Onzekerheden in emissiecijfers Op zoek naar de waarheid? Rianne Dröge

Inhoud Onzekerheid in emissiecijfers Oorzaken Bepalen van onzekerheid Onzekerheid in nationale en regionale emissies Herberekeningen Voorbeelden voor NOx, SOx en NH3 Discussie Stellingen 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 2

Onzekerheid van Nederlandse emissies ComponentEmissie (kton)Onzekerheid (%) NH 3 152± 12% NO x 430± 14% SO 2 89± 6% Totaal verzurende stoffen ± 8% 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 3 Emissie (Mton CO 2 -eq)Onzekerheid (%) CO 2 165,3 ± 3% CH 4 14,9± 25% N2ON2O9,1± 50% HFC’s2,1± 50% PFC’s0,2± 50% SF 6 0,2± 50% Totaal broeikasgassen191,7± 5% Emissie en onzekerheid van verzurende stoffen in het jaar 2000 (van Gijlswijk, e.a., 2004) Emissie en onzekerheid van broeikasgassen in het jaar 2012 (Coenen, e.a., 2014) Het onzekerheidspercentage geeft het 95% onzekerheidsinterval weer. Referenties: Gijlswijk, R. van, e.a., Uncertainty assessment of NOx, SO2 and NH3 emissions in the Netherlands. TNO report 2004/100, TNO Environment, Energy and Process Innovation, Apeldoorn. Coenen, P.W.H.G, e.a., Greenhouse Gas Emissions in the Netherlands National Inventory Report RIVM report /2014, Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu (RIVM), Bilthoven.

Oorzaak van onzekerheid Onzekerheid van de emissieberekening is afhankelijk van: Onzekerheid in de activiteitsdata: grootte van de steekproef detailniveau van de statistieken representativiteit van de activiteitsdata Onzekerheid in de emissiefactor: onzekerheid in de metingen representativiteit van de metingen soms geen metingen, maar alleen een expert judgement 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 4

Waarom onzekerheden inventariseren? Op zoek naar de waarheid? Prioritering Bepalen welke emissieberekeningen verbetering nodig hebben 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 5 IPCC categorieStof Bijdrage aan onzekerheid van het nationaal totaal (%) 4D3Indirect N 2 O emissions from nitrogen used in agricultureN2ON2O1,5% 1A2Stationary combustion: Manufacturing Industries and Construction, liquidsCO 2 1,1% 4D1Direct N 2 O emissions from agricultural soilsN2ON2O1,0% 1A1bStationary combustion : Petroleum Refining: liquidsCO 2 1,0% 4B1Emissions from manure management : cattleCH 4 0,9% 1A4aStationary combustion : Other sectors: Commercial/Institutional, gasesCO 2 0,6% 4D2Animal production on agricultural soilsN2ON2O0,5% 4BEmissions from manure managementN2ON2O0,5% 2FEmissions from substitutes for ozone depleting substancesHFC0,5% 1A4bStationary combustion: Other Sectors, Residential, gasesCO 2 0,5% Top 10 van grootste onzekere bronnen in NIR2012 (Coenen, e.a., 2014)

Onzekerheid bepalen Per emissie onderdeel wordt de onzekerheid bepaald Activiteitsdata Emissiefactor Onzekerheid bepaald door: Expert judgement Meetgegevens Literatuur Dit wordt samengevoegd tot 1 nationale onzekerheid Volgens standaard rekenregels voor error propagatie (zie IPCC Good Practice Guidance 2000) 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 6

Onzekerheid bepalen - opmerkingen Bij het optellen van de onzekerheid van verschillende emissiebronnen wordt de totale onzekerheid (in procenten) lager Grote emissiebronnen hebben grote invloed op de totale onzekerheid 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 7 Bron1Bron2Totaal Emissie (kg) Ondergrens (kg) Bovengrens (kg) Onzekerheid (%)25% 18% Bron1Bron2Totaal Emissie (kg) Ondergrens (kg) Bovengrens (kg) Onzekerheid (%)100%10%15%

Onzekerheid in de trend van emissies Emissieberekeningen worden voor alle jaren op vergelijkbare wijze uitgevoerd Onzekerheid in emissiecijfers zijn voor verschillende jaren vergelijkbaar (tenzij bijvoorbeeld oude data van mindere kwaliteit is dan de nieuwe data) Resultaat: Onzekerheid in de emissietrend is lager dan de onzekerheid in de emissiecijfers 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 8 Trend Onzekerheid in emissietrend CO2+ 4%2% CH4- 42%5% N2O- 55%8% F gassen- 71%13% Trend ( ) en onzekerheid in de trend van broeikasgasemissies (Coenen, e.a., 2014)

Onzekerheid van geregionaliseerde emissies Onzekerheid is alleen bepaald voor nationale emissies Regionalisatie van emissies levert een extra onzekerheid op Relevant voor: Luchtkwaliteitsmodellen Lokaal beleid 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 9

Herberekeningen Steeds wat dichter bij de waarheid? Herberekenen van emissies, omdat: Nieuwe emissieschatting met lagere onzekerheid Gevolgen van het beleid zichtbaar in de emissiecijfers Geen nieuwe data meer beschikbaar 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 10

Voorbeelden van herberekeningen Voorbeelden van herberekeningen van SOx, NOx en NH3 emissies Vergelijking van de gerapporteerde nationale emissies, zoals deze gerapporteerd zijn in de jaarlijkse Informative Inventory Report (IIR) van 2008 t/m Vergeleken met het NEC plafond in 2010 Vergeleken met onzekerheidmarges (uit van Gijlswijk, e.a.,2004) 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 11

Herberekeningen van SOx emissies 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 12

Herberekeningen van NOx emissies 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 13

Herberekeningen van NH3 emissies 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 14

Herberekeningen - opmerkingen Trend heeft invloed op te nemen beleid Door herberekeningen kunnen de emissies hoger of lager uitkomen dan eerst verwacht Door herberekeningen kan de trend in emissies wijzigen met daardoor een sterkere of zwakkere afname van de emissies Voor het beoordelen van reductie afspraken wordt alleen gekeken naar de absolute emissies De NOx emissie lag net boven het NEC plafond en de NH3 emissie lag net onder het NEC plafond In beide gevallen viel ook de waarde van het NEC plafond binnen het onzekerheidsinterval 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 15

Discussie Hoe dicht kunnen we bij de waarheid komen? Onzekere onzekerheden Hoe dicht moeten/willen we bij de waarheid komen? Waarom onzekerheden inventariseren? Wie kan/wil deze informatie gebruiken? 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 16

Stelling 1 Het verminderen van de onzekerheid moet absolute prioriteit krijgen 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 17

Stelling 2 Voordat we conclusies kunnen verbinden aan de ingeschatte onzekerheid, zullen we eerst de bepaling van de onzekerheden moeten verbeteren 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 18

Stelling 3 Het inventariseren van onzekerheden is onnodig, omdat emissie reductie afspraken alleen beoordeeld worden op de absolute emissie 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 19

Stelling 4 Omdat herberekeningen het lastig maken om te bepalen of er nog maatregelen nodig zijn, moeten deze zo veel mogelijk vermeden worden 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 20

Stelling 5 Alle gepubliceerde emissiecijfers moeten worden voorzien van een onzekerheidsinterval 17 juni 2014 Rianne Dröge Onzekerheden in emissiecijfers 21