NAAR EEN TOEKOMST DIE WERKT Langer doorwerken: Voer voor psychologen Prof.dr. Peter Ester OSA Institute for Labour Studies Universiteit Utrecht Tussen Seniorentijd en Senioriteit NIP Leergang Arbeid & Organisatie Tilburg, Willem II Stadion, 18 september 2009

Structuur inleiding  Kernfilosofie Cie. Bakker  Belangrijkste adviezen over arbeidsparticipatie  Arbeidsparticipatie van ouderen  Adviezen rond verhoging AOW-leeftijd

Een structureel tekort aan mensen Beroepsbevolking Aantal mensen dat werkt

Aanbod van arbeid sluit niet aan bij vraag VacaturesBeschikbaar

Een Call to Action Spoor 1: Nu meer mensen aan de slag Spoor 2: Inzetbaarheid en werkzekerheid voor iedereen Spoor 3: Duurzame participatie en een financieel gezonde samenleving

Nu meer mensen aan het werk mensen aan de kant  Verhogen effectiviteit reïntegratie  Verplichtende regionale afspraken Teveel deeltijd  Meer werken moet lonen  Betere voorzieningen voor kinderen  Flexibiliteit werkgevers Arbeidsmarkt ouderen  Doorwerkbonus  Premies voor werkgevers Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt  Roep om vakscholen  Aansluiting VMBO – MBO Resultaat: 2 X mensen extra aan het werk, participatie richting 80% Resultaat: 2 X mensen extra aan het werk, participatie richting 80%

Een andere inrichting van de arbeidsmarkt Werkbudget  Vaste en flexibele werknemers  Persoonlijk  Inzetbaarheid & inkomensaanvulling  Verplichte bijdrage werkgever Werkverzekering  Verzekering bij werkloosheid  Werkgever & werknemer verantwoordelijkheid nieuw werk  Korter dan WW Resultaat: inzetbaarheid en werkzekerheid voor iedereen

Bijdragen aan werkbudget Tabel 1. Bijdragen en financi ë le ruimte voor het Werkbudget Werkgevers WerknemersSociale partnersOverheid BijdrageVaste wettelijke bijdrage Vrijwillige bijdrageVrijwillige afspraken over bijdragen Fiscaal faciliteren Finan- ci ë le ruimte uit hoofde van Lagere pensioen premies door langer doorwerken Verlaging sociale premies door Werkverzekering Minder kosten ontslag- vergoedingen Werkgeversstortin -gen in de levens- loopregeling ADV dagen, tijdelijk loon, prestatietoesla- gen, winstuitkeringen, eindejaars- uitkeringen en overwerk Andere bronnen O&O fondsen en andere scholingsmiddelen Andere bronnen Middelen voor de levensloopregeling en het spaarloon Extra belastinginkomsten als gevolg van de verminderde aftrek van pensioenpremies Re-integratie middelen Andere bronnen

Werkverzekering

Verhogen pensioen en AOW-leeftijd  Pensioenleeftijd koppelen aan levensverwachting  2040: pensioenleeftijd 67 jaar  Vanaf 2011 fiscalisering AOW Resultaat: duurzame participatie en een financieel gezonde samenleving Resultaat: duurzame participatie en een financieel gezonde samenleving

 Langer doorwerken onvermijdelijk (vraag naar arbeid, demografie, financiering duurzame samenleving)  Ook cultureel vraagstuk  Uittreding op 65ste als verworven recht  Langer doorwerken: eerst tot 65 (tot 2016) daarna tot 67 (bereikt in 2040: 1 maand per jaar extra)  Ouderen leven langer, zijn gezonder en hoger opgeleid, meer flexibel en employable

 Bovendien: we investeren in inzetbaarheid van ouderen  Nederlandse bedrijfsleven: ouderenbeleid weinig innovatief geen “sense of urgency”  Inhaalslag is geboden: investeer in oudere werknemers, laat ze niet uitdijen richting finish  Binden en boeien; ouderen als human capital  In krimpende arbeidsmarkt zijn oudere werknemers hard nodig

 Ouderen van nu anders dan ouderen van gisteren en anders dan ouderen van morgen  Langer doorwerken: we moeten creatiever zijn  Deeltijdpensioen èn deeltijdarbeid  We denken te binair: òf werk òf pensioen  Werkbelasting variëren over levensloop  Ouderen en productiviteit: niet tijdsinvariant

Veranderingen in productiviteit naar leeftijd:

 Kabinet & AOW  AOW mag tot vijf jaar na 65ste ingaan  65ste niet langer eindpunt werkzame leven  Ook ontvangers van AOW gaan vanaf 2011 meebetalen  Bonus doorwerken tussen 62 en 65 jaar  Inzet: cultuuromslag, hogere arbeidsparticipatie en betaalbaarheid AOW

 Sociale partners verdeeld; heftig debat  SER: voor 1 oktober alternatief  Discussie speelt nu in volle hevigheid  Piketpaaltjes worden geslagen  Deze leergang perfect getimed

 Bedrijven en organisaties: langer doorwerken centraal issue op de agenda  Langer doorwerken acceptabel mits: * serieus HRM beleid * werkroulatie over levensloop * werkroulatie over loopbaan * inzetbaarheid, scholing, ontwikkeling * onderhoud human capital  Kortom: inzetten op inzetbaarheid  Belangrijke taak voor HRM & A&O psychologen

Conclusies  Arbeidsmarkt: nijpende & structurele tekorten  Van markt van vragers → markt van aanbieders  Langer doorwerken is onontkoombaar  Voer het rustig in, leg het goed uit; niet tobberig over doen  Combineer dit met krachtig en vooral innovatief HRM beleid  Langer doorwerken is goed voor een duurzame samenleving  Langer doorwerken: voer voor psychologen  Strategisch HRM: gouden toekomst!