Het AV-IA-model (Taylor-Romer)

1. Potentieel en reëel bbp a. Begripsbepaling outputgap b. Observatie van de realiteit c. Definitie potentieel bbp

bbp a. Begripsbepaling Trendmatige groei van het bbp op langere termijn die de “normale” bezetting van de productiecapaciteit weergeeft. Potentiële bbp Reële bbp < potentiële bbp Negatieve outputgap Laagconjunctuur Reële bbp > potentiële bbp Positieve outputgap Hoogconjunctuur Reële bbp tijd

Situatie Benaming Reëel bbp > potentieel bbp Positieve outputgap Overbesteding Hoogconjunctuur Reëel bbp < potentieel bbp Negatieve outputgap Onderbesteding Laagconjunctuur

b. Observatie van de realiteit

Economische fluctuaties Bbp in mln Euro Reëel bbp = werkelijk gerealiseerd bbp potentieel bbp = “normale” bbp bij economie op normale bezetting

Economische fluctuaties Bbp in mln Euro Reëel bbp > pot. bbp OVERBESTEDING :=> positieve outputgap Reëel bbp < pot. bbp ONDERBESTEDING :=> negatieve outputgap

Potentiële groei rond 2% Wisselvallige rëele groei Potentiële groei rond 2% potentieel

c. Definitie potentieel bbp = het maximaal haalbare bbp bij een normale inzet van de productiefactoren (80%) Potentiële bbp wordt bepaald door Beroepsbevolking Kapitaalgoederenvoorraad Stand van de technologie (~ factorproductiviteit)

2. AV-IA-diagram Taylor-Romer-model

a. De AV-lijn Redenering in 3 stappen om de AV-lijn (aggregate vraag) af te leiden: Relatie bestedingen en interest? bestedingen (via “bestedingsbenadering van het bbp”) zijn een indicatie voor de hoogte van bbp Relatie interest en inflatie? vanuit de realiteit (ECB en FED) = “Policy rule” = “Taylor rule” Relatie bestedingen en inflatie => AV-lijn

cfr. Werkblad: Het opbouwen van de AV-lijn Deel 1: Relatie reële bbp en rente Deel 2: Verband tussen inflatie en rente

ECB voert monetaire politiek Jean-Claude Trichet, voorzitter van de ECB, heeft gisteren de plannen bevestigd voor een stijging van de Europese rentetarieven. Hiermee wijst hij op een actie van de ECB tegen een mogelijke loon-prijsspiraal als gevolg van de hoge olieprijzen. Ook de aanhoudende begrotingstekorten in een aantal landen van de EMU werken verstorend. De Europese Commissie voorspelt een inflatie van 2,3 procent, duidelijk meer dan de inflatiedoelstelling van de Bank. Bovendien verbeteren het consumenten- en producentenvertrouwen, zodat de economische groei versnelde van 0 procent in het eerste kwartaal tot 0,6 procent in het derde kwartaal van 2005, met een verhoogde druk op de prijzen als gevolg. www.standaard.be

US interest rates cut again BBC-News, Wednesday, 12 December, 2001, The US Federal Reserve has cut interest rates by a quarter of a percentage point to 1.75%. It is the 11th cut the Fed has made this year, in its efforts to revive the flagging US economy. "Economic activity remains soft, with underlying inflation likely to edge lower from relatively modest levels," the Fed said in its statement. It added that while there were some signs of recovery in the economy, these were "preliminary and tentative."

Interestvoet en bestedingen I = f -(i) Lenen wordt duurder C = f -(i) Minder kopen op afbetaling wegens duurder krediet, minder woningbouw, … X = f -(i) via internationaal financieel verkeer i VEUR en AEUR WK EUR X en M

Interestvoet en bestedingen (bbp)

ECB voert monetaire politiek Jean-Claude Trichet, voorzitter van de ECB, heeft gisteren de plannen bevestigd voor een stijging van de Europese rentetarieven. Hiermee wijst hij op een actie van de ECB tegen een mogelijke loon-prijsspiraal als gevolg van de hoge olieprijzen. Ook de aanhoudende begrotingstekorten in een aantal landen van de EMU werken verstorend. De Europese Commissie voorspelt een inflatie van 2,3 procent, duidelijk meer dan de inflatiedoelstelling van de Bank. Bovendien verbeteren het consumenten- en producentenvertrouwen, zodat de economische groei versnelde van 0 procent in het eerste kwartaal tot 0,6 procent in het derde kwartaal van 2005, met een verhoogde druk op de prijzen als gevolg. www.standaard.be

