De Groene Werkplek: praktisch materiaal voor competentieleren ‘Doe dag’ Groen Proeven Bunschoten 18 maart 2010 © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Welkom Erwin van ‘t Wout, docent Groenhorst College Almere E: g.w.van.t.wout@groenhorstcollege.nl M: 06-12102136 Cees de Jong, managing consultant adviesgroep Groen CPS E: c.dejong@cps.nl M: 06-21247948

Programma workshop Welkom en kennismaking Toelichting programma en hand-out Verkennen instrumenten project ‘De Groene Werkplek’ Inzoomen op een competentie (Presenteren) Oefenen meten competenties aan de hand van beeldmateriaal Groen Proeven Demonstratie met registratietool competenties Discussie: hoe organiseer je het in de schoolpraktijk ? Inventarisatie hulpvragen

Hand-out workshop Artikel VGO (19): En nu doorzetten (2009) SHL-competenties (en componenten) 4Cyourway: streefniveaus VMBO 4Cyourway: referentiekader (‘Ruggengraat’) De Groene Werkplek: praktische instrumenten Matrix CGO in VMBO Groen Heldere verwervingstappen B, K en GT Registratiesysteem Intake instrument competenties Organisatie competentieleren (in PP)

STARTVRAGEN OVER COMPETENTIES Wat komt er allemaal op u af ? Hoe pakt u het aan ? Wat hebt u allemaal nodig ? Hoe krijgt u grip op die competenties ? Wat zijn de voordelen van competenties ? Hoe meet u competenties ? Hoe houdt u overzicht ?

Wat zijn competenties ? Veel definities ! Praktische definitie: ‘vermogen van iemand om in bepaalde context passend gedrag te vertonen’ omvat: Kennis (K), Vaardigheden (V) en Houding (H) Competentie als formule = K x V x H binnen een context © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

‘Klant’-gerichtheid (14) Onderzoeken (11) Formuleren en rapporteren (7) Presenteren (6) Leren (12) ‘Klant’-gerichtheid (14) Bedrijfsmatig handelen (19) Vakdeskundigheid toepassen (8) Kwaliteit leveren (15) Plannen en organiseren (13) Analyseren & (10) problemen oplossen Instructies & procedures opvolgen (16) Omgaan met verandering en aanpassen (17) Relaties bouwen en netwerken (5) Met druk en tegenslag omgaan (14) Materialen en middelen inzetten (9) Beslissen en activiteiten initiëren (2) Samenwerken én overleggen (3) Ethisch en integer handelen (4) Met druk en (18) tegenslag omgaan © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Competenties (8 SHL-factoren & 25 (18 VMBO) competenties) Leiden en beslissen Ondersteunen en samenwerken Interacteren, beïnvloeden en presenteren Analyseren en interpreteren Creëren en leren Organiseren en uitvoeren Aanpassen en aankunnen Ondernemen en presteren Beslissen en activiteiten initiëren Aansturen Begeleiden Aandacht en begrip tonen Samenwerken en overleggen Ethisch en integer handelen Relatie bouwen en netwerken Overtuigen en beïnvloeden Presenteren Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Materialen en middelen inzetten Analyseren Onderzoeken Creëren en innoveren Leren Plannen en organiseren Klantgerichtheid Kwaliteit leveren Instructies en procedures opvolgen Omgaan met veranderingen en aanpassen Met druk en tegenslag omgaan Gedrevenheid en ambitie tonen Ondernemend en commercieel handelen Bedrijfsmatig handelen © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Motivatie competenties Kloof dichten tussen bedrijven en beroepsonderwijs Professionalisering ontwikkeling houding Reflectie door leerling centraal Hulp voor determinatie leerweg, sector (LOB) Hulp voor keuze context Keuze voor competentie-set SHL Situatie MBO Situatie VMBO [SHL= Saville & Holdsworth Limited]

Project ‘De Groene Werkplek’ Instrumenten ontwikkeld in de schoolpraktijk 6 scholen (AOC en VBG): 2007-2009: o.a. Matrix CGO in VMBO Groen Intake instrument competenties Organisatie competentieleren Heldere verwervingstappen B, K en GT Registratiesysteem

Meten competentie-ontwikkeling uitgangspunt: meten om te ontwikkelen objectief-subjectief frequentie organiseerbaarheid in de praktijk expliciet-impliciet formatief-summatief aantal beoordelaars context afstemming beoordelaars

De Groene Werkplek is gebaseerd op GKC-project 4Cyourway (2006-2008) Opdracht voor project ‘4Cyourway’: Beroepskolom bestaat uit 11 onderwijslagen: VMBO : 4 lagen: LLC, BB, KB en GT MBO : 4 lagen: 1, 2, 3 en 4 HBO : 2 lagen: HBO-AD en HBO-Bsc WO : 1 laag: Msc Kunnen we voor elke laag een (meetbaar) streefniveau aangeven ? Verbind de onderwijslagen met één taal voor competenties: op weg naar doorlopende leerlijn.

