Vrijwilligerswerk

vrijwilligerswerk Belangrijke kracht voor de organisatie: aanvulling professionele dienstverlening Onder meer steunpilaar voor proactief werken Op zich ook proactief werken: het stelt de dienstverlening dichter bij de mensen Mooie vorm van maatschappelijke participatie Zowel voor jongeren als voor ouderen Past binnen actief ouder worden Past binnen leeftijdsvriendelijke gemeente Dijkt sociaal isolement in Van belang voor sociale cohesie en sociaal kapitaal Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

moeilijkheden Maatschappelijke evolutie: mensen doen het om verschillende redenen, niet meer enkel om ergens bij te horen Aanwerving: hoe betrek je geinteresseerden, hoe haal je twijfelaars over de streep? Verloop: hoe houd je ze betrokken bij de werking? Wat mag je verwachten van verloop? Grenzen stellen: tot waar mag vrijwilliger gaan? Duidelijke communicatie VS misverstanden Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Hoe vrijwilligers hierin tegemoet komen? motivaties Sociaal contact Betekenis krijgen voor anderen, voor de samenleving Bezig zijn, handen uit de mouwen steken (een niet bezig zijn met denken) Bezig zijn, maar dan meer op beleidsniveau: Persoonlijke ontwikkeling (ook in zin van aanleren vaardigheden => cf. later: belang van goede vorming!) Hoe vrijwilligers hierin tegemoet komen? Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Drempels - Aanmoedigingen Financiële kosten Kliekjes onder vrijwilligers waar nieuwelingen niet bij kunnen aansluiten Niet gewaardeerd als oudere met potentieel en vaardigheden Gebrek bereidheid om te leren (laag zelfvertrouwen etc) “bindingsangst” Staat profiteert ervan Correcte vergoeding en voldoende duidelijkheid hierover in voorbereidende gesprekken Zelf de kliekjes kennen en zorgen voor aansluiting, eventueel door regelmatig taken te verdelen onder meerdere kliekjes zodat ze soms eens mengelen Voorzie voldoende kansen om te ontwikkelen, maar steeds op maat van wens van de vrijwilliger. Toon regelmatig waardering Bied aan zonder verplichting. Mogelijkheid om op proef te gaan, bereidheid om soepel met planning om te gaan: mensen steken er hun eigen tijd in en vinden het fijn dat de begeleiding hen hier deels medezeggenschap in geeft Zet vrijwilligers genoeg in de bloemetjes opdat het duidelijk wordt dat het ook voor hen iets mooi is Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Extra hefbomen voor twijfelaars: werving Extra hefbomen voor twijfelaars: Inclusieve organisatiecultuur (iedereen welkom, onthaal met respect) Intergenerationeel contact is voor velen interessant (ook al zal dat niet als wens expliciet geformuleerd worden) Flexibele opties: zij spenderen hun tijd en willen ook iets te zeggen hebben over hun schema. Men heeft ook graag ruimte om te kunnen veranderen Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