US interest rates cut again BBC-News, Wednesday, 12 December, 2001, The US Federal Reserve has cut interest rates by a quarter of a percentage point to 1.75%. It is the 11th cut the Fed has made this year, in its efforts to revive the flagging US economy. "Economic activity remains soft, with underlying inflation likely to edge lower from relatively modest levels," the Fed said in is statement. It added that while there were some signs of recovery in the economy, these were "preliminary and tentative."

ECB/FED voert monetaire politiek Voornaamste bekommernis: inflatie in de hand houden Hoe? Interestvoet aanpassen in functie van de inflatie: Inflatie te hoog i Inflatie te laag i Dus: verband tussen inflatie en bbp via i

ECB/FED voert monetaire politiek Verband tussen inflatie en bbp via i: Hoge inflatie hogere interest bbp daalt Lage inflatie lagere interest bbp stijgt

= Aggregate vraagcurve Verband bbp – inflatie stap 1= negatief verband bbp en rente stap 2= positief verband rente en inflatie negatief verband bbp en inflatie = Aggregate vraagcurve

Aggregate vraag: relatie inflatie en bbp AV Reëel bbp

Aggregate vraag AV Beweging langsheen /op de curve: gevolg van de normale intereststrategie van de CB Inflatie interest bbp Beweging van de curve: inflatie-onafhankelijke verandering in BTW-tarief, consumentenvertrouwen, … Vennootschapsbelasting, ondernemersvertrouwen, … Restrictief / expansief beleid van de overheid, … Economische toestand handelspartners, WK euro, …

Verschuivingen LANGSHEEN de AV-curve

Stijgende inflatie => dalend bbp Aggregate vraag Inflatie % Stijgende inflatie => dalend bbp AV bbp

Verschuivingen van de AV-curve Bij gelijkblijvend inflatiepercentage gaat men meer of minder besteden … Inflatie-onafhankelijke veranderingen

Aggregate vraag Inflatie % consumentenvertrouwen daalt consumentenvertrouwen stijgt bbp

Aggregate vraag Inflatie % Inkomensbelasting stijgt Inkomensbelasting daalt bbp

Aggregate vraag en potentieel bbp Inflatie % Bij inflatie > 2,5 % Yreëel < Ypot Bij inflatie van 2,5 % Yreëel = Ypot Bij inflatie < 2,5 % Yreëel > Ypot AV Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. Bbp (%)

b. De IA-lijn = Inflatie-aanpassingslijn Duidt de hoogte van de inflatie aan op een bepaald moment Verloop? Horizontaal Op korte termijn is de inflatie “gegeven” / “constant” Loonevolutie bepalende factor: sociale partners leggen d.m.v. loononderhandelingen de lonen voor langere periode vast in CAO’s Prijsrigiditeit Menukosten (kleine kosten tgv prijsveranderingen) Kijken naar andere ondernemingen alvorens prijzen aan te passen ECB: prijsstabiliteit Op langere termijn verschuift de IA-lijn horizontaal naar boven of naar beneden.

Evolutie van de broodprijs Lange termijn Tijd Evolutie van de broodprijs Bron: http://users.skynet.be/durot/nederlands/de_broodprijs_evolutie.htm

IA-lijn ligt vast en geeft de hoogte van de inflatie aan. Korte termijn IA-lijn ligt vast en geeft de hoogte van de inflatie aan. (Midden)lange termijn IA-lijn verschuift naar boven of naar beneden. IA-lijn Afwijking reëel t.o.v. potentieel bbp

AV, potentieel bbp, Inflation Adjustment Inflatie % IA Laagconjunctuur Yr < Yp Evenwicht Yr = Yp IA Hoogconjunctuur Yr > Yp AV IA Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

Situatie 1 : Yr = Yp Inflatie % Economie is in een stabiele toestand. Zowel Yr en Inflatie blijven op het zelfde niveau Evenwicht Yr = Yp IA AV Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

