Rob Rapmund Groningen 22 maart 2007 Leren lessen

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 2 inhoud studentgericht leren – wat wilt u léren organiseren reflecties onderzoek

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten léren organiseren reflecties onderzoek studentgericht leren – wat wilt u weten?

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 4 managementgame 08.30uKoffie, ontvangst 09.00uWelkom Introductie (12.30u Lunch) (17.00usnack) 18.30uAfronding 19.00uklaar naar huis!

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 5 Doelen herontwerp mbo –Invoering en implementatie van een nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur –Verdere reductie van uitval en het bevorderen van de doorstroom naar het hoger beroepsonderwijs –Het centraal stellen van de loopbaan van de leerling in het onderwijsproces –De regio aan zet

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 6 Doelstelling spelsimulatie –Deelnemers inzicht verschaffen in de wijze waarop in een “herontworpen ROC” de bedrijfsvoering kan verlopen –De waardering van het herontwerp mbo in positieve zin beïnvloeden –De onderlinge communicatie over het herontwerp en over de veranderingen die daarvoor nodig zijn vergemakkelijken –Meer inzicht verkrijgen in de gewenste aanpak van de innovatie

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 7 Kenmerken ‘herontworpen’ instelling –Flexibiliteit door een standaard ‘kloksnelheid’ –Voor toelating ondergaan nieuwe studenten (deelnemers) een intake –Competenties –Leervoorkeuren –Onderwijsvragen van studenten worden gekoppeld aan beschikbare ‘bronnen’ –De regio wordt in de school gehaald

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 8

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten Is een spelsimulatie: –De werkelijkheid is “verkleind” –Sommige zaken zijn t.o.v elkaar vergroot/verkleind (net als in een maquette) –Achtereenvolgende cycli –Oefenruimte –Leren over het model en over jezelf

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 10 leren Manieren van leren: –theorie, abstracte modellen, nadenken –uitproberen in de praktijk –reflecteren, terugkijken, nabespreken –mix van: –leren door doen en uitproberen –reflecteren tijdens nabesprekingen

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 11 Herontwerp MBO regio aan zet competentie gericht opleiden nieuwe kwalificatie structuur student centraal opleiden Veranderkundige effecten Intake-meting: Vragenlijst, Woordentest en intakeverslag Tijdens de simulatie: Vragenlijst, Woordentest, Observatieverslag, Evaluatie Na drie maanden: Vragenlijst, Woordentest, Diepte-interviews onderzoek Methode Maak- in de vorm van een spelsimulatie zichtbaar hoe (de bedrijfsvoering van) het ROC er uit ziet dat het herontwerp gerealiseerd heeft simulatie opdracht Het onderzoek

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 12 Algemene spelregels –Sportiviteit en inzet –Geen toneelspel, blijf jezelf –Geheimhouding en vertrouwelijkheid –Niet tijdens het spel – over het spel –Geen eigen regels, laatste woord –  “Schakel jezelf aan en je telefoon uit!”

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 13 Welkom

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 14 Kennismaking is een instelling voor middelbaar beroepsonderwijs in de regio Futura –3 beroepsopleidingen, te weten: –Webdesigner –DJ/Producer –Evenementen organisator –Zo georganiseerd dat de beleidsdoelen van herontwerp mbo worden gehaald

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 15 Streven naar: –Het maximaal honoreren van aanvragen van studenten –Zo weinig mogelijk uitval van studenten –Een hoge bezetting van leerplaatsen en leermeesters  Prestaties worden gemeten!

