Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Nieuwe Genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht. Het actief en het passief personaliteitsbeginsel Prof. Dr. Tom Vander Beken Studiedag Bestraffing van ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht in België, ná de Genocidewet Kuleuven, Leuven, 3 oktober 2003

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Inhoud › 1. Rechtsmacht en (Belgische) politiek › 2. Weg met de wet, leve de wet? › 3. Actief personaliteitsbeginsel › 4. Passief personaliteitsbeginsel › 5. Besluit

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Rechtsmacht en (Belgische) politiek › Traditionele visie op extra-territoriale rechtsmacht: baat het niet dan schaadt het niet › Internationale verdragen stimuleren vestiging van rechtsmacht als oplossing internationale criminaliteit › België doet veel meer dan wordt gevraagd (mensenhandel, kinderpornografie, corruptie, … maar ook inzake ernstige schendingen internationaal humanitair recht) › Symboolwetgeving? › Sluimerende maar ook echte rechtsmachtconflicten (Pinochet, Yerodia, Sharon…) › De macht van de burgerlijke partij in België

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Weg met de wet, leve de wet? › Rechtsmacht en échte macht › Minder rechtsmacht in de wet april 2003 › Afschaffing via integratie in Sw. in augustus 2003 › Nadelen/voordelen: › Geen genocidewet meer maar wel wetgeving › Geen uitzonderingswet(?) › Integratie/consistentie in VT. Sv. (?)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Actief personaliteitsbeginsel › A. Algemene regel › B. Een onbeperkt actief personaliteitsbeginsel › C. Onderdanen én verblijfhouders › D. Wel klacht met stelling burgerlijke partij › E. Ook indien verdachte niet in België gevonden › F. Besluit: een ruime rechtsmachtclaim

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober A. Algemene regel › “§ 1. Ieder Belg die zich buiten het grondgebied van het Rijk schuldig maakt aan een feit dat door de Belgische wet misdaad of wanbedrijf wordt genoemd, kan in België vervolgd worden indien op het feit straf gesteld is door de wet van het land waar het is gepleegd. › §2. Indien het misdrijf gepleegd is tegen een vreemdeling, kan de vervolging slechts plaatshebben op vordering van het OM en moet zij bovendien voorafgegaan worden door een klacht … ofwel door een officieel bericht…” (artikel 7 VT. Sv.) › “Behoudens … heeft de vervolging … alleen plaats wanneer de verdachte in België wordt gevonden.” (artikel 12 VT. Sv.)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober B. Een onbeperkt beginsel › Geen voorwaarde van dubbele incriminatie door invoeging in art. 6 VT. SV. › Zakelijk (universaliteit/bescherming) en persoonlijk (nationaliteit) aanknopings-punt?

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober C. Onderdanen én verblijfhouders › Een “Belg” wordt “een Belg of een persoon met hoofdverblijfplaats in het Rijk” › Complement voor de weigering uitlevering eigen onderdanen of verblijfhouders › Niet exclusief ernstige inbreuken humanitair recht (ook in artikel 7 en 9 VT. Sv.) › Status kan ook beoordeeld worden op het moment van het instellen van de strafvordering (complement uitleveringsexceptie) › Hoofdverblijfplaats: feitelijke situatie, niet beperkt tot legale verblijfhouders

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober D. Wel klacht met stelling burgerlijke partij › Invoeging in artikel 6 VT. Sv. maakt klacht met stelling burgerlijke partij mogelijk › Uitbreiding t.a.v. bestaand artikel 6 VT. Sv. inzake universaliteit (valsemunterij)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober E. Ook indien verdachte niet in België gevonden › Invoeging in artikel 6 VT. Sv. en aanduiding als uitzondering in artikel 12 VT. Sv. maakt vervolging in België mogelijk, ook al is de verdachte hier niet gevonden. › Uitbreiding bestaand artikel 6 VT. Sv. inzake universaliteit (valsemunterij)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober F. Besluit: een ruime rechtsmachtclaim › Geen dubbele incriminatie › Ook vervolging van verblijfhouders › Niet enkel op vordering OM › Geen klacht of officieel bericht noodzakelijk › Ook indien de verdachte niet in België wordt gevonden

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Passief personaliteitsbeginsel › A. Algemene regel › B. Onderdanen en sommige verblijfhouders › C. Dubbele incriminatie is niet vereist › D. Enkel op vordering federale procureur › E. Ook indien verdachte niet in België wordt gevonden › F. Besluit: het beste van het slechtste?