werving 2 Werk via verschillende kanalen Lokale pers (vermeld vrijwilligers –evt bij naam- in activiteiten, maak appreciatie-acties voor vrijwilligers genoeg bekend, “vrijwilliger van de maand” met getuigenis van tevreden “klant”) Regelmatige berichtgeving sociale media (fb) Gerichte en specifieke berichtgeving aan jongeren, volwassenen, bijna-gepensioneerden, gepensioneerden… Organiseer een “duodagje” waarbij vrijwilligers expliciet gevraagd worden een kennis mee te brengen om te helpen Informeel: wees aanwezig op de locaties van vrijwilligerswerk en durf mensen aanspreken die misschien ook interesse hebben PERSOONLIJKE WERVING MEESTE SUCCES Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Werving leuke praktijk Talentenbank Aarschot Iemand rijdt met scooter rond en houdt stand op strategische plaatsen Markt, schoolpoort, druk bezochte plaatsen Dubbele werking: Houdt vacatures bij voor vrijwilligerswerk uit diverse sectoren en stelt die beschikbaar voor geïnteresseerden Bevraagt geïnteresseerden naar hun interesses en vaardigheden resultaat: afgestemd vrijwilligerswerk Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Behoeften vrijwilliger Neem hun onzekerheid weg, ze denken geen bijdrage te kunnen leveren als vrijwilliger Geef introcursussen, voorbereidende gesprekken, in groep of individueel Benoem talenten en vaardigheden Projectmatig werken is aantrekkelijker dan onbeperkte lange termijn betrekkingen (geef begin en einddatum, plus doelstellingen) Blijf aanbod van vorming en ondersteuning voor vrijwilligerswerk voorzien om ze te houden, alsook uitwisselmomenten met andere vrijwilligers Blijf contact houden met uw vrijwilligers: informele babbels heeft men het liefst Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Behoeften vrijwilliger 2 Erken de inzet (beperk dat niet tot een jaarlijks feest van de vrijwilliger): positieve aandacht, vermelding op website/krantje, klein cadeautje Soepelheid: pas taken aan naar de mogelijke tijdsinvulling van de oudere, wees creatief in oplossingen (respect voor hun tijdsinvestering kan onder meer getoond worden door hen mee zeggenschap te geven over de taakinvulling en taakuitwerking) Werk drempels weg (deze ontdek je in persoonlijke gesprekken), kostenvergoeding Beperk bureaucratie: als vrijwilliger teveel moet bewijzen dat hij iets uitgevoerd heeft werkt dat tegendraads. Enerzijds vrijwillige inzet tonen en anderzijds gevraagd worden om dat te bewijzen? Dat werkt niet Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

communicatie Vrijwilliger sukkelt soms uit de communicatie-stroom omdat hij als derde wordt bekeken en men er vaak durft vanuit gaan dat iemand anders hem/haar wel op de hoogte zal brengen Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Communicatie – voorbeelden Vb. oudere dame zou door vrijwilliger opgehaald worden aan zwembad na aquagym4seniors. Maar door afspraak bij kapper kan ze niet naar de les. Aquagym wordt verwittigd maar de vrijwilliger niet. Vb. zorgkundige geeft kleine traktatie voor verjaardag op dag dat vrijwilliger in de tuin van WZC werkt. Hij zou zeker welkom zijn maar wordt niet expliciet gevraagd. Dit is jammer: dergelijke kansen kunnen net bindend werken voor vrijwilligers. Maar in het vb kan de vrijwilliger zich nog uitgesloten voelen (veel mensen