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 16 College van Bestuur Controller Kwaliteit Controller Financieel Matchmaker Onderwijsadviseur Manager Bronnen Accountmanager

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 17 Regels (1) –Onderwijsmodules worden in de volgorde van de PLOP aangevraagd door de onderwijsadviseur –Alle aanvragen dienen vervolgens door de matchmaker te worden ingepland –dit betekent aanvragen koppelen aan beschikbare leermeesters en leerplaatsen –Wanneer een match niet mogelijk is, kan de matchmaker kiezen om: –De student in te plannen voor de gevraagde module, maar dan met een andere werkvorm –De student ongevraagd een alternatief aan te bieden in de vorm van een maatschappelijke stage (onderwijsmodule X) –Een niet bevoegde leermeester in te zetten

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 18 Regels (2) –Mismatches leiden tot teleurstellingspunten voor studenten, bij 5 teleurstellingspunten verlaten –Per student in opleiding door: –Onderbezetting van leerplaatsen –Opleiden en ontslaan van Leermeesters –De controllers houden het verloop van teleurstellingspunten bij

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 19 Tijd (1) Flux 10 Flux 11 Flux 12 Managementoverleg Matchen Voorbereiden volgende match Matchen Voorbereiden volgende match Matchen Voorbereiden volgende match kent de volgende ‘kloksnelhheid’: Start spel

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 20 Overig –Via de spelleiding kan met de omgeving worden gecommuniceerd: –Aanvragen nieuwe leermeesters en leerplaatsen bij bedrijven in de regio –Plannen voor nieuwe opleiding kenbaar maken –Alle correspondentie met de omgeving gaat in het ‘postvak’ bij de spelleiding –Functie specifieke tools (dossiermappen, adminstratie) zijn niet overdraagbaar

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 21 Resultaat …

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 22 léren léren organiseren reflecties onderzoek studentgericht leren – wat wilt u weten?

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 23

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 24

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 25 ik zal betogen dat… –het onderwijs zich in de informatiemaatschappij verder ontwikkelt –dit meer organiseren en minder organisatie vergt –er taaie vraagstukken op te lossen zijn verder betoog ik niet zoveel en.. is het niet wáár wat ik zeg

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 26 7-mijlslaarzen door de onderwijsgeschiedenis agrarische samenleving cultuuroverdracht en vorming geïntegreerd in sociale verbanden als gezin, familie, buurt, dorp en arbeidsverhouding industriële samenleving onderwijs verzelfstandigt en wordt: -toeleveringsbedrijf geschoolde arbeid -instrument rechtvaardige samenleving -vrijplaats wetenschap informatiemaatschappij onderwijs op het breukvlak: gevangen in gedateerde institutionele verbanden en paradigmata, maar geconfronteerd met post-moderne opgaven ontleend aan J.A. van Kemenade, Onderwijs: bestel en beleid, 1981 maar zie ook de historische tijdlijn die de Masterclass gemaakt heeft

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 27 de informatiemaatschappij –post-industrieel tijdperk –informatieverwerking als machtsbasis –World Wide Web –netwerk karakter –verbanden zijn “loosely coupled” –in- en uittreden van partijen –niemand heeft doorslaggevende machtspositie –mutual adjustment als coordinatiemechanisme –relevantie belangrijker dan juistheid –relaties tellen –tempo wordt óverschat, effecten ònderschat!

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 28 opgaven voor onderwijs –uitval, strijd om de aandacht –veelkleurigheid, integratie/segregatie, sociale samenhang –4 grote steden>randstad>rest van het land –als je voor een dubbeltje geboren bent –hoopvolle nieuwe generatie –internationalisatie –leerlingenconcurrentie –kosten bedrijfsvoering (overigens zonder efficiencyprikkels) –vergrijzing en (kwalitatieve) tekorten docentenbestand –regeldrift, beleidsaccumulatie en beleidsruimte

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 29 opgaven van het onderwijs(2) –innovaties –“kennisgericht, praktijkgericht, studentengericht” –studieloopbaanbegeleiding (3x per jaar?) –leerrechten – “massa-maatwerk” (Waslander 2004) –transparante relaties met omgeving: good public governance –goede relaties geen gegeven meer –verticaal/horizontaal feitelijk worden onderwijsinstellingen eigentijdse dienstverleners in leren, met veeleisende, kritische consumenten die excellente prestaties verwachten

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 30 Stel je voor…. je bent student en je meldt je aan... je bent ondernemer en je zoekt expertise... je bent (educatief) professional en je werkt in het onderwijs... –“allways on” –open en self service systemen, reservering ipv roosters –front/mid/backoffice concepten –intelligente aanwezigheidsregistratie, 24/7 toetsing –gebouw als centrum van de kennis gemeenschap –school als window of opportunity (maar van wie is dan de content?)