Situatie 2 : Laagconjunctuur Yr < Yp Bij negatieve outputgap Minder gevraagd dan bij normale bezetting kan geproduceerd worden => productieoverschotten Ondernemingen matigen prijsverhogingen (%stijging lager dan inflatieniveau) => relatieve daling van prijzen Minder goederen en diensten geproduceerd => werkloosheid stijgt Neerwaartse druk loonstijgingen => inflatie vertraagt IA verschuift naar beneden ECB zal de rente verlagen om de economie aan te zwengelen. We verschuiven langsheen de AV-curve en reële BBP stijgt Beweging langsheen AV-curve tot nieuw (langetermijn) evenwicht bij lager inflatieniveau.

Situatie 2 : Laagconjunctuur Yr < Yp Inflatie % Op KT blijft de inflatie ongewijzigd IA Op MT daalt de inflatie lichtjes Laagconjunctuur Yr < Yp IA IA Op LT daalt de inflatie tot de economie terug in evenwicht is. AV Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

Situatie 2 : Laagconjunctuur Yr < Yp Inflatie % IA- Korte termijn KT IA- Middellange termijn MT IA- Lange termijn IA LT AV Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

bbp Potentiële bbp LT Reële bbp < potentiële bbp Negatieve outputgap Laagconjunctuur Reële bbp MT KT tijd

Situatie 3 : Hoogconjunctuur Yr > Yp Bij positieve outputgap Meer gevraagd dan bij normale bezetting kan geproduceerd worden Ondernemingen verhogen hun prijzen (%stijging hoger dan inflatieniveau) => relatieve stijging van prijzen Meer goederen en diensten geproduceerd => werkgelegenheid neemt toe Opwaartse druk lonen => inflatie versnelt IA verschuift naar boven ECB zal de rente verhogen om de economie af te remmen. We verschuiven langsheen de AV-curve en reële BBP daalt Beweging langsheen AV-curve tot nieuw (langetermijn) evenwicht bij hoger inflatieniveau.

Situatie 3 : Hoogconjunctuur Yr > Yp Inflatie % IA- Lange termijn IA LT IA- Middellange termijn MT IA- Korte termijn AV KT Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

bbp Potentiële bbp Reële bbp > potentiële bbp Positieve outputgap Hoogconjunctuur Reële bbp MT LT KT tijd

Vraag en prijsschokken in het AV-IA-schema Vraagschokken = gebeurtenissen die de AV-curve plots doen verschuiven Prijsschokken = gebeurtenissen die de IA-curve plots doen verschuiven Let op: ‘schok’ heeft niet noodzakelijk een negatieve betekenis!!

Amerikaans economie duikt in recessie Vraagschokken Ook al blijft het inkomen gelijk, Belgen sparen minder AV naar rechts (meer Cg) Ondernemers zeer pessimistisch over economische vooruitzichten AV naar links (minder Ib) Amerikaans economie duikt in recessie AV naar links (minder NX) Regering pompt vier miljard in Antwerpse haven AV naar rechts (meer G)

Toename overheidsbestedingen Inflatie % IA3 IA2 IA1 AV2 AV1 Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

Toename overheidsbestedingen bbp Potentiële bbp Reële bbp MT LT KT Toename overheidsbestedingen = Vraagschok tijd

Daling overheidsbestedingen Inflatie % IA1 IA2 IA3 AV1 AV2 Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

DALING Overheidsbestedingen bbp Potentiële bbp LT DALING Overheidsbestedingen Reële bbp MT KT tijd

Daling consumentenvertrouwen Inflatie % IA1 IA2 IA3 AV1 AV2 Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

DALING consumentenvertrouwen bbp Potentiële bbp LT DALING consumentenvertrouwen Reële bbp MT KT tijd

Prijsschokken = gebeurtenissen die verschuivingen van de IA-lijn veroorzaken Oorzaken? Plotse dalingen/stijgingen van prijzen

Prijsschok: olieprijsstijgingen Inflatie % IA2 IA3 IA1 AV Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

bbp Potentiële bbp LT Reële bbp Prijsschok MT KT tijd

Prijsschok: prijsdalingen Inflatie % AV IA1 IA3 IA2 Ypotentieel Afwijking reëel tov pot. bbp

bbp Potentiële bbp Reële bbp MT LT KT Prijsschok tijd