.0 (NIB), nog tot eind 2015, zie ● Praktijkvoorbeelden symbiose: ● Reststromen fruit (mineralen, vitaminen, omega 3 vetzuren,…)  cosmetica, bakker/biscuit (Eco Treasures) ● Uitwisseling restwarmte: Stora Enso - Volvo (Haven Gent) ● Gedroogde zure melkwei  wasverzachter (Ecover-onderzoek naar optimale logistiek door POM O-Vl)  CO2  polyol  matrassen (Bayer)  Delen van infrastructuur (machinepark, laboruimte,…) aan bedrijven, scholen,… ● Parkmanager detecteert met het bedrijf materiaalstromen die potentieel hebben voor symbiose

13 Verbeteracties materialenscan per sector  Bouw: inzet gerecycleerd materiaal  Meubel: reductie dikte plaatmateriaal, materiaalbesparing  Papier: betere uitsortering  optimale recyclage (geen vervuiling met lijm, bedrukking, PE/PP,…)  Textiel: aanpassing ontwerp, minder productie-afval  Voeding: gemiddeld voedselverlies in Vlaanderen: 2,4%, bij gescande bedrijven: voedselverlies >> 2,4%  Gemiddelde materiaalkost (grondstofkost/bedrijfskost) van productie- bedrijven > 40%!  Rol parkmanager in het zoeken naar opportuniteiten voor samenwerking rond DMB!

14 Case 1: DMB op bestaand bedrijventerrein  Project ‘Ecocluster in Olen’: welke opportuniteiten zijn er in een cluster van 8 bedrijven?  Uitgevoerd door Arcadis/Createlli i.o.v. OVAM  Aanpak:  materialenscan is uitgevoerd bij 8 bedrijven (uit diverse sectoren: houtschrijnwerkerij, bouw/boringen, Cu-smelterij, voeding)  inventarisatie van input (grondstoffen) en output (eindproducten en afval/emissies), per bedrijf vragen naar en aanbod van beschikbare stromen  2 workshops: detecteren van opportuniteiten  afsluitend overleg: resultaten gebundeld in clusterfiches: engagementen van relevante betrokkenen)

15 Case 1: DMB op bestaand bedrijventerrein  Vastgestelde opportuniteiten:  collectieve inzameling van kleine fracties die vaak voorkomen:  kga (IOK)  houtafval (projectvoorstel subsidies POM Antwerpen: goedgekeurd)  lege siliconenbussen (overleg Clusta/Al-constructeurs/sociale economie)  hoogwaardige valorisatie: bentonietmix (WTCB), ongebruikte verfresten van spuitcabines bij houtverwerkers bij spuitcabines bij houtverwerkers  delen van onderbenut machinepark: o.a. machines van houtschrijnwerkerij (andere bedrijven-scholen)  recuperatie geperforeerde platen als restfractie (o.a. straatmeubilair van gemeente, veilen voor kunst/architectuur,…)  Clusterfiches op website OVAM 

16 Case 1: DMB op bestaand bedrijventerrein: conclusies  Conclusies van ‘Ecoclusters in Olen’:  Cruciaal voor welslagen van project: lokale facilitator: IOK + gemeente Olen  Sterke uitwisseling van kennis over cluster- én naburige bedrijven, door goede samenwerking tussen IOK en gemeente Olen  Start: 8 bedrijven, naburige bedrijven worden eveneens betrokken  1 groter bedrijf als trekker  Netwerking: bedrijven komen samen en leren elkaars buren ‘eindelijk’ kennen  Lokale facilitator: wantrouwen onder kmo’s  vertrouwen!  Containerpark (CP) van gemeente: milieudienst Olen accepteert kleine fracties bedrijfsafval aan 50€/jaar, CP staat open om extra ruimte te voorzien voor selectieve fracties die bij verschillende bedrijven vrijkomen (o.a. specifiek plasticafval, EPS, gyproc,….)

17 Case 2: DMB op nieuw bedrijventerrein  Ambitieuze herontwikkeling Wiedauwkaai (info op  Stad Gent is facilitator (dienst milieu/economie)  Inschrijvingsformulier (tot eind jan 2015): screening van bedrijven op basis van een aantal criteria o.a. omtrent duurzaamheid (clustering): energie en materialen: efficiëntie inzet grondstoffen en uitwisseling reststromen  Rangschikking van bedrijven: best gerangschikte kmo’s worden toegelaten tot ruimte vol is (ca 20 bedrijven)  Verkoop van kavels: samenwerking mogelijk?  lokalisatie naast elkaar?  Maart maart 2016: individueel begeleidingstraject rond energie en materialen (via materialenscan), aanbevelingen kunnen direct mee opgenomen worden in de bouwplannen, bv. aanpassing aan installatie om ook een % recyclaten in te zetten  Persbericht OVAM dd 20/11/14 op

18

19 Stellingen: groen = akkoord, rood = niet akkoord  Stelling 1: om lokaal kringlopen sluiten, is open innovatie nodig. Er is nood aan overleg tussen bedrijven en hun leveranciers/afnemers. De parkmanager is best geplaatst op een BT om als facilitator op te treden  Stelling 2: kringloopeconomie en herstelateliers via sociale economie op bedrijventerrein: een haalbare optie?  Stelling 3: wie van de aanwezige parkmanagers wil na deze sessie aan de slag gaan, om de bedrijven op een BT actief te sensibiliseren richting DMB?

20 Stellingen: groen = akkoord, rood = niet akkoord  Stelling 4: ‘Recupel on tour’: collectieve inzameling AEEA op bedrijventerreinen  Testfase: 4 bedrijventerreinen: inzameling 1 dag  Recupelteam komt ter plaatse met sensibiliseringsmateriaal, inzamelrecipiënten  1 bedrijf op het terrein zamelt alle AEEA in Wie heeft interesse? Mail je contactgegevens door aan