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 31 onderwijs in de nieuwe tijd –van instructie naar constructie (kenniscreatie) –van collectief naar individueel –van omvang naar innovatie –van beheersing naar snelheid –van selectie naar allocatie (ter beschikking stellen van resources) –van vak naar competentie –van routine naar ondernemerschap –van informeel naar transparant (waarden gedreven) –van schooltijd naar levenlang leren –van langcyclische cohorten naar kortcyclische leergroepen –van locatiegebonden schoolgebouwen naar virtuele gemeenschappen (met dank aan Jan Geurts en Erica Burggraaff)

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 32

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 33

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 34

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 35

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 36

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 37

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 38 een kwestie van organiseren! –organiseren van inhoud: –andere ordening dan die van curicula, vakken, opleidingen –laten we kennis máken –organiseren van werkvormen –frontale instructie uitsluitend wanneer we dat wíllen –organiseren van talent: –meer dan alleen eigen personeel in uniforme functies en dienstverbanden –organiseren van logistiek: –dynamisch en vraaggestuurd en niet in vaste (jaar)roosters van studenten, tijden, lokalen, docenten –organiseren van geld: –dynamisch, prestatiegericht, in plaats van centraal en inputgericht –organiseren van ruimte: –méér dan lokalen en m² pp –véél meer dan virtuele leeromgevingen hier is nieuwe taal voor nodig!

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 39 organiseren, niet organisatie! –machine geen adequate metafoor –sluit niet aan bij maatschappelijke vragen –onder condities van relatieve stabiliteit –vereisten van innovatie –relatieve chaos, redundantie en ruimte voor experimenteren –effectiviteit voor efficiëncy –monitoring en benchmarking vs planning en control –relevantie voor waarheid –snel kunnen reageren belangrijker dan beste besluit najagen

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 40 voorlopige bevindingen léren organiseren reflecties onderzoek studentgericht leren – wat wilt u weten?

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 41 de voorgeschiedenis –procesmanagement Herontwerp MBO –innovatie van onderwijs, bedrijfsvoering en systeem –student centraal, regio aan zet, doelmatigheid – een spelsimulatie als interventie een spel dat: –spelers inzicht verschaft in Herontwerp –onderlinge communicatie over Herontwerp vergemakkelijkt –bijdraagt aan betere veranderplannen –2005: spelontwikkeling onder supervisie van begeleidingsgroep Herontwerp –van oktober 2005 t/m januari runs

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 42 spelers –ca 480 managers in totaal –ca 60 leden CvB –ca 310 opleidingsmanagers –ca 110 stafmanagers –9 runs met parallelgroepen –1 x 5 instellingen gelijktijdig –27 instellingen –44 runs –Alfa College –Horizon College –Kw1 College –Albeda College –ROC de Leijgraaf –ROC Nijmegen –Rijn IJssel College –ROC Ter Aa –ROC West Brabant –Mondriaan College –ROC A12 –ROC ASA –Graafschap College –ID College –ROC Leiden –Nova College –ROC Rivor –ROC v Twente –Wellant College –AOC Friesland –AOC Groene Welle –AOC Limburg –AOC Edudelta –Groen Goes –De Gaarde –Gilde Opleidingen –Regio College –Hoornbeeck College

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 43 onderzoek centrale onderzoeksvragen: 1.Ga je door het spelen beter snappen hoe de bedrijfsvoering van een herontworpen school in elkaar steekt? 2.Ga je daardoor zo’n veranderde bedrijfsvoering ook meer op prijs stellen? 3.Ontstaat hierdoor ook een gemeenschappelijke taal over (de bedrijfsvoering van) een herontworpen ROC? 4.Is dit overigens afhankelijk van de prestaties tijdens de spelrun? 5.Leidt het spelen tot meer inzicht in de wijze waarop het herontwerpproces moet worden aangepakt?