doen vrijwilligerswerk voor sociaal contact, dus kan dit gevoelig liggen) Vb. vrijwilliger in WZC komt op eerste dag aan en verwacht een duidelijke taakomschrijving. Het personeel heeft hier nog niet over overlegd of iets over afgesproken. Zorgkundige geeft vrijwilliger uit losse pols wat taakjes. Vrijwilliger voelt dit aan en voelt zich vijfde wiel aan de wagen Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Grenzen aan vrijwilligerswerk Waar eindigt vrijwilligerswerk, waar begint professioneel werk? Overlap? 1. algemene regels: vb geen medische handelingen, diefstal, schending fysieke en mentale integriteit etc. 2. specifiek voor de organisatie: kijk naar de grens tot waar het personeel het kan verdragen. Zij willen enerzijds steun in hun werk maar anderzijds willen ze ook dat vrijwilligers hun plaats kennen. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Grenzen aan vrijwilligerswerk 2 “vrijwilligers krijgen alle leuke werkjes” vergeet niet dat zorgkundigen hun job gekozen hebben voor het contact met de mensen. Als vrijwilligers de leuke contact-taken invullen, verliest personeel motivatie en raken ze gefrustreerd Vrijwilligers moeien zich (of geven orders) zonder kennis van zaken Wederzijdse waardering mogelijk: professionele kennis ~ levenservaring Maar enkel via communicatie: eindverantwoordelijkheid ligt bij werknemer, maar hij/zij kan wel luisteren naar wat vrijwilliger te zeggen heeft Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Grenzen aan vrijwilligerswerk 3 Mag vrijwilliger omgaan met geld hulpbehoevende? Tot waar kan hij gaan? Geld afhalen? Betalingen? Internetbankieren? Wat met schenkingen aan een vrijwilliger? Wat met persoonlijke inmenging van vrijwilliger (bijv in familieruzies etc)? Hoe kan je eigenlijk nagaan? Dat iemand grenzen overschrijdt? Open communicatie! Frequente informele gesprekken Cultuur van opbouwende kritiek: erken goede bedoelingen maar kader de taken binnen de job en plaats van de vrijwilliger Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Do’s & don’ts DO Apprecieer (dag van vrijwilliger, verjaardag, vermelding in plaatselijke pers, social media etc) Geef kansen Geef cursus, kans op ontplooiing Voorzie formele feedback Voorzie informele babbels Vraag hen punten van verbetering Correcte vergoeding, voor iedereen gelijk Duidelijke grenzen stellen die nog genoeg vrijheid laten Betrek personeel mee in overleg met vrijwilligers DON’T Gebrek aan regels rond vergoeding Aan lot overlaten zonder opvolging of begeleiding Als vanzelfsprekend vinden (zij steken daar kostbare tijd in) Overdaad aan regels en grenzen (geeft gevoel dat bestuur niet meer beseft dat zij dit doen om het bestuur een plezier te doen). Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Wat kan de ambtenaar hierin beteken? Wie is rechtstreeks betrokken bij vrijwilligers? Wie staat meer in contact met organisaties die met vrijwilligers werken (WZC, LDC…) ? Tips en raad uit presentatie kan gegoten worden in een visienota. Hieraan worden de afsprakennota en huisreglement gekoppeld. Deze nota’s verbinden ambtenaar – secretaris – vrijwilliger tot het uitwerken van een sterk vrijwilligersbeleid. Waar gaan we voor en welke verantwoordelijkheden worden door wie opgenomen? Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

