Agenda & inleiding Bijeenkomst ILOW 12 juni 2008 Presentatoren Presentatoren Elwin Nieuwenhuis (Projectleider ICT van GWL) Elwin Nieuwenhuis (Projectleider ICT van GWL) Hinne Reitsma (Projectleider standaarden IDsW) Hinne Reitsma (Projectleider standaarden IDsW) Doel van de presentatie (ca. 40 minuten) Doel van de presentatie (ca. 40 minuten) ILOW informeren over standaardisatie van informatiestromen ILOW informeren over standaardisatie van informatiestromen Wie en wat is het IDsW (Hinne Reitsma) Wie en wat is het IDsW (Hinne Reitsma) Implementatie waterstandaard IDsW in het LIMS van GWL Implementatie waterstandaard IDsW in het LIMS van GWL Voorstel oprichting ILOW werkgroep ICT Voorstel oprichting ILOW werkgroep ICT Bevordering van standaardisatie en synergieBevordering van standaardisatie en synergie Vervolgactie(s) vastleggenVervolgactie(s) vastleggen

Aquo voor ILOW Bijeenkomst ILOW 12 juni 2008 te Lelystad door Hinne Reitsma

3 InformatieDesk standaarden Water Partners: Missie: effectieve informatie-uitwisseling tussen waterbeheerders Gebruikers: Iedereen die zich bezighoudt met waterbeheer heeft baat bij de standaardisatie van gegevensuitwisseling.

4 onderdelen Aquo standaard Documentatie Voorbeeldbestanden Praktijkrichtlijnen + voorbeelden … de standaard staat niet stil … DefinitieAquo-lex, Aquo-domeintabellen OpslagLogisch Model Aquo (LM Aquo) UitwisselingInformatieModel WAter (IMWA) UitwisselModel Aquo–m (UM Aquo) KRW-formats -> UM Aquo – krw OpenMI VerwerkingLeidraad Monitoring KRW, methodieken... gratis: update juni 2008

5 Aquo-domeintabellen Ongeveer 500 stuks IDsW-site: twee overzichten: –Excelsheet met domeinwaarden uit Logisch Model Aquo –Tabel met domeinen voor WNS en uitwisselmodellen; verwijzingen naar diverse csv-, xsd-bestanden Project internetapplicatie Aquo-domeinen Project opschoning domeintabellen –Parameter onderverdelen in grootheid, chem. stof etc. –Compartiment en Hoedanigheid Praktijkrichtlijn domeintabellen Taxa Waterbeheer Nederland (TWN) door lab. WD KRW-stofcodelijst

6 Uitwissel Model (UM) Aquo - metingen specialisatie van NEN3610 / IMWA GeoObject Meting MeetObject MonsterObjecten WaardeReeksen Waarden Aanduiding van een fysieke plaats waar een meting is/wordt verricht. Dat deel van de fysieke werkelijkheid dat wordt beschouwd of geanalyseerd. Vastgelegd kunnen worden alle zaken die voorafgaand aan de monsterneming zijn bedacht. Een reeks van waarden alleen variërend in geo-object en/of tijd. Uitkomst van een meting of toetsing van een grootheid of parameter. Abstractie van een fenomeen in de werkelijkheid dat direct of indirect geassocieerd wordt met een locatie relatief ten opzichte van het aardoppervlak. Aanduiding van een plaats waar een meting is/wordt verricht.

7 XML Schema Definitietaal (XSD) Taal voor beschrijven van structuur XML documenten Bestandsextensie.XSD XSD aangemaakt door conversie UML –Ondersteuning TU-Delft Voorbeeld van XML Schema Voorbeeld van een valide XML document ten aanzien van het bovenstaande XML Schema (huisdier.xsd): Kanarie Geeltje

8 model.XSD Opbouw standaard voor uitwisseling IMWA model.XSD Aquo- domein tabellen Aquo-lex 3610 UML GML XML UM Aquo domein1.XSD monitoring.xml GML XML domein2.XSD domeinZ.XSD valideren uitwisselbestand: syntax (XML) semantiek structuur/model domeinwaarden gecertificeerd IDsW 3610

9 Hymos-FEWS XML (GML) uitwisselingsbestand

10 Aquo-kit mei 2008 voor KRW-SGBP bron iBever formaat bron UM Aquo (later) iBever/Notove UM Aquo QBwat CSV-bestand Normen/ maatlatten iWSR UM Aquo bron Domein- tabellen Geo- info KRW-Portaal QBwat UM AQUO editor KRW Stof

11 En verder … Afstemming SIKB – IDsW –SIKB, IDsW, TNO en Alterra streven er naar om in de toekomst één enkel uitwisselingsformaat te hebben voor meetgegevens in Nederland. Basis daarvan is de NEN3610! Deelname Metadata platform Deelname Inspire TWG Hydrography Deelname NEN-normcommissies –Waterkwaliteit, Geografie, Hydrometrie Adviestrajecten implementatie Aquo –IRIS Baggermodule –iBever domeintabellen –…