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 44 Herontwerp MBO regio aan zet competentie gericht opleiden nieuwe kwalificatie structuur student centraal opleiden Veranderkundige effecten Intake-meting: Vragenlijst, Woordentest en intakeverslag Tijdens de simulatie: Vragenlijst, Woordentest, Observatieverslag, Evaluatie Na drie maanden: Vragenlijst, Woordentest, Diepte-interviews onderzoek Methode Maak- in de vorm van een spelsimulatie zichtbaar hoe (de bedrijfsvoering van) het ROC er uit ziet dat het herontwerp gerealiseerd heeft simulatie opdracht onderzoek (2)

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 45 voorlopige bevindingen –broedende kip: nadere analyse nodig! –spelers geven zichzelf na afloop een hoger rapportcijfer voor inzicht in de gevolgen voor de bedrijfsvoering –het lijkt erop dat de deelnemers, ná het spel, de bedrijfsvoering wel belangrijker zijn gaan vinden, maar het niet hoger zijn gaan waarderen –bij sommige ROC’s is wél, maar bij andere géén toename van “gezamenlijk taalgebruik” geconstateerd –het spel lijkt wel te leiden tot meer inzicht in de gewenste veranderaanpak –over het algemeen niet tot duurzame verbetering van de samenwerking –het spel zelf wordt met een 7,3 (gem) gewaardeerd maar of dit veroorzaakt wordt, weten wij niet

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 46

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 47

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 48

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 49 vervolg –dataset op orde krijgen –afronden interviews –analyseren van, betekenis geven aan de uitkomsten –opstellen onderzoeksverslag voor Procesmanagement Herontwerp MBO (zomer 2007) –publiceren (2008)

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 50 hypotheses –er wordt geleerd: –bewustwording – vaardigheden – kennis/inzicht is accelerator, geen generator –versterkt ontwikkeling, roept geen autonome nieuwe ontwikkeling op –maar vergt synchroniteit –managers in het MBO zijn overwegend wit –nabespreking genereert vaak blauw –spelsimulatie is product van: –fysieke lay-out –spelontwerp, inclusief procedures, instructie spelleiders –leergeschiedenis deelnemers –voorkeursgedrag trainers –gemoedstoestand deelnemers én trainers

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 51 léren organiseren reflecties onderzoek studentgericht leren – wat wilt u weten?

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 52 procesgericht organiseren service verlenen werven, assessen & begeleiden organiseren van ‘t leren toetsen & kwalificeren besturen onderwijs verzorgen procesgericht organiseren

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 53 veranderingsrichting klassieke balans interne onbalans dynamische balans externe onbalans strategizen organiseren losjes gekoppeld, gedifferentieerd integraal, uniform integraal, uniform losjes, gekoppeld gedifferentieerd

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 54 veranderingsrichting klassieke balans interne onbalans dynamische balans externe onbalans strategizen organiseren losjes gekoppeld, gedifferentieerd integraal, uniform integraal, uniform losjes, gekoppeld gedifferentieerd

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 55 veranderingsrichting klassieke balans interne onbalans externe onbalans strategizen organiseren losjes gekoppeld, gedifferentieerd integraal, uniform integraal, uniform losjes, gekoppeld gedifferentieerd dynamische balans éénparige verandering

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 56 veranderingsrichting level 0 interne onbalans externe onbalans strategizen organiseren losjes gekoppeld, gedifferentieerd integraal, uniform integraal, uniform losjes, gekoppeld gedifferentieerd level 1 level 2 dynamische balans

© Twynstra Gudde | Consortium voor Innovatie Leren leren weten 57 Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde. Rob Rapmund