HISTORISCHE CONTEXT DUITSLAND 1871 - 1945

DUITSLAND 1871 – 1919 DUITS KEIZERRIJK 1919 – 1933 REPUBLIEK VAN WEIMAR 1933 – 1945 NAZI DUITSLAND

DUITS KEIZERRIJK (1871 – 1919)

DUITSLAND IN DE MIDDELEEUWEN LAPPENDEKEN VAN VERSCHILLENDE STATEN OLV VAN EEN GEKOZEN KEIZER INVESTITUURSTRIJD MET DE PAUS (WIE BENOEMT DE BISSCHOPPEN: DE KEIZER OF DE PAUS)

DUITSLAND IN 19E EEUW ONDER DE VOET GELOPEN DOOR NAPOLEON OPKOMST VAN NATIONALISME 1 VOLK, 1 TAAL, 1 CULTUUR VERBONDEN IN 1 GEMEENSCHAPPELIJKE STAAT

BUITENLANDSE AMBITIES VAN HET KONINKRIJK PRUISEN: KONING WILHELM I: BENOEMT BISMARCK TOT KANSELIER LEGERHERVORMING (TEGEN DE WIL VAN HET PARLEMENT) DOEL: VORMING VAN DUITSE EENHEID OLV PRUISEN. NOORD-DUITSE BOND IN 1866

FRANS-DUITSE OORLOG 1870 - 1871 AANLEIDING: SPAANSE TROONOPVOLGING FRANKRIJK WIL GARANTIE: “GEEN DUITSER OP DE SPAANSE TROON” KONING WILHELM I WEIGERT GARANTIE TE GEVEN (TELEGRAM) BISMARCK LEKT TELEGRAM NAAR DE FRANSE PERS. FRANKRIJK VERKLAART OORLOG (19 JULI 1870)

VREDE VAN FRANKFURT OVERDRACHT ELZAS EN EEN DEEL VAN LOTHARINGEN BISMARCK EN FRANKRIJK KOMEN HET VOLGENDE OVEREEN: OVERDRACHT ELZAS EN EEN DEEL VAN LOTHARINGEN FORSE SCHADEVERGOEDING

KEIZERRIJK DUITSLAND KEIZERRIJK, OLV KEIZER WILHELM I (UITGEROEPEN IN VERSAILLES, FRANKRIJK!) GEKOZEN PARLEMENT, MAAR KEIZER BESLIST O.A. SAMENSTELLING VAN DE REGERING DUITSLAND OPPERMACHTIG OP EUROPEES CONTINENT (CONCURRENT VOOR GROOT- BRITTANIE) ALLIANTIE-POLITIEK: VOORKOMEN VAN TWEE FRONTENOORLOG DMV VERDRAGEN ECONOMIE NIEUWE IMPULS: ELZAS-LOTHARINGEN SCHADEVERGOEDING

CONFERENTIE VAN BERLIJN (1884 – 1885) DOEL: AFSPRAKEN (SPELREGELS) VASTLEGGEN VOOR WESTERSE AANSPRAKEN OP KOLONIAAL AFRIKA SCHRIFTELIJKE EIGENDOMSVERKLA- RING NIET VOLDOENDE EFFECTIEF BESTUREN

DE EERSTE WERELDOORLOG (1914 – 1918)

OORZAAK: NATIONALISME NATIONALISME: HET GEVOEL VAN SAAMHORIGHEID VAN EEN VOLK DAT EEN STAAT VORMT OF WIL VORMEN SUPERIORITEIT BOVEN ANDEREN FRANSEN WILLEN REVANCHE ZIEKE MAN VAN EUROPA (OSMAANSE RIJK) WANKELT DUITSLAND VOERT “WELTPOLITIK”

ZIEKE MAN VAN EUROPA

ZIEKE MAN VAN EUROPA

ZIEKE MAN VAN EUROPA

ZIEKE MAN VAN EUROPA

DUITSE WELTPOLITIK ALLIANTIE-POLITIEK IS VERLEDEN TIJD CREËREN VAN EEN GROOT OVERZEES RIJK (MODERN IMPERIALISME) DUITSLAND WORDT STEEDS BELANGRIJKER OP HET CONTINENT DUITSE INDUSTRIE DOET HET GOED (MADE IN GERMANY) BOUW VAN VLOOT