visienota dit schraagt de hele werking Wat is vrijwilligerswerk? Onbezoldigd, verdient waardering Het is middel om dienstaanbod te verhogen Het is doel voor mensen die zingeving zoeken Dankbaar gebruik maken van talenten Belang van gezonde werkdruk Niet vrijblijvend: bepaald engagement moet gemaakt worden (al kan hier soepel mee omgesprongen worden omdat mensen soms beginnen met een kleine investering om dat meer en meer taken op te nemen). Vrijwilligers hebben medezeggenschap over hun werk (enkel als je werkschema past bij je levensstijl houd je het vol als vrijwilliger) Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Visienota 2 Hoogstens ter ondersteuning van het personeel Taken worden afgestemd met hun interesses en vaardigheden Afspraken gemaakt rond: Begeleiding: zowel in groep/bijeenkomsten als individueel (formeel en zeker ook informeel) Werving: via diverse kanalen Verzekering Onkostenvergoeding/vrijwilligersbeloning Vorming: jaarlijkse basisvorming, twee keer per jaar extra vorming, thema’s gekozen met inspraak van vrijwilligers Inspraak: formeel en informeel Uitsluitingscriteria Effectieve uitsluiting na eerst opgenomen te zijn kan na herhaalde waarschuwingen of na ernstige nalatigheid Afsprakennota Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Afsprakennota: vrijwilliger engageert zicht Om de doelstelling en de regels van het OCMW in het algemeen en de dienst in het bijzonder te aanvaarden, en om respect op te brengen voor éénieders politieke, godsdienstige en ideologische overtuiging. Om zich enkel te houden aan de taken die zijn afgesproken in de overeenkomst en om alle afspraken i.v.m. uurregelingen en dienstorganisatie na te leven. Om bij ziekte of afwezigheid de dienst zo snel mogelijk te verwittigen. Om moeilijkheden en conflicten van welke aard ook te bespreken met de verantwoordelijke en niet rechtstreeks tussen te komen. Om zich strikt te houden aan het beroepsgeheim en het respect voor de privacy te bewaren Om geen fooien van welke aard dan ook te ontvangen, geen voorwerpen te verkopen, geen drukwerken of publiciteit te verspreiden en geen alcohol te misbruiken. Om zo snel mogelijk de verantwoordelijke in te lichten over mogelijke gezondheidsproblemen die een invloed zouden kunnen hebben bij het uitoefenen van de taken. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Afsprakennota 1. Afspraken van individuele aard Ik kies als vrijwilliger voor volgende opdrachten in  Ik maak me hiervoor vrij op volgende tijdstippen:  Het OCMW garandeert inspraak door regelmatig overleg te plegen. Ik neem deel aan:  Gegevens vrijwilligersvertegenwoordiger in stuurteam:. Basisvorming nieuwe vrijwilligers: in ZB op 7/10/2014 van 10u15 tot 11u30 in ZP op 25/11/2014 van 9:30 tot 10u45 in PL op 2/12/2014 van 10u15 tot 11u30 2. Afspraken van algemene aard Er bestaat geen arbeidsverhouding tussen het OCMW en de vrijwilliger. De geleverde prestaties geven geen enkel recht op enige verloning, vergoeding of uitkering van welke aard ook. Onkosten voortvloeiend uit de overeengekomen taken worden vergoed mits voorafgaandelijk akkoord van de verantwoordelijke van de dienst. De vrijwilliger zorgt voor de nodige stavingstukken van de gemaakte onkosten. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Afsprakennota: ocmw engageert zicht Om de vrijwilliger degelijk te onthalen, te informeren, te vormen en te begeleiden. Om een persoonlijk begeleider aan te duiden per werkplaats. Om een basisopleiding aan te bieden voor nieuwe vrijwilligers (deontologie en algemene structuur). Om de grenzen die de vrijwilliger stelt met betrekking tot zijn vrijwillig engagement te respecteren. Om aan de vrijwilliger het materiaal en de accommodatie te bezorgen die hij nodig heeft bij het uitoefenen van zijn taken. Om jaarlijks tweemaal bijkomende vorming aan te bieden. Vrijwilligers kunnen zelf ook initiatieven aangeven. Om regelmatig ontmoetingsmomenten tussen vrijwilligers te organiseren zowel per werkplaats (na activiteiten en overlegmomenten) als binnen de overkoepelende structuur (jaarlijks algemeen vrijwilligersmoment). Om voor de vrijwilliger een gepaste verzekering af te sluiten. Het OCMW sluit een polis burgerlijke aansprakelijkheid en arbeidsongevallen af. Voor vrijwilligers die op regelmatige basis in opdracht van de dienst verplaatsingen met de wagen doen wordt een omniumverzekering afgesloten. Om bij conflicten te bemiddelen. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Afsprakennota: duur overeenkomst 3. Duur van de overeenkomst.  De werkzaamheden gaan van start op , en het engagement geldt voor de duur van één jaar, en wordt telkens stilzwijgend met één jaar verlengd. De vrijwilliger kan ten allen tijde zijn engagement opzeggen door dit mee te delen aan de verantwoordelijke.  De verantwoordelijke kan ten allen tijde een einde stellen aan de overeenkomst. Dit is mogelijk na herhaalde waarschuwingen of na ernstige nalatigheid of wangedrag door de vrijwilliger. Deze afsprakennota is in overeenstemming met de wet van 03/07/05 betreffende de rechten van vrijwilligers. Ik heb kennis genomen van het huisreglement van de vrijwilligerswerking en dit ontvangen en wil mij inzetten onder de daarin bepaalde afspraken.  Opgemaakt in tweevoud, te op waarbij de vrijwilliger erkent een exemplaar te hebben ontvangen.  Voor akkoord, Voor akkoord, Voor akkoord,  De vrijwilliger, De verantwoordelijke De Secretaris van de dienst van het OCMW Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

