Samenwerkend leren en ICT Prof. dr Samenwerkend leren en ICT Prof. dr. Gellof Kanselaar Universiteit Utrecht Kanselaar

Onderwijzen Leren Een analogie Kanselaar

een inter - actief proces                           Onderwijzen                                                                                                                    Leren                  Onderwijzen is geen instralen                                     Leren is een inter - actief proces Kanselaar

Geschiedenis van de leertheorie 1910 – 1960 : sturende omgeving: kleine stappen met vraag en antwoord, goede antwoord belonen 1960 – 1985 : intra-individueel; cognitieve processen; meta-cognitie -> zelfstandig leren 1985 – nu : interactie in leeromgeving centraal; socio-constructivisme als theorie Van individueel naar samenwerkend leren ? Kanselaar

Wat is leren ? Leren is kennis delen: Educatie is communicatie Leren is samen kennis construeren: Leren is co-constructie van kennis Leren door onderhandelen over betekenissen van verschijnselen Kanselaar

Wat is leren  kennis ? Leren is een sociaal proces Het delen van door mensen gemaakte afspraken (taal, talstelsel) Het in korte tijd onder begeleiding heruitvinden van wat andere mensen eerder bedacht hebben (Gallileï) Het leren begrijpen, verklaren van de wereld om je heen door het leggen van relaties Dit doen we op een tijd, plaats en cultuur gebonden manier (E=mc2) Leren is deelnemen aan communities: Community of practice Community of learners Leren is een sociaal proces Leeromgeving moet kennisdelen mogelijk maken, daarom verschil met traditionele courseware tegenover ELO Kanselaar

Gallileï Onderhandelen over betekenissen: overtuigen Het gaat om de verklaring van de verschijnselen Kanselaar

Van sociale dimensie in leren naar samenwerkend leren ? Overstap 1 Van sociale dimensie in leren naar samenwerkend leren ? Kanselaar

Scenario studie (1) Hoe ziet het onderwijs in 2010 er uit door de mogelijkheden die ICT biedt? 140 personen hebben een op het Web aangeboden enquête ingevuld Ruim 60% van de personen werkt in het onderwijs (docent, ICT-coördinator, management) en 35% werkt voor het onderwijs (begeleider, ontwikkelaar, uitgever, ICT-ondersteunende organisaties). Redelijke tot goede ICT-experts. De meningen zijn vooral gevraagd met het basis- en voortgezet onderwijs in gedachten. Kanselaar

Scenario studie (2) Vijf didactische concepten (scenario’s): overdrachtsconcept (traditioneel frontaal onderwijs); zelfstandig leren concept (individueel); ervarend leren concept (“learning by doing”); samenwerkend leren concept; onderhandelingsconcept (leren als “negotiation of meaning”) Galileï Kanselaar

Wenselijkheid en waarschijnlijkheid van didactische concepten in 2010 Kanselaar

ELO Volgens respondenten in Scenario-studie: Het gebruik van een elektronische leeromgeving (elo) komt in de toekomst (2010) vooral voor in het vmbo (53% resp.) en havo-vwo (43% resp.) ten opzichte van het primair onderwijs (14% resp.). Kanselaar

Overstap 2 Van samenwerkend leren naar samen leren in elektronische leeromgeving (elo) Kanselaar

Didactische vierhoek (Boek Com-puter) CMC (F2F) Kanselaar

Van onderwijzen naar samen leren Sociale vergelijking tussen lerende en anderen in de leeromgeving “F2F” lerende met : docent (autoriteit, weet het) tutor (medeleerling als docent) medeleerling (± gelijk aan lerende) leerling zelf (zelf uitleg, reflectie) Kanselaar

Kenmerken van samenwerken Kenmerkend voor samenwerkingssituaties is dat: De partners hebben een gemeenschappelijk belang : een overeenkomstig doel of product Verschil met individuele en competitieve taaksituaties: de belangen zijn tegengesteld aan elkaar. Jouw succes in de afronding van de taak betekent verlies voor de ander. Samenwerken loont bij positieve onderlinge afhankelijkheid. Kanselaar

Effecten Verschil face-to-face versus elektronische samenwerking: Het proces van samenwerken binnen een elo kan opgeslagen worden Monitoring van het samenwerkingsproces door de docent Reflectie van leerlingen door de opgeslagen activiteiten. Dit kan bedreigend zijn maar in een veilige leersituatie ook stimulerend. Uit onderzoeken blijkt dat samenwerkend leren in een elektronische leeromgevingen vaak effectiever is dan individueel leren en houding t.o.v. medeleerlingen en vakinhoud positiever is. Kanselaar

Individuele leerweg of samen ? Traditionele courseware alleen Elektronische leeromgeving samen Kanselaar

Een voorbeeld uit eigen onderzoek Als elo het programma VCRI = Virtual Collaboative Research Institute Leeromgeving voor projectonderwijs Kanselaar

Didactische uitgangspunten Individueel en gedeeld gebruik van resources (informatiebronnen, communicatiemedia & tools) Langdurige & planmatige taakuitvoering Synchrone en asynchrone communicatie Begeleidende rol van de docent Participatie op individueel, team en klas niveau Kanselaar

