Rijkswaterstaat IMG Marijke Nagelkerke Toepassen DBFM Rijkswaterstaat IMG Marijke Nagelkerke 1

Traditioneel aanbesteden bundelt niet Overheid Markt initieert ontwerpt financiert bouwt managet Overheid gebruikt advies van markt assisteert/ adviseert Overheid huurt capaciteit ingenieurs in ontwerpt Gefragmenteerde input Overheid zet capaciteit bouwbedrijven in bouwt Overheid outsources onderhoud onderhoudt 2 DBFM 5-4-2017

PPS bundelt wel; vormen van PPS Rijkswaterstaat 5-4-2017 PPS bundelt wel; vormen van PPS Overgedragen activiteiten Facilitary Services Additional Services Design Build Maintain Finance Operate Payment Innovatief aanbesteden 100% Life cycle denken 100% Fysieke beschikbaarheid 100% Risico-overdracht Operationele beschikbaarheid 100% Bezettingsgraad Dit is ook de evolutie die RWS heeft meegemaakt sinds ongeveer 2000. Nieuwe werkwijze (DB) en nu PPS. >0,<100% Alternatieve aanwending <100% 3 3 DBFM 5-4-2017 3 3

Samenwerking kent meerdere vormen Rijkswaterstaat 5-4-2017 Samenwerking kent meerdere vormen Mate van: input sturing Mate van: risico overdracht Traditionele allianties RAW D&C Nieuwe allianties PFI / DBFM Privatisering Discussievraag voor verschillende groepen deelnemers: vraag waar hun afdeling of werk op dit moment in bovenstaand proces staat, en waarom. Denk daarbij aan zelfwerkzaamheid vd markt, risicoverdeling en verantwoordelijkheid, kerntaken en –doelen en bijvoorbeeld betalingsprincipe. 4 4 DBFM 5-4-2017 4

Sneller en beter & Meer PPS Commissie Elverding – Commissie Versnelling Besluitvorming Infrastructurele Projecten – deed aanbevelingen om processen te vereenvoudigen en daarmee eerdere samenwerking te vereenvoudigen Commissie Ruding – Commissie Private Financiering Infrastructuur – dringt aan op meer gebruik van privaat kapitaal en bijpassende samenwerkingsvormen, o.a. door: Grotere dealflow PPS/DBFM Risicoallocatie verbeteren Oprichting (regionaal) PPS fonds Ondersteunen regionale overheden Institutionele beleggers betrekken bij financiering DBFM

DBFM(O) Design (ontwerp) Build (realisatie) Finance (financiering) Maintain (onderhoud) met eventueel Operate (exploitatie) 6 DBFM 5-4-2017

DBFM contract vraagt een dienst DBFM zorgt voor levering van integrale prestatie ON levert beschikbaarheid (bijv. infrastructuur) ON moet zelf de (bouw, ontwerp, onderhoud) activiteiten (voor)financieren OG betaalt alleen de geleverde prestatie Kenmerken DBFM Integrale dienstverlening Allocatie verantwoordelijkheden en risico’s Betalingsmechanisme, de “F” 7 DBFM

Voordelen DBFM-contract Rijkswaterstaat 5-4-2017 Voordelen DBFM-contract OPDRACHTGEVER Kan zich beperken tot kerntaken Risico & zorg voor bouwen en onderhouden bij opdrachtnemer Vereenvoudigde aansprakelijkheidsstelling (één partij) Financier stuurt mee op kwaliteit en tijd OPDRACHTNEMER Ruimte voor innovatie (prestaties, ontwerpen) Synergievoordelen (profitable & competitive) Bedrijfsmatige continuïteit in werk (meestal lange contractsduur) Sturen op een prestatie in plaats van een product door functionele uitvraag [-> dienstverleningscontract] Kerntaken opdrachtgever: opdrachtgever draagt een belangrijk deel van de zorg voor de totstandkoming en onderhoud van een project over aan een marktpartij Synergievoordelen: één opdrachtnemer voor ontwerp, bouw en onderhoud prikkelt om ontwerp-, bouw- en onderhoudskosten optimaal op elkaar af te stemmen Minder dubbele kosten Minder faalkosten Risicoverschuiving: risico’s van raakvlakken tussen contractonderdelen liggen bij opdrachtnemer en is aansprakelijk voor gebreken, ongeacht of deze voortvloeien uit ontwerp, bouw of onderhoud Financiering: financiers worden ‘bondgenoot’ opdrachtgever omdat zij gebaat zijn bij een goede uitvoering van het contract 8 DBFM 5-4-2017 8

Traditionele wijze van betalen o.b.v. mijlpalen Rijkswaterstaat 5-4-2017 Traditionele wijze van betalen o.b.v. mijlpalen Ontvangen vergoedingen door ON + -/- tijd Uitgaven van ON ontwerp- en aanlegkosten onderhoudskosten groot onderhoud oplevering restpunten regulier onderhoud ontwerp uitvoering onderhoud openstelling 9 DBFM 5-4-2017 9

