Over democratie  vierde college voor de inleidende UNA cursus governance, te geven in september 2007 door roel in ‘t veld door roel in ‘t veld

Democratie-fenomenen  via de markt -klantenmacht -Brent Spar -genetische modificatie  in arbeidsorganisaties -ondernemingsraden etc.  in verenigingen -met name single-issue of ook wel single-value- organisaties  in organen van de staat

Arrangementen bedrijfstakpensioenfonds gedwongen staat maffia sociale verzekeringen beroepsvereniging altruïstisch egocentrisch coöperatie woningbouwcorporatie vrijwillig marktcollecte

Eeuwige vraagstukken  optimale representatie  optimale besluitvorming  verhoudingen tussen uiteenlopende vormen van democratie  verhoudingen tussen democratische en andere maatschappelijke arrangementen

Wezen van democratie  Mensen zijn soeverein, dus pas na de dood van god  Mensen zijn vrij en min of meer gelijk  Waar is de broederschap gebleven?

Statelijke democratie  Staat is agentschap met geweldsmonopolie  Democratie vormt de wil van de staat  Immense populariteit  Representatie en meerderheidsregel kernelementen  Mijn betoog: representatie in crisis, dus andere vormgeving democratie nodig

Eisen te stellen aan besluitvorming  Kiezers vrij en gelijk  Alternatieven gelijk behandeld  Geen dictatuur Allemaal om te bevorderen dat demos ook daadwerkelijk regeert

individuele rationaliteit  P betekent voorkeur: aPb betekent a verdient voorkeur boven b  Paargewijze consistentie: als aPb,dan niet bPa  Transitiviteit: als aPb en bPc, dan aPc

meerderheidsregel  Als N (aPb) > N (bPa), dan aPb  voldoet aan gelijkheidsbeginsel  hoe zit het met vrijheid? Je mag drie alternatieven op iedere mogelijke wijze ordenen:  abc,acb,bac,bca,cab,cba

Gebreken meerderheidsregel 1  Probleem van de gepassioneerde minderheden: N (aPb) > N (bPPa)  Ordinale ipv cardinale score: onrechtvaardig  Oplossingen:  Nieuwe oplossing zoeken  Zwichten  Stemmenruil

Stemmenruil 1  Twee issues met ieder twee alternatieven a-b en c-d en ieder een gepassioneerde minderheid: N(aPb) > N(bPPa) en N(cPd)>N(dPPc)  Bij gescheiden stemmingen winnen a en c

Stemmenruil 2  Bij stemmenruil zijn gecombineerde voorkeuren aan de orde:  Fractie 1234  Invloed in % voorkeurenaPbaPbbPPa bPPa cPddPPccPddPPc gecom bineerdeacadbcbd voorkeur ad-bc bdbd ad-bc bd adacac bcad bcad

Stemmenruil 3  Uitkomst van onderhandelingen kan iedere combinatie zijn; waarom?  Twee paradoxen ingebouwd:  ac>ad>bd>ac  ac>bc>bd>ac

Gebreken meerderheidsregel 2  Voorkeurspatroon:  1. aPbPc  2. bPaPc  3. cPaPb gaat nog wel, a wint beide paargewijze stemmingen en is dus winnaar, maar nu de volgende:  1. aPbPc  2. bPcPa  3. cPaPb, dan aPb, bPc maar ook cPa PARADOX van ARROW: er is geen winnaar,circulaire meerderheden

Betekenis paradox  Er is geen besluitvormingsprocedure die in alle gevallen een groepsrangorde met een of meer winnaars tot stand brengt  Kans op paradox wordt groter naarmate aantal issues stijgt

Verborgen paradox  Waarom staat paradox nooit in de krant?  We passen meerderheidsregel niet correct toe; voorbeeld: Er zijn 3 alternatieven, status quo, voorstel regering en amendement, dan eerst stemming over amendement, dus alternatieven niet gelijkwaardig behandeld

Consequenties gebreken  Zie af van substantieel begrip groepsrationaliteit: de samenleving lijkt niet op een mens  Ontwikkel daarom een democratiebegrip dat is gebaseerd op wantrouwen tegen iedere vorm van machtsuitoefening

Checks and balances  Twee grote democratietheorieen:  Meerderheid legitimeert macht tegenover  Checks and balances altijd verkieslijk, want macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert absoluut MONOCENTRISCH vs PLURICENTRISCH

Madisonian democracy  Elementen van pluricentriciteit:  Trias politica  Decentralisatie  Rechtsbescherming  Verzelfstandiging  Klassieke grondrechten dat allemaal tegenover monocentrische majority rule democracy

Algemene representatie  Mandaat: handel bestens  Periodiek  Argumenten pro:  de nobele representant  kosten besluitvorming beheersbaar  territoir en demos op elkaar betrokken  integrale afweging mogelijk

Erosie argumenten pro  Ict vernietigt unieke binding aan territoir en minimaliseert kosten van massabesluitvorming  Noblesse representant verbleekt door goed opleidingsniveau bevolking  Ontideologisering maakt integrale afweging illusoir  Mediapolitics laat representatie ontaarden

Oplossingen: een idee  Schaf algemene representatie af  Creeer nieuwe checks and balances door regering en rekenkamer direct te kiezen  Maak beleidsontwikkeling interactief  Leg uitvoering in handen van regionale direkt gekozen autoriteiten: de onderwijsautoriteit, etc.

Respect voor het verleden  Geen breuk forceren, maar erosie gaat wel door  Verkiezingen leveren volgens Castells geen duurzaam mandaat meer op, maar zijn slechts demonstratie van afkeer van de machthebber

Experimenten nodig  Maak een interactieve begroting  Introduceer invisible hands in collectieve besluitvorming  Onderzoek mogelijkheid van passie in verkiezingen van functionele autoriteiten

Geen dogmatiek  Geloof mij niet, maar onder zoek in U zelf en rondom U de kracht of zwakte van mijn argumenten