VCRI: communicatiemedia Chat (synchroon & asynchroon), Chat-history Team forum & publiek (klas) forum Sharing van tools: locking & unlocking Copy and paste uit bronnen Docent: Coach environment Kanselaar

Praktische opdracht Geschiedenis: Sterke vrouwen in de Oudheid Opdracht 1: Informatie verzamelen mbt sterke vrouw Opdracht 2: Argumenteren: Waarom juist zij? Interview een sterke vrouw van nu. Schrijf gezamenlijk een essay over een sterke vrouw in de Oudheid. Zouden we haar nu nog een sterke vrouw noemen?   Lessons 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 School Introduction Assignment 1 Assignment 2 Essay Planner Logbook Reflection Home Interview Kanselaar

Tele-samenwerken in eigen groep Persoonlijke, eigen werkomgeving Kanselaar

Cowriter Kanselaar

Bronnen en Selector Kanselaar

Diagrammer Kanselaar

Group Forum Kanselaar

Planner Kanselaar

Reflector Kanselaar

Coach, Teamoverzicht Kanselaar

Coaching per leerling Kanselaar

Barometer Kanselaar

VCRI Evaluatie leerlingen Taakuitvoering en samenwerken met behulp van VCRI: 70% vond het leuk tot heel leuk; 16% vervelend tot heel vervelend (face-to-face: 33%) Ongeveer 10 uur op school en 5 uur thuis Enthousiast over Chat, Co-Writer & Diagram Positief over Planner, Logbook & Reflector In meta-conditie met meer tools leerlingen positiever Meer symmetrie in samenwerking betere interactie en resultaat Docenten beoordeelden producten uit meta-conditie ook hoger ± over begeleiding door docent via team-forum Kanselaar

Evaluatie docenten over het geheel genomen zeer tevreden over verloop van het experiment leerlingen hebben zelfstandig en gemotiveerd gewerkt randvoorwaarden soms een belemmering voor werken met het programma (docent geen eigen PC) zien veel mogelijkheden voor het gebruik van het programma in aansluiting van hun reguliere onderwijs Kanselaar

Taakontwerp is belangrijk Voorbeeld: vraagstelling: verklarend versus evaluerend Hoe kunnen de veranderingen in het gedrag van de jeugd in de jaren vijftig en zestig verklaard worden? Waren de jaren zestig revolutionair als je kijkt naar veranderingen in het gedrag van de jeugd? Kanselaar

Protocol 1 Paula Maar wat is onze mening? 2 Wendy Wat is jouw mening om te beginnen? 3 Paula De jaren ’60 waren wel revolutionair. 4 Wendy Waarom? 5 Paula Omdat de gevolgen nu nog steeds te merken zijn. 6 Wendy Oké, dat is waar. 7 Paula Maar het begon al in de jaren ’50. 8 Wendy Dat klopt ook wel, maar dat heeft weinig te maken met de revolutionairheid,dus de zestiger jaren waren wel revolutionair!? 9 Paula Als jij dat ook vind. 10 Wendy Ja, dat vind ik ook hoor. 11 Paula Oké. 12 Wendy Welke argumenten vóór gaan we gebruiken? 13 Paula Dat jongeren een groep werden, en dat ze een eigen mening hadden. 14 Wendy De ontzuiling zette zich sterk voort. 15 Paula Ja, en de consumptiemaatschappij ontstond. 16 Wendy Men begon soepeler te denken over seks, wat voor de jongeren een grote vrijheid betekende. 17 Paula Ja, de jongeren hadden sowieso meer vrijheid door financiële onafhankelijkheid. Daardoor konden ze eerder het huis uit, en waren ze onafhankelijke van hun ouders. 18 Wendy Precies. 19 Paula Oké.   Kanselaar

verklarend vs evaluerend Kanselaar

Laptops, draadloos Kanselaar

Verklaringen voor CSCL-effecten Motivatie Sociale cohesie (pos. afh.) Ontwikkelings perspectief (Vyg., Piaget) Cognitieve elaboratie Expliciteren van gedachten Reflectie Kanselaar

Onderwijs 1500 Hoofdelijk onderwijs omstreeks 1500. Een kind van voorname ouders wordt met nog twee kinderen onderwezen. De boeken, een kostbaar bezit, moesten vooral gememoriseerd worden. Kanselaar

Dank U! Vragen? ? Van leren Naar samen leren Naar leren in elo Kanselaar

www.whizzer.nl elektronische leeromgeving Kanselaar

whizzer5 Kanselaar

Didactiek en programma Het gebruik van ICT is niet neutraal t.a.v. onderwijsvorm en leerdoelen: Programma's voor ‘drill and practice’ realiseren ander onderwijs dan software voor 'communities of learning' Klassikale onderwijsconcept staat verdere integratie van ICT in de weg (geldt sterker voor vo dan po) Leraren zijn dikwijls niet bekend met de onderwijskundige kenmerken van de beschikbare programmatuur Kanselaar