OORZAAK: IMPERIALISME STREVEN NAAR EEN GROOT KOLONIAAL GEBIED FRANKRIJK EN ENGELAND HEBBEN EEN VOORSPRONG DUITSLAND WIL ACHTERSTAND INHALEN OOSTENRIJK-HONGARIJE WIL EEN HAVEN RUSLAND WIL EEN (IJSVRIJE)HAVEN

OORZAAK: MILITARISME / WAPENWEDLOOP MILITARISME: HET VERHEERLIJKEN VAN MILITAIREN EN HET LEGER. DISCIPLINE, DAPPERHEID EN GEHOORZAAMHEID STREK LEGER IS NOODZAKELIJK BUURLANDEN WILLEN NIET ACHTERBLIJVEN

Bewapeningsuitgaven (mln DM)

OORZAAK: BONDGENOOTSCHAPPEN EUROPA RAAK VERDEELT IN VERSCHILLENDE BONDGENOOTSCHAPPEN BELOVEN ELKAAR MILITAIRE STEUN BIJ AANVAL VAN EEN DERDE

OORZAAK: BONDGENOOTSCHAPPEN TRIPLE ENTENTE RUSLAND FRANKRIJK GROOT- BRITTANNIË TRIPLE ALLIANTIE OOSTENRIJK- HONGARIJE DUITSLAND ITALIE

AANLEIDING WOI JUNI 1914 TROONOPVOLGER OOSTENRIJK- HONGARIJE FRANS FERDINAND VERMOORD IN SARAJEVO 3E BALKANOORLOG DE DRUPPEL DIE DE EMMER DOET OVERLOPEN

DOMINIO EFFECT

1914: « VROLIJKE, FRISSE OORLOG »

MILITAIRE STRATEGIE: DUITSERS VON SCHLIEFFENPLAN (GEN. VON SCHLIEFFEN) VOORKOMEN VAN EEN TWEEFRONTEN OORLOG EERST DOOR BELGIË, OM FRANKRIJK TE VERSLAAN NA OVERWINNING, TROEPEN NAAR DE RUSLAND MISLUKT: BELGIE BIEDT WEERSTAND, SNELLE MOBILISATIE VAN RUSLAND

VON SCHLIEFFENPLAN

WESTFRONT LANGE FRONTLIJN LOOPGRAVEN IEDERE DAG GEVOCHTEN (MORTIERGRANATEN, ARTILLERIE)

Tegen het einde van 1914 verstarde de bewegingsoorlog, zowel op het westelijke als het oostelijk front, in een loopgravenoorlog. Beide leger groeven zich tegenover elkaar in en af en toe werd een poging ondernomen om door de vijandelijkheden door de vijandelijke linies te breken. Het meest bekende voorbeeld hiervan geldt de Duitse inval bij Verdun tussen februari en de herfst van 1916. Een geconcentreerde inzet van artillerie voerde gruwelijke gevechten uit en veranderde het slagveld in een luguber trechterlandschap. In 30 weken tijd werd 1,35 mln ton staal (=135 wagonladingen) verschoten; iedere hectare van het slagveld kreeg gemiddeld 50 ton staal te verwerken en ca. 600.000 soldaten vonden er de dood. Alleen al in de eerste helft van juni kostte een terreinwinst van 1 km diepte en 4 km breedte een verlies van 25.000 mensenlevens.

OOSTFRONT BEWEGINGSOORLOG DUITSERS TREKKEN STEEDS VERDER RUSLAND BINNEN EIND OKTOBER 1917 RUSSISCHE REVOLUTIE WAPENSTILSTAND (DEC. 1917) VREDE BREST-LITOVSK

VREDE VAN BREST-LITOVSK APARTE VREDE TUSSEN DUITSLAND EN RUSLAND RUSLAND STAAT BALITISCHE STATEN EN POLEN AF AAN DUITSLAND FINLAND, OEKRAINE EN GEORGIE ONAFHANKELIJK

VERLOOP VAN WOI OORLOG WORDT OVER DE HELE WERELD UITGEVOCHTEN (OOK IN DE KOLONIEN/AFRIKA, MIDDEN- OOSTEN) NIET-EUROPESE LANDEN DOEN MEE: JAPAN, TURKSE RIJK VS. VERKLAART IN 1917 DE OORLOG AAN DUITSLAND (ONBEPERKTE DUIKBOTENOORLOG)

OORLOGVOERING DIENSTPLICHT GB: ROEPT VRIJWILLIGERS OP INDUSTRIALISATIE EN TECHNOLOGIE ZORGEN VOOR TOENAME VUURKRACHT MASSALE AANVALLEN: MASSALE SLACHTPARTIJEN (SOMME, VERDUN, IEPER)