Waarom standaard opnemen in nieuw LIMS? Aanleiding implementatie nieuw LIMS Aanleiding implementatie nieuw LIMS Start pakketkeuze 2 e helft 2005 Start pakketkeuze 2 e helft 2005 Operationeel sinds 27 november 2007 met WinLIMS van QSI Operationeel sinds 27 november 2007 met WinLIMS van QSI Kwaliteitsverbetering en kostenbeperking Kwaliteitsverbetering en kostenbeperking De uitwisseling van informatie tussen organisaties is een voorwaarde voor doordacht waterbeheer De uitwisseling van informatie tussen organisaties is een voorwaarde voor doordacht waterbeheer De kwaliteit van informatiestromen verbetert door een juiste toepassing van standaarden. Bovendien zorgt standaardisatie voor een beperking van de kosten van de informatiestromen Slagvaardigheid ook voor de toekomst Slagvaardigheid ook voor de toekomst Aansluiting hebben bij de markt met informatie uitwisseling Aansluiting hebben bij de markt met informatie uitwisseling

Waarom standaard opnemen in nieuw LIMS? Standaard effectief toepassen: Standaard effectief toepassen: Doorvoeren in het gehele labproces, input en output Doorvoeren in het gehele labproces, input en output opdrachtformulieren, intern (LIMS, werklijsten analisten), analyserapportages Toepassen in model voor elektronische gegevensuitwisseling van analyseresultaten met de waterschappen Toepassen in model voor elektronische gegevensuitwisseling van analyseresultaten met de waterschappen Gekozen voor IDsW (InformatieDesk standaarden Water) Gekozen voor IDsW (InformatieDesk standaarden Water) beheert en ontwikkelt informatiestandaarden voor het Nederlandse Waterbeheer.beheert en ontwikkelt informatiestandaarden voor het Nederlandse Waterbeheer.

De realisatie; LIMS van GWL Waarnemingsoorten model in het LIMS Waarnemingsoorten model in het LIMS Uniforme coderingen en omschrijvingen voor parameter, eenheid, hoedanigheid, compartiment (matrix) gekoppeld aan een nummer Uniforme coderingen en omschrijvingen voor parameter, eenheid, hoedanigheid, compartiment (matrix) gekoppeld aan een nummer Doorvoering uniforme coderingen in opdrachtformulieren, interne terminologie, analyserapportenDoorvoering uniforme coderingen in opdrachtformulieren, interne terminologie, analyserapporten Gebruik van WNS domeintabellen IDsWGebruik van WNS domeintabellen IDsW

De realisatie; LIMS van GWL UM Aquo uitwisselingsmodel UM Aquo uitwisselingsmodel Elektronische uitwisseling van analyseresultaten aan de systemen van Aa en Maas / Waterschap De Dommel Elektronische uitwisseling van analyseresultaten aan de systemen van Aa en Maas / Waterschap De Dommel Gebaseerd op XML-formaat (gestructureerd, begrijpelijk en flexibel)Gebaseerd op XML-formaat (gestructureerd, begrijpelijk en flexibel) Geen gebruik van conversietabellen voor eigen terminologie->standaardGeen gebruik van conversietabellen voor eigen terminologie->standaard Uitbreiding van door te geven gegevens (ordergegevens, analyse informatie etc.)Uitbreiding van door te geven gegevens (ordergegevens, analyse informatie etc.) Oude uitwisselingsformaat (ILIS) nog actief voor sommige afdelingen van beide waterschappen Oude uitwisselingsformaat (ILIS) nog actief voor sommige afdelingen van beide waterschappen Wordt vervangen door UM Aquo wanneer de klant er klaar voor isWordt vervangen door UM Aquo wanneer de klant er klaar voor is Specifieke coderingenSpecifieke coderingen