huisreglement I. Algemene inleiding Artikel 1 In de diensten van het OCMW werken ongeveer 250 vrijwilligers samen met het personeel. Beiden zijn onmisbaar en verdienen waardering en een evenwaardige benadering. Artikel 2 Vrijwilligerswerk wordt vrij en onbezoldigd uitgevoerd – in georganiseerd verband. Artikel 3 Vrijwilligerswerk is niet altijd spectaculair, maar het is belangrijk voor diegenen ten behoeve van wie het gedaan wordt en ook voor henzelf die het doen. Het werk wordt gedaan om anderen te helpen, maar het betekent tevens een menselijke verrijking voor de vrijwilliger zelf. Artikel 4 Elke vrijwilligersinbreng is waardevol – kwantiteit is niet de hoofdzaak, kwaliteit wel. We opteren voor een gezonde werkdruk en bewaken dit samen met de vrijwilligers om overbelasting te voorkomen. Artikel 5 Vrijwillig betekent hier niet: vrijblijvend. We rekenen er op dat de taak die de vrijwilliger op zich nam ook uitgevoerd wordt. Uit de ondertekening van de afsprakennota blijkt het engagement van de vrijwilliger en de organisatie. Afsprakennota: zie bijlage. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

huisreglement Artikel 6 Vrijwilligers hebben medezeggenschap over hun werk, zij kunnen de werking mee bepalen via allerlei overlegmomenten. Artikel 7 Er wordt regelmatig en vrijblijvend vrijwilligersvorming georganiseerd. Deze vorming is niet verplicht maar is een uiting van waardering en erkenning van de vrijwilligers door de organisatie. Het is de bedoeling via deze vorming een meerwaarde te bieden aan de werking van de vrijwilliger Artikel 8 Vrijwilligers scharen zich achter de visie dat het belang van de dienst, waarin vrijwilligerswerk uitgevoerd wordt, primeert op het persoonlijke belang. Vrijwilligerswerk geeft geen aanleiding tot een voorkeursbehandeling van de vrijwilliger en zijn familie Artikel 9 De vrijwilliger stelt zich in het uitvoeren van zijn engagement zo neutraal mogelijk op elk gebied op bijv. uitspraken , kleding, symbolen …. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

huisreglement II. Taken voor vrijwilligers Artikel 10 In overleg met de begeleider kan de vrijwilliger bespreken welke vaardigheden bruikbaar zijn binnen de werking van de dienst. Samen zoeken zij naar de meest geschikte opdrachten. Daarbij wordt rekening gehouden met zowel de behoeften, de beschikbare tijd en praktische mogelijkheden van beide. Er is binnen het OCMW een breed gamma taken voor vrijwilligers. Artikel 11 De vrijwilligers zijn er niet ter vervanging van regulier personeel, wel ter ondersteuning. Basistaken van de werking dienen te gebeuren door professioneel opgeleid personeel. Artikel 12 Het is de vrijwilliger niet toegestaan om rechtstreekse opdrachten aan het personeel te geven. Ingeval van opmerkingen of suggesties met betrekking tot de werking richt de vrijwilliger zich naar de vrijwilligersverantwoordelijke van de site. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

huisreglement III. Rekrutering van vrijwilligers Artikel 13 De vrijwilligerswerking staat open voor iedereen. Iedereen kan op gelijk welk moment de vrijwilligerswerking vervoegen, mits hij/zij akkoord gaat met de bovenstaande afspraken en de visie van de dienst. Dit wordt getoetst aan de hand van een gesprek met de begeleider en/of de verantwoordelijke van de dienst waarin je als vrijwilliger werkt. Artikel 14 In dit gesprek worden de wederzijdse verwachtingen en de motivatie uitgeklaard. Artikel 15 Vrijwilligers worden gerekruteerd via diverse kanalen: oproep in eigen tijdschriften en andere media, affichecampagne, op eigen voorstel of op vraag van de dienst en via informele kanalen. Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Verplaatsingsvergoeding Verzekering Uitsluitingscriteria Uitgaven huisreglement Onkostenvergoeding Verplaatsingsvergoeding Verzekering Uitsluitingscriteria Uitgaven Vorming Inspraak: formeel – informeel, zowel over regeling van werkuren, invulling taken als over Deontologische code? Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017

Steunpunten en infobronnen www.vrijwilligerswerk.be www.weliswaar.be/nieuws/p/categorie/vrijwilligerswerk www.presentweb.be, doorklikken naar Publicaties www.zorgbetermetvrijwilligers.nl www.succesvolvrijwilligen.be Pas aan bij: Invoegen / Koptekst en Voettekst 8-4-2017