WOI: EERSTE TOTALE OORLOG OORLOG NIET ALLEEN EEN ZAAK VAN HET LEGER, MAAR VAN DE HELE MAATSCHAPPIJ. VRIJWEL HET HELE POLITIEKE, MAATSCHAPPELIJKE EN ECONOMISCHE LEVEN WERD AFGESTEMD OP DE OORLOG

EINDE OORLOG WESTFRONT 1918: DUITS VOORJAARSOFFENSIEF ( VREDE MET RUSLAND , WINNEN VOOR DE AMERIKANEN KOMEN) VERSE AMERIKAANSE TROEPEN MORELE KLAP VOOR DUITSERS DUITSE LEGERLEIDING ZIET IN: KANSLOOS 11 – 11 – 1918 WAPENSTILSTAND

VREDE VAN VERSAILLES DUITSLAND KRIJGT DE SCHULD HERSTELBETALINGEN AAN DE OVERWINNAARS GEBIEDEN AFSTAAN (POLEN, ELZAS / LOTHARINGEN) AFSTAND VAN KOLONIEEN ONTWAPENING (SLECHTS KLEIN BEROEPSLEGER)

REPUBLIEK VAN WEIMAR (1919 – 1933)

WAPENSTILSTAND 11-11-1918 KEIZER VLUCHT NAAR NEDERLAND SOCIAAL-DEMOCRATEN NEMEN BESTUUR OP ZICH, MAAR HEBBEN GEEN ERVARING PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE; PARLEMENT BESLIST GRONDWET

WEINING VERTROUWEN IN NIEUWE REPUBLIEK DOLKSTOOTLEGENDE VREDE VAN VERSAILLES GETEKENT ECONOMISCHE PROBLEMEN COMMUNISTEN KOMEN IN OPSTAND (NAVOLGING USSR) OUDE ELITE MOET TOE KIIJKEN VAN DE ZIJLIJN

SUPER INFLATIE HERSTELBETALINGEN DRUKKEN ZWAAR OP ECONOMIE DUITSLAND BETAALT NIET: RUHRGEBIED BEZET DOOR BELGIE EN FRANKRIJK ARBEIDERS STAKEN, WORDEN BETAALD DOOR WEIMAR INFLATIE

DAWESPLAN AMERIKAANSE LENINGEN HELPT DUITSLAND WEER OP DE BEEN EINDE BEZETTING RUHRGEBIED 1924 – 1929: REDELIJK STABIELE REGERINGEN

1929: CRISIS IN VS CRISIS KOMT HARD AAN IN DUITSLAND: HERSTELBETALINGEN BLIJVEN VERVROEGD LENINGEN DAWESPLAN AFLOSSEN TOENAME WERKLOOSHEID POLITIEKE ONRUST NEEMT TOE NATIONAAL SOCIALISTISCHE ARBEIDERS PARTIJ PROFITEERT VAN DEZE ONRUSTIGE TIJDEN

N.S.D.A.P. HITLER BELOOFT: ECONOMISCH HERSTEL (O.A. DOOR AANLEGGEN VAN AUTOBANEN) VERWERPING VERDRAG VAN VERSAILLES STERK LEIDERSCHAP MAAKT GEBRUIK VAN: PROPAGANDA PARAMILTAIR MACHTSVERTOON REDENAARSTALENT HITLER

1933: NSDAP WINT DE VERKIEZINGEN HITLER BENOEMT TOT RIJKSKANSELIER RIJKSDAGBRAND ZORGT VOOR GROTE ONRUST COMMUNISTEN KRIJGEN DE SCHULD PARLEMENT GEEFT HITLER GROTE BEVOEGDHEDEN, WAARDOOR HET ZICHZELF BUITENSPEL ZET (ART. 48 VAN DE GRONDWET: PARLEMENT DRAAGT BEVOEGDHEDEN OVER ZODAT CRISIS KAN WORDEN OPGELOST, ZONDER DEMOCRATISCHE CONTROLE VAN PARLEMENT) EINDE REPULBIEK VAN WEIMAR HITLER BEGINT MET DE OPBOUW VAN TOTALITAIR REGIME: ALLE

NAZI – DUITSLAND (1933 – 1945)