De realisatie; ervaringen met IDsW Positief Positief UM Aquo uitwisselingsmodel is robuust en flexibel UM Aquo uitwisselingsmodel is robuust en flexibel Biedt schemabestanden voor controle op inhoud en structuurBiedt schemabestanden voor controle op inhoud en structuur Mogelijkheid tot het toevoegen van organisatie specifieke entiteiten die door het IDsW beheerd worden. (Bijv. gwl1_bemonsteringsType, gwl1_monsternemingsDatumMogelijkheid tot het toevoegen van organisatie specifieke entiteiten die door het IDsW beheerd worden. (Bijv. gwl1_bemonsteringsType, gwl1_monsternemingsDatum gwl1_bestelbonNummerKlant etc) Goede partner in begeleiding en informatievoorziening Goede partner in begeleiding en informatievoorziening Gedreven en enthousiast teamGedreven en enthousiast team Risico’s Risico’s IDsW standaard is nog onvolwassen IDsW standaard is nog onvolwassen Nog onvoldoende geadapteerd door de marktNog onvoldoende geadapteerd door de markt Inhoudelijk in ontwikkeling (verhoogt ontwikkelingskosten automatisering)Inhoudelijk in ontwikkeling (verhoogt ontwikkelingskosten automatisering) Voorbeeld lostrekken van grootheden uit parametertabel Afhankelijkheid van IDsW Afhankelijkheid van IDsW aanvraagverwerking van nieuwe parameters/waarnemingssoortenaanvraagverwerking van nieuwe parameters/waarnemingssoorten Een traagheid in het opnemen van nieuwe inhoud/functionaliteit als standaardEen traagheid in het opnemen van nieuwe inhoud/functionaliteit als standaard

Planning vervolgontwikkeling LIMS Verdere doorvoering IDsW-standaard Verdere doorvoering IDsW-standaard Afstand doen van WNS domeintabellen en gebruik maken van actuele XSD-schemabestanden Afstand doen van WNS domeintabellen en gebruik maken van actuele XSD-schemabestanden Scheiding parameter/grootheid in UM Aquo Scheiding parameter/grootheid in UM Aquo Automatische foutcontrole m.b.v. schemabestanden is nu uitgeschakeld Standaardisatie in LIMS uitbreiden met normen, methodetechnieken, soort bemonstering etc. Standaardisatie in LIMS uitbreiden met normen, methodetechnieken, soort bemonstering etc.

Planning vervolgontwikkeling LIMS Elektronische opdrachtuitwisseling externe partijen Elektronische opdrachtuitwisseling externe partijen Uitbesteding van analyse opdrachten en het ontvangen van de resultaten met commerciële en publieke laboratoria Uitbesteding van analyse opdrachten en het ontvangen van de resultaten met commerciële en publieke laboratoria Efficiënter (bespaart veel handmatig werk)Efficiënter (bespaart veel handmatig werk) Kwaliteitsverhogend (geen overnamefouten)Kwaliteitsverhogend (geen overnamefouten) Beschikking over actuele prijzen en producten (juiste doorbelasting, prijsvergelijking)Beschikking over actuele prijzen en producten (juiste doorbelasting, prijsvergelijking) Volgens een landelijke standaard (IDsW) Volgens een landelijke standaard (IDsW) Niet voor elke zakenpartner een uitwisselingsformaat ontwikkelen/implementerenNiet voor elke zakenpartner een uitwisselingsformaat ontwikkelen/implementeren Het huidige UMAquo van IDsW voorziet niet in een uitwisselingsmodel voor order fullfillmentHet huidige UMAquo van IDsW voorziet niet in een uitwisselingsmodel voor order fullfillment Namens ILOW input geven aan de ontwikkeling Namens ILOW input geven aan de ontwikkeling Stem grote partij bevorderd de opname als standaardStem grote partij bevorderd de opname als standaard Commerciële partijen zijn sneller bereid hun systemen aan te passen (grotere markt)Commerciële partijen zijn sneller bereid hun systemen aan te passen (grotere markt)

Voorstel formeren werkgroep ICT Bevordering van standaardisatie en synergie Bevordering van standaardisatie en synergie Standaardisatie thema’s Standaardisatie thema’s In nauwe samenwerking met IDsWIn nauwe samenwerking met IDsW Informatiebehoefte waterlabs vertegenwoordigen bij IDsWInformatiebehoefte waterlabs vertegenwoordigen bij IDsW Bevordering ontwikkeling Elektronische opdrachtuitwisseling externe partijenBevordering ontwikkeling Elektronische opdrachtuitwisseling externe partijen Synergie thema’s Synergie thema’s Uitwisseling kennis en ervaringenUitwisseling kennis en ervaringen ProcesoptimalisatieProcesoptimalisatie Bevordering van ontwikkeling/innovatieBevordering van ontwikkeling/innovatie Voorbeeld online analyses van insitu metingen

Voorstel formeren werkgroep ICT Voorstel actiepunten Voorstel actiepunten Aanleveren van kandidaten voor deelname werkgroep ICT (ILOW) Aanleveren van kandidaten voor deelname werkgroep ICT (ILOW) Bijeenkomst organiseren (Elwin Nieuwenhuis) Bijeenkomst organiseren (Elwin Nieuwenhuis) VerkenningVerkenning Oprichten van een kerngroep voor standaardisatieOprichten van een kerngroep voor standaardisatie Concept hanteren om kerngroep onderwerp afhankelijk te formeren Plannen frequentie en dataPlannen frequentie en data

Einde