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober A. Algemene regel › “Een vreemdeling kan in België vervolgd worden wanneer hij zich buiten het grondgebied van het Rijk schuldig maakt: › … 5° aan een misdaad tegen een Belgische onderdaan, indien het feit strafbaar is krachtens de wetgeving van het land waar het gepleegd werd met een straf waarvan het maximum vijf jaar vrijheidsberoving overtreft” (art. 10 VT.Sv.) › “Behoudens … heeft de vervolging … alleen plaats wanneer de verdachte in België wordt gevonden.” (artikel 12 VT. Sv.)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober B. Onderdanen en sommige verblijfhouders › “Tegen een persoon die, op het moment van de feiten, een Belgische onderdaan is of een persoon die sedert minstens drie jaar effectief, gewoonlijk en wettelijk in België verblijft.” (art. 10, 1°bis VT. Sv.) › Geen cumul van korte verblijven, wel gelijkschakeling kort verblijf in buitenland › Unieke constructie

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober C. Dubbele incriminatie is niet vereist › Zelfde statuut als andere misdrijven uit artikel 6 VT Sv. (bescherming/universaliteit) › Dus ook vervolging in België mogelijk indien ernstige inbreuken op het internationaal humanitair recht niet strafbaar zijn in staat waar misdrijf werd gepleegd.

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober D. Enkel op vordering federale procureur › Beoordeling eventuele klachten › Vordering onderzoeksrechter behalve: › Klacht kennelijk ongegrond; › Feiten niet te kwalificeren als ernstige inbreuken humanitair recht; › Geen ontvankelijke strafvordering kan volgen; › Indien in belang goede rechtsbedeling verwijzing naar internationaal rechtscollege of rechtscollege locus delicti, nationaliteit onderdaan of plaats verdachte gevonden én voor zover rechtscollege eerlijk proces kan garanderen, zoals dat onder meer kan blijken uit de relevante internationale verbintenissen waardoor België en deze Staat verbonden zijn › Sepot wordt meegedeeld aan Minister van Justitie. In bepaalde gevallen wordt het Internationaal Strafhof op de hoogte gebracht. › Geen verhaal tegen beslissing federaal procureur

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober E. Ook indien verdachte niet gevonden in België › Invoeging in artikel 6 VT. Sv. en aanduiding als uitzondering in artikel 12 VT. Sv. maakt vervolging in België mogelijk, ook al is de verdachte hier niet gevonden. › Uitbreiding t.a.v. bestaand artikel 6 VT. Sv. inzake universaliteit (valsemunterij)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober F. Het beste van het slechtste? › Passief personaliteitsbeginsel is (een populair geworden) wantrouwensbeginsel (slechteste aller Prinzipien) › Behouden of afschaffen? › Belgisch compromis: behoud met uitbreidingen (sommige verblijfhouders, ook indien verdachte niet gevonden) en een belangrijke beperking (burgerlijke partijstelling) › Behoud van gemeenrechtelijke regeling voor andere misdrijven (ongelijkheid t.a.v. slachtoffers andere misdrijven?)

Universiteitstraat 4, B-9000 Ghent, Belgium T +32 (0) , F +32 (0) Prof. Dr. T. Vander Beken – Nieuwe genocidewet, nieuwe regels inzake rechtsmacht - Leuven, 3 oktober Besluit › Afschaffing en introductie genocidewet heeft de rechtsmachtregels (soms ook voor andere misdrijven) gewijzigd: › Actief personaliteitsbeginsel: een uitbreiding van de aanspraken › Passief personaliteitsbeginsel: uitbreiding van de aanspraken, beperking voor de burgerlijke partij › Maar geen echt universaliteitsbeginsel meer…