TOTALITAIR REGIME CONCENTRATIEKAMPEN (BIJV.DACHAU) POLITIEKE TEGENSTANDERS PERSONEN DIE NIET PASSEN IN DE DUITSE VOLKSGEMEINSCHAFT (FYSIEK-, GEESTELIJK GEHANDICAPTEN, HOMO’S, JODEN, ZIGEUNERS) TERREUR EN GEWELD BIJV. KRISTALNACHT (NOV 1938) MINISTERIE VAN PROPAGANDA CONTOLEERT DE MEDIA EN DE KUNSTEN DMV RIJKSCULTUURKAMER

BUITENLANDSE POLITIEK VEZET TEGEN VERSAILLES 1935 HERBEWAPENING EN INVOERING DIENSTPLICHT SAARLAND TERUG BIJ DUITSLAND (NA VERKIEZINGEN) 1936 RIJNLAND BEZET AS ROME – BERLIJN 1938 ANSCHLUSS MET OOSTENRIJK SUDENTENLAND

CONFERENTIE VAN MUNCHEN FRANKRIJK EN GROOT-BRITTANIE ACCEPTEREN INLIJVING SUDENTENLAND BIJ DUITSLAND (ZONDER TJECHOSLOWAKIJE DAARIN TE KENNEN). FRANKRIJK EN GROOT-BRITTANIE WILLEN EEN NIEUWE OORLOG VOORKOMEN (APPEASEMENT) HITLER BELOOFT GEEN ANDERE LANDEN TE ANNEXEREN, TOCH PAKT HIJ OOK TJECHOSLOWAKIJE IN GROOT-BRITTANIE GARANDEERT DE GRENZEN VAN POLEN

WOII 1939 NIET-AANVALSVERDRAG TUSSEN USSR EN DUITSLAND IN STILTE HEBBEN BEIDE LANDEN POLEN VERDEELD 1 SEPTEMBER AANVAL OP POLEN OORLOGSVERKLARINGEN TUSSEN GB, FR. EN DUITSLAND 1940 WEST EUROPA ONDER DE VOET GELOPEN (BLITZKRIEG, TANKS, VLIEGTUIGEN) 1941 AANVAL OP USSR JAPANSE AANVAL OP PEARL HARBOUR (MARINE BASIS VAN DE VS. OORLOG OOK IN AZIE)

UBERMENSCH - UNTERMENSCH RANGORDE IN MENSENRASSEN (BETERE EN MINDERE RASSEN) MEEST PERFECTE RAS HEEFT HET RECHT EN DE PLICHT ANDERE RASSEN TE OVERHEERSEN EN INDIEN NODIG UIT TE ROEIEN. VOORKOMEN DAT MINDERWAARDIGE RASSEN HET BETERE RAS “BEVUILEN” (SOCIAAL-DARWINISME) ARISCHE (OF GERMAANSE) RAS IS HET MEEST PERFECT. ONDERAAN STAAN IN DE OGEN VAN DE NAZI’S DE  JODEN

NEURENBERGER WETTEN (1935): JODEN ZIJN GEEN DUITS STAATSBURGER JODEN MOGEN NIET WERKEN VOOR DE OVERHEID SEKSUEEL CONTACT TUSSEN BEIDE RASSEN VERBODEN; GEMENGDE HUWELIJKEN ONTBONDEN

OP WEG NAAR GENOCIDE REGISTRATIE: AANGEVEN BIJ BURGELIJKE STAND TOT WELK RAS JE BEHOORT (ARISCH – JOODS) ISOLATIE: JODEN WORDEN GEWEERD UIT HET SOCIALE LEVEN EN KRIJGEN APARTE WIJKEN TOEGEWEZEN OM IN TE WONEN EN TE WERKEN (GETTO’S) DEPORTATIE: OP TRANSPORT NAAR HET OOSTEN (KAMPEN) VERNIETIGING: 1942 WANNSEE – CONFERENTIE: BESLOTEN TOT GENOCIDE, DE ZGN. “ENDLÖSUNG”

KEERPUNT 1942: SLAG BIJ MIDWAY (AZIE), EL ALAMEIN (AFRIKA) EN STALINGRAD (USSR) 1944: 6 JUNI 1944 GEALLIEERDE LANDING IN NORMANDIE MET ALS DOEL EUROPA BEVRIJDEN VAN DE NAZI’S 1945: APRIL: HITLER PLEEGT ZELFMOORD 8 MEI: VICTRORY OF EUROPE DAY AUGUSTUS: ATOOMBOMMEN INGEZET DOOR VS. JAPAN GEEFT ZICH OVER