Betalingsmechanisme algemeen bij DBFM(O) Rijkswaterstaat 5-4-2017 Betalingsmechanisme algemeen bij DBFM(O) ontwerp uitvoering onderhoud openstelling voltooiing Ontvangen vergoedingen door SPV groot onderhoud + instandhouding -/- tijd ontwerp- en aanlegkosten onderhoudskosten financieringskosten Uitgaven van SPV 10 DBFM 5-4-2017 10

Vergoedingsritme project Realisatiefase Exploitatiefase Aanvangs- certificaat (performance bond) Beschikbaarheids- Voltooiings- Overdrachts- Eenmalige betaling 100 % van BBV ca. 5 jaar ca. 20 jaar X% 11 DBFM

Waar betaal je voor bij een DBFM? Rijkswaterstaat 5-4-2017 Waar betaal je voor bij een DBFM? Wanneer Tijd Waar Plaats Hoeveel Kwaliteit 12 DBFM 5-4-2017 12

Betaling gerelateerd aan performance Snelheid Beschikbaarheid 13 DBFM 5-4-2017

Voor beschikbaarheid wordt betaald Bruto Beschikbaarheid- vergoeding Beschikbaar- heidskorting Prestatie korting Betaling voor geleverde dienst Tijdsduur gebonden korting: gekoppeld aan verminderd gebruik van de infrastructuur door afnemer Korting m.b.t boetepunten: Niet direct van invloed op gebruik maar wel op kwaliteitsniveau en veiligheid 14 DBFM 5-4-2017

Wat is technische beschikbaarheid? “Het mogelijk onbelemmerd en veilig gebruik van de weg door de weggebruiker” Indicatoren: Fysieke beschikbaarheid rijstroken én Kwaliteit van de beschikbaarheid vanuit veiligheid en doorstroming (‘kritische functies’) Niet voldoen aan gestelde eisen = rijstrook niet beschikbaar Prestatie-indicatoren uitgewerkt & opgenomen in DBFM overeenkomst 15 DBFM

Juiste prikkels Vergoedingsritme en beschikbaarheidskortingen zijn zodanig gekozen dat ON geprikkeld wordt om: de beschikbaarheidsdatum te halen lifecycle-afwegingen te maken onderhoud zodanig te plannen dat: de uitvoering ervan zoveel mogelijk plaatsvindt in verkeersluwe perioden alle verkeersrelaties beschikbaar blijven rekening houdend met de afzonderlijke gewichten 16 DBFM

Elk falen past in één van de hoofdcategorieën 1. Afsluiting voor werkzaamheden Beschikbaarheidskortingen (voor de duur van de afsluiting) 2. Kritische functie valt uit (voorbeeld: tunnelventilatie) Idem 3. Schade door derden Normduur, Boetepunten i.g.v. overschrijding (Geval van) Vergoeding 4. Niet- kritische functie valt uit (voorbeeld: geluidsscherm) Boetepunten 5. Procesfout (onderhoudsplan te laat, niet werken cf. kwaliteitsplan) 6. Natuurgeweld, terrorisme, etc (Geval van) Overmacht 17 DBFM

Performance regime – Boetepunten systeem Naast beschikbaarheid draagt het DBFM-contract ook bij aan meer kwaliteit. Sturen op kwaliteit van niet weggebonden functies: het boetepuntensysteem heeft betrekking op geluidsschermen, rapportages, etc. Geen directe boete, maar een “gele kaart” (2 maal “geel is wel rood” en een boete)  Beperkt aantal vrije boetepunten. Vaste boete per boetenpunt en vast aantal boetepunten per overtreding. Meermalen dezelfde overtreding betekent wel cumulatief aantal boetepunten. 18 DBFM

Wanneer doet een korting pijn? De consortia streven naar een optimale vermogensverhouding om een zo aantrekkelijk mogelijke bieding te doen BBV is met name een vergoeding voor rente en aflossingen Verschaffers van vreemd vermogen willen voorspelbare, stabiele cash-flow en sturen op Debt-Service Coverage Ratio (DSCR) Zodra DSCR afwijkt van de base case projecties worden financiers onrustig DSCR = beschikbare kasstroom om jaarlijks rente en aflossingen te kunnen betalen. Base case projectie = voorspelde ontwikkeling financiële inkomsten aan het begin van de opdracht 19 DBFM

rijksweg met 2x2 rijstroken rijksweg met doorstroom Rijkswaterstaat 5-4-2017 Een voorbeeld van afrekenen op prestaties bij DBFM Product rijksweg met 2x2 rijstroken Prestatie rijksweg met doorstroom van 70 km/uur in spits Beschikbare snelweg Verkeers management Onbelemmerd gebruik Veilig Kritische functies 20 DBFM 5-4-2017 20

DBFM in Nederland DBFM (autowegen) 2de Coentunnel (in realisatie) A15 Maasvlakte-Vaanplein A12 Lunetten-Veenendaal In ontwikkeling o.a.: N33 Assen-Zuidbroek Schiphol-Amsterdam-Almere Zeetoegang IJmond A12 Ede-Grijsoord 21 DBFM 5-4-2017

Binnenkort: Standaard DBFM-contract 3.0 Standaard aanbestedingsleidraad concurrentiegerichte dialoog 22 DBFM

Rijkswaterstaat 5-4-2017 Heeft u nog vragen? 23