Criteria (4): Aspecten (11): Criteria & Aspecten bepalen streefniveau ontwikkeling competenties Criteria (4): Aspecten (11): Verantwoordelijkheid -rol -verantwoordelijkheid -zelfstandigheid Reikwijdte -publiek -tijdhorizon Complexiteit -werk -procedures -kennis & inzicht Transfer -context (ambiguïteit) -verandervermogen -bereik

4Cyourway is géén éénvormigheid van onderwijs maar referentiekader

In gesprek met de leerling: Studie ? ↓ vorderingen loopbaan ? ↓ werk, passie, acties om te kiezen, toekomst, ervaringen, wat houd je bezig ? … Communicatie begeleider met leerling: (bron: dr. Marinka Kuijpers) 65% TEGEN de leerling 21% OVER de leerling 5 % rest 9 % MET de leerling

Competenties: waar gaat het om ?

‘leerlingtool’ competenties gemaakt voor 18 SHL-competenties gedrag in ‘leerlingtaal’ voor 3 niveaus: BB, KB en GT in ontwikkeling ‘als de leerling er niet mee aan de slag gaat, is het allemaal voor niets geweest’

rubrieksbeoordeling met 4 verwervingsstappen starter 1 geoefend 2 gevorderd 3 op niveau 4 Gedragsomschrijving: Ik ……. © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Voordelen rubrieksbeoordeling De docent: ► heeft beter inzicht in de competentie ► kan competentie beter overbrengen ► meer houvast bij beoordelen competentie ► is beter in staat samen met collega’s te beoordelen De leerling: ► leert de competentie beter ► weet beter wat verwacht wordt ► presteert beter ► is beter inzetbaar bij beoordeling medeleerlingen © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Ethisch en integer handelen (niveau II) starter geoefend gevorderd op niveau Ik accepteer dat ik gecorrigeerd wordt over omgangsvormen. Ik toon belangstelling voor omgangsvormen die in het bedrijf gelden. Ik heb respect voor de omgeving. Ik vraag naar de omgangsvormen die op het bedrijf gelden. Ik benoem een aantal handelingen die milieu- en/of omgevingsschade (kunnen) veroorzaken. Ik gedraag mij volgens (in het bedrijfsleven) geldende omgangsvormen. Ik verricht geen handelingen die voorspelbaar milieu- en omgevingsschade veroorzaken. © CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Inzoomen op ‘Presenteren’ Onderdelen ‘Presenteren’: Contact leggen stevige lichaamshouding publiek aankijken rustig en duidelijk spreken Inspelen op de groep tempo en toonhoogte wisselen vragen stellen ter controle humor Heldere opbouw begin, midden, eind Materialen & voorwerpen, foto’s, grafieken, PP hulpmiddelen

Opdracht meten ontwikkeling Verdeel de groep in 3 subgroepen: Docent Leerling Stagebegeleider Bekijk het (de) fragment(en) Geef aan welke verwervingstap van toepassing is Beargumenteer de verschillen

Organisatie competentieleren op basis van leercyclus plannen met POP & PAP uitvoeren en verzamelen resultaten leren van leerling centraal Bijstellen via reflectie- gesprek evalueren: meten beoordelen

Organisatie competentieleren Periodiseren faciliteert leercyclus CGO Principe van de ‘balansschool’: d.w.z. programma: 80/90 % vast en 10/20 % flexibel Resultaten reflectiegesprek vult flexibel deel in Meten resultaten en ontwikkeling competenties Beperkt aantal competenties per periode

Afsluiting workshop (hulp)vragen

CPS Onderwijsontwikkeling en advies www.cps.nl CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg 30 3821 BB Amersfoort Postbus 1592 3800 BN Amersfoort T [033] 453 43 43 F [033] 453 43 53 E cps@cps.nl www.cps.nl