Effecten van de Gezonde wijk - Kosten en baten in beeld - Workshop MKBA EffectenArena, 8 september - LPBL: Merei Lubbe en Veroni Larsen -

Agenda Korte introductie EffectenArena: effecten kwalitatief in beeld Hoe werkt de Arena? Aan de slag met de Arena (in 2 groepen) Terugkoppeling MKBA-model: effecten in euro’s Doorkijk naar effectmeting & monitoring

Introductie (1) Vragen bij de “Gezonde wijk”-aanpak: Wat zijn de effecten? Hoe verhouden de (extra) inspanningen zich tot de (beoogde) maatschappelijke baten? Waarom komt structurele financiering/organisatie niet (makkelijk) van de grond? Hoe bestuur overtuigen? Wat wel en niet registreren en bijhouden? Inzicht in maatschappelijk rendement kan helpen Verantwoording: Wat levert de investering op? Hoe staan de extra inspanningen en investeringen die een bepaalde interventie vragen t.o.v. de (beoogde) maatschappelijke effecten? Optimalisering: hoe kunnen de maatschappelijke effecten binnen de middelen die beschikbaar zijn worden vergroot. Beïnvloeden (lobby): pleiten voor bepaalde projecten of beleid door meer inzicht in de maatschappelijke baten. Of betrekken van partijen

Introductie (2) Wat is maatschappelijk rendement? Input: middelen, personele inzet of materiaal Output: het tastbare resultaat vd activiteiten Outcome: de maatschappelijke effecten Effectiviteit: mate waarin vooraf gestelde doelen worden bereikt. Geen relatie met input Efficiency: verhouding tussen output en input. Maatschappelijke effecten buiten beeld: intern gericht De effectenArena is on.twikkeld om het maatschappelijk rendement van investeringen in kaart te brengen. Jullie kennen ongetwijfeld de term financieel rendement: de winst van een investering, uitgedrukt in euro’s of in een percentage. Maatschappelijk rendement is de winst of toegevoegde waarde voor de maatschappij. Of beter: voor de burgers die samen de maatschappij vormen. Het is datgene waarvoor je het, als maatschappelijke organisatie, allemaal doet. Bijvoorbeeld: de verbetering van het veiligheidsgevoel door camera’s op te hangen. Of de verbetering van de gezondheid van wijkbewoners door een sportveld aan te leggen. Net als bij alle investeringen is er bij maatschappelijke investeringen sprake van een investering in geld, mensen en middelen. Met die investering worden concrete dingen gedaan die leiden tot tastbare resultaten, bijvoorbeeld: 20 camera’s opgehangen, een sportveld aangelegd, 10 woningen gerealiseerd of 2 x per week een bijeenkomst met gemiddeld 15 deelnemers. Dat moet vervolgens leiden tot een maatschappelijk effect: een verbetering van het veiligheidsgevoel, een betere gezondheid, meer sociale cohesie of een betere kwaliteit van leven voor ouderen. De verhouding tussen de investering en de behaalde maatschappelijke winst is het maatschappelijk rendement (laatste klik). Dat kan groot zijn: als de maatschappelijke winst de investeringen ruim overstijgen, of het kan klein zijn. Het maatschappelijke rendement is niet altijd even makkelijk in euro’s uit te drukken en laat zich zelfs niet altijd makkelijk kwantificeren. Er zijn wel methoden om dit te doen, bijvoorbeeld door maatschappelijke kostenbaten analyses te maken. Een methode die ons bureau ook steeds meer toepast in het sociale domein. Maar ook zonder een volledige kostenbatenanalyse te maken is het van belang om inzicht te hebben in de verhouding tussen de investering en het maatschappelijk effect dat wordt bereikt. Dat helpt immers bij het beoordelen van de noodzaak of wenselijkheid van de investering. Als we nu kijken naar het schema kunnen we constateren dat het eerste deel meestal wel goed in beeld is: wat de kosten zijn van een project en wat daar concreet tegenover staat. Over het tweede deel is veel minder bekend. Niet alleen over hoe groot de effecten zijn, maar ook hoe de relatie is tussen de gerealiseerde output en de beoogde effecten. In hoeverre leiden extra sportvelden tot gezondere bewoners? Camera’s tot meer veiligheid? En een woonservicegebied tot een betere kwaliteit van leven? Om dat in beeld te krijgen moet de verandertheorie in beeld gebracht worden. Dat is de achterliggende redenering over hoe een sportveld bijdraagt aan gezondere bewoners. Bijvoorbeeld: als we een extra sportveld aanleggen dan gaan kinderen meer bewegen en dan hebben ze minder overgewicht. Als we camera’s ophangen dan kunnen we zien wat er gebeurt, dan werkt dat afschrikkendwekkend en dan worden er minder delicten gepleegd.

Maatschappelijk rendement Introductie (3) Verschil met financieel rendement? Maatschappelijk rendement - MKBA - Financieel rendement - Businesscase - Investeerders Alle leden maatschappij financieel Niet-financieel Input: middelen, personele inzet of materiaal Output: het tastbare resultaat vd activiteiten Outcome: de maatschappelijke effecten Effectiviteit: mate waarin vooraf gestelde doelen worden bereikt. Geen relatie met input Efficiency: verhouding tussen output en input. Maatschappelijke effecten buiten beeld: intern gericht De effectenArena is on.twikkeld om het maatschappelijk rendement van investeringen in kaart te brengen. Jullie kennen ongetwijfeld de term financieel rendement: de winst van een investering, uitgedrukt in euro’s of in een percentage. Maatschappelijk rendement is de winst of toegevoegde waarde voor de maatschappij. Of beter: voor de burgers die samen de maatschappij vormen. Het is datgene waarvoor je het, als maatschappelijke organisatie, allemaal doet. Bijvoorbeeld: de verbetering van het veiligheidsgevoel door camera’s op te hangen. Of de verbetering van de gezondheid van wijkbewoners door een sportveld aan te leggen. Net als bij alle investeringen is er bij maatschappelijke investeringen sprake van een investering in geld, mensen en middelen. Met die investering worden concrete dingen gedaan die leiden tot tastbare resultaten, bijvoorbeeld: 20 camera’s opgehangen, een sportveld aangelegd, 10 woningen gerealiseerd of 2 x per week een bijeenkomst met gemiddeld 15 deelnemers. Dat moet vervolgens leiden tot een maatschappelijk effect: een verbetering van het veiligheidsgevoel, een betere gezondheid, meer sociale cohesie of een betere kwaliteit van leven voor ouderen. De verhouding tussen de investering en de behaalde maatschappelijke winst is het maatschappelijk rendement (laatste klik). Dat kan groot zijn: als de maatschappelijke winst de investeringen ruim overstijgen, of het kan klein zijn. Het maatschappelijke rendement is niet altijd even makkelijk in euro’s uit te drukken en laat zich zelfs niet altijd makkelijk kwantificeren. Er zijn wel methoden om dit te doen, bijvoorbeeld door maatschappelijke kostenbaten analyses te maken. Een methode die ons bureau ook steeds meer toepast in het sociale domein. Maar ook zonder een volledige kostenbatenanalyse te maken is het van belang om inzicht te hebben in de verhouding tussen de investering en het maatschappelijk effect dat wordt bereikt. Dat helpt immers bij het beoordelen van de noodzaak of wenselijkheid van de investering. Als we nu kijken naar het schema kunnen we constateren dat het eerste deel meestal wel goed in beeld is: wat de kosten zijn van een project en wat daar concreet tegenover staat. Over het tweede deel is veel minder bekend. Niet alleen over hoe groot de effecten zijn, maar ook hoe de relatie is tussen de gerealiseerde output en de beoogde effecten. In hoeverre leiden extra sportvelden tot gezondere bewoners? Camera’s tot meer veiligheid? En een woonservicegebied tot een betere kwaliteit van leven? Om dat in beeld te krijgen moet de verandertheorie in beeld gebracht worden. Dat is de achterliggende redenering over hoe een sportveld bijdraagt aan gezondere bewoners. Bijvoorbeeld: als we een extra sportveld aanleggen dan gaan kinderen meer bewegen en dan hebben ze minder overgewicht. Als we camera’s ophangen dan kunnen we zien wat er gebeurt, dan werkt dat afschrikkendwekkend en dan worden er minder delicten gepleegd.

1. Effecten kwalitatief in beeld 3. Effectmeting & monitoring Introductie (4) Inzicht in maatschappelijk rendement in 3 modules: 1. Effecten kwalitatief in beeld 2. Effecten in euro’s 3. Effectmeting & monitoring Draaien aan de knoppen MKBA 1.0

PROBLEEMANALYSE & DOELSTELLING 1 NULALTERNATIEF & INTERVENTIE 2 INVESTEERDERS 3 5 INCASSEERDERS EFFECTEN 4 Voorbeeld: Neem allemaal even de tijd om een voorbeeld uit je eigen praktijk voor ogen te nemen. Een voorbeeld dat je is bijgebleven, omdat het illustratief is voor de effecten van 1-gezin-1-plan of de Achter de Voordeur aanpak. Wat was de interventie? Waarin verschilde dat van voorheen? Wat was het effect? Voor het gezin, de buurt en organisaties? En hoe kwam het dat het zo werkte?

EffectenArena

Effecten in euro’s (1) Effect 1 Totaal bedrag Effect 2 Effect 3 Waardering in geld Bedrag 1 2 3 + Een MKBA brengt op systematische wijze de maatschappelijke kosten en baten van investeringen of maatregelen in beeld t.o.v. een nulalternatief.

Effecten in euro’s (2)

Effecten in euro’s (3)

Effectmeting & monitoring Omdat: MKBA overtuigender Leercyclus ≠ alles bijhouden, maar wel: Huidige gezondheidstoestand Trajecten/interventie en resultaat Effectmeting in sociale domein: Geen experiment: geconstrueerde controlegroep en kengetallen Interpretatie